Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Merhaba,

 

Daha önce yazmış idim: Kafanıza bu tarihe kadar uçak düşmedi ise bundan sonra kafanıza uçak düşmeyeceğini garanti edemezsiniz. Birileri; çeşitli istatistik analizler ile risk hesaplayıp kafanıza uçak düşme riski çerçevesinde size sigorta poliçesi sunabilir. Böylesi bir [kafama uçak düşmesi] sigorta poliçesini kabul edersiniz ya da etmezsiniz. 

 

Çernobil 1986 aymazlığı bu tarihte hâlâ [kaza] olarak anılıyor. Kaza değil, ama tam olarak bir facia: Teknik açıdan yetkililer [daha fazla zorlamayın] dedi ama yönetim teknik adamların bildirgelerini dikkate almadan [daha fazla zorlayın] dedi. Reaktör yöneticileri kendilerince riski göze aldı. Sonuç: Bummmm! Bu durumda Çernobil faciasına kaza olarak bakmamak gerek. Teknik adamlar zamanında uyarmışlardı: Daha fazla zorlamayın!

Japonya, Fukuşima nükleer santralinde deprem ve tsunami sonrası söndürme/ soğutma için 70 Kamikaze haberleri gündeme geldi. Japonlar neyi atladı da böylesi bir facia gerçekleşti bilmiyorum. 

 

Dünyanın her yerinde depremler, aşırı yağmurlar, toprak kaymaları, kuraklığa bağlı orman yangınları vb. felaketleri izliyoruz. Peki. Bunları engellenemez doğa olayları olarak kabul edelim. Japonya; deprem bölgesi olduğu için gereken önlemlerini almıştı ama beklenmedik büyüklükte bir tsunami oluştuğu söylendi.  

 

Bu noktaya gelinceye kadar nükleer santral facia örneklerini verdim. Nükleer santral karşıtı değilim, yeter ki doğru dürüst kurulsun ve işletilsin.  

 

Çernobil ve Fukuşima tesislerinin çok dikkatli ve kurallarına uygun, hiçbir gereksiz risk almadan yönetildiğini varsayalım. Kocaman bir göktaşı nükleer santrale düşer ve santral patlarsa bu kaza mıdır? Eğer mevcut teknolojiler ile o göktaşı kritik bölgeye değil de boş bir alana düşürülemiyor ya da düşmeden önce çok daha küçük parçalara ayrılamıyor ise kazadır. Göktaşının santrale çarpması kaçınılamaz ise zararın en aza indirilmesi için gereken uygulamalar başlatılır. Tabi böyle bir sistemin önceden tesis edilmiş olması gerekli. 

 

Nükleer bir santrale göktaşı düşme olasılığı nedir? Çok küçük. Sıfır mı? Tabi ki hayır. Peki santrale büyükçe bir göktaşı düşmesi olasılığına karşı ne yapacağız? Bilemem, o ilgili mühendislerin ve ilgili tüm tarafların risk değerlendirmesi ile yapılır. Ve konu, bu ilave önlemlerin ne kadar bir maddi yük getireceği ile biter. 

 

Hızlı araba kullanma sonunda gerçekleşen çarpışmalar sonucunda ortaya çıkan duruma da ben kaza demiyorum. Önlenebilir ise bu kaza değildir. Riskler bellidir, buna göre önlem alınır ve hızlı araba kullanılmaz ise çarpışma olmaz ya da çok daha az hasarlı olarak atlatılabilir. Otoyolda araba kullanırken deprem sonunda köprü arabanın üzerine düştü, insanlar öldü. Kaza mı idi? O da hayır. Çünkü köprüler böyle bir deprem olasılığına göre inşa edilmiş olmalıdır. 

 

Konu maliyetlerde bitiyor. Kapitalist ekonominin basit kuralları uyarınca; gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde güvenlik için yeterli önlem alınmaz. Gelişmiş ülkelerde kaza olarak tarif edilmeye çalışılan bu olayların çok daha az olmasının nedeni sadece gereken önlemleri yeterince almaktır. 

 

Ülkeler gelişmeleri için bir şeylerden fedakârlık yaparlar. Sıklıkla uygulanan yöntemler çevreye karşı daha duyarsız davranma, ucuz işçi sağlama, sanayi ürünleri yerine hammadde ihracı vb'dir. 1960'lı yıllarda Almanya'ya giden Türk iççileri dişlerine kadar kontrol ediliyordu. Amaç, Almanya'ya gittiklerinde sorun olmaması. Almanya'nın bugünkü gelişmişliğinde ucuz iş gücü kullanmasının etkisi açıktır. 

Bir tersanede tahlisiye botunun denenmesinde kum çuvalı yerine insan kullanıldığı ve 3 işçinin boğularak öldüğü hatırlarda olmalı. Kaza mı idi? Bu da hayır. 

Bugün, gelişmiş ülkelerde de kaçak işçi çalıştırıldığı tahmin edilmektedir. Almanya'da 2006 yılında yapılmış olan dünya kupası sonrasında 1000 kadar Nijeryalının ülkelerine dönmediği tespit edilmiş. Nerede bu insanlar? Tabi ki çeşitli Avrupa ülkelerinde kaçak ve dolayısı ile ucuz iş kaynağı olarak çalışıyorlar. 

 

Avrupalılar, Türkiye çıkışlı çipura ve levrek ithalatında tavır koydular. Neymiş? Kafeslerde fazla balık varmış ve hayvan refahına aykırı imiş. Kendilerine [ama neredeyse sadece karın tokluğuna işçi çalıştıran uzak doğu ülkelerinden salça alıyorsunuz] diye sorduğumuzda yanıt basit: [O başka, bu başka].

 

Kapitalist ekonomi bundan ibarettir. Karşıtı olan komünist ekonomi zaten çoktan çöktü. 

 

Soma'da 301 insan hayatını kaybetmiştir. Bu facia için bütün dünya ağlıyormuş. Sadece timsah gözyaşları. Çünkü artık maliyetler biraz daha yükselecek. Bu madendeki yangın kaza mı idi? Teknik olarak madencilik benim anladığım bir konu değil. Ne kadarı doğrudur bilinemez ama basından izlediğimiz kadarı ile ihmaller var gibi görülüyor. 

Risk analizlerinin doğru yapılması gerektiği ve gereken önlemlerin zamanında alınması gerektiğini öğreneceğiz. Bazen bedeli böylesi çok ağır olsa da bunu çok ivedilikle öğrenmek ve uygulamak zorundayız. 

 

Milletçe, başımız sağ olsun.

Sevgiyle ve dostlukla kalın.