Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Merhaba, 

Gündemde çok yoğun olarak tartışılan bir konu, Covid-19’un gıdalar ile bulaşabilirliği.  Çizmeyi aşmamaya özen göstererek konu uzmanlarının uyarılarından devam edeceğim. Uzmanlar, “hayır, sindirim sistemi ile yani yediğimiz içtiğimiz gıdalarla bulaşmaz” diyorlar. Peki.

Biyolojide kesinlik yoktur, bazı kavramlar sadece %100 ya da %0 olarak kabul edilir. Öncesinde laboratuvar çalışmalarımızda hiç olmayacak/ beklemediğimiz sonuçlar aldık. Nedenini çözmemiz bizi çok yordu ama çözdük. 

Dokuz yıl önce LabMedya’da yazdığım bir köşe yazısında “Kafanıza Hiç Uçak Düştü mü?” konusunu sorgulamıştım [LabMedya (2011)1(3)4]. Basitçe, bugüne kadar kafanıza uçak düşmemiş olması, bundan sonrasında kafanıza uçak düşmeyeceğini garanti etmez. 

Çok yıllar önce derslerimde [sindirim sistemi ile vücuda giren mayalarda hastalık yapan bir maya türü yoktur, ancak bazı maya türleri çeşitli kadın hastalıklarına neden olur] diyordum ve tabi ki uzmanlık alanımın çok dışında olduğu için kadın hastalıkları konusuna hiç girmiyordum. Zaten bugüne kadar hiçbir öğrencim de mayalar ve kadın hastalıkları konusunu sorgulamadı. Artık her konuda çok daha temkinliyim ve [sindirim sistemi ile vücuda giren mayalarda hastalık yapan bir tür, bugüne kadar saptanmamıştır, ancak ileride saptanamayacağı anlamına gelmez] diyorum.

“Covid-19 gıdalarla bulaşır mı?” konusuna dönelim. Bugüne kadar Covid-19’un yediğimiz içtiğimiz gıdalarla doğrudan bulaştığını gösteren hiçbir bulgu yok. Yukarıda da belirttiğim gibi bugüne kadar böylesi bir bulgu yok, ancak sonrasında Covid-19 ve/veya başka bir virüsün gıdalarla doğrudan bulaşması gündeme gelebilir. Ama şimdiye kadarki bulgular, Covid-19’un gıdalarla doğrudan bulaştığını göstermedi. Virüsler, doğal yapıları gereği sürekli olarak mutasyona yani moleküler düzeyde de olsa değişikliğe uğrarlar. İleride Covid-19’un bir mutantı sindirim yolu ile vücuda girdiğinde hastalık oluşturabilir mi? Olabilir. Gıdalarla ve özellikle içme suyu ile vücuda giren bazı virüsler insanlarda, başta ishal olmak üzere çeşitli hastalıklara neden oluyor ama bu konu da beni uzmanlık alanım dışında kalıyor. 

Buraya kadar [doğrudan bulaşma] konusuna değindim. Peki, Covid-19 gıdalarla dolaylı olarak bulaşabilir mi? Bilemem ama konunun uzmanlarından edindiğim bilgileri aktarayım. Bu aşamada son yazacağımı, burada yazayım: Evet, Covid-19, gıdalarla dolaylı olarak bulaşabilir. 

Buraya kadar okuyan hiçbir LabMedya okuyucusu paniğe kapılmasın. Basitçe, 

İşe giderken toplu taşım aracının tutamacını tuttunuz. Sabah mahmurluğu işte, tam olarak uyanamamışınız, gözünüz kaşındı ve elinizi dezenfekte etmeden gözünüzü kaşıdınız. 

Bir lokantaya gittiniz ve tereyağında pişirilmiş karides siparişi verdiniz. Mis gibi kokuyor. Hemen yanında roka salatası var. Rokayı elinizle yediniz, tam o sırada burnunuza sinek kaçtı ve burnunuzu kaşıdınız. 

Arkadaşınız ile tokalaştınız ve hemen sonrasında kulağınız kaşındı, parmağınızı kulağınıza sokup kaşıdınız.

Bunlar gibi yüzlerce örnek verilebilir. Bu virüs, asıl olarak solunum sistemi aracılığı ile bulaşıyor ama göz, burun ve kulak gibi mukoz tabakalardan da kolaylıkla vücudu enfekte edebiliyor. Ellerimizi sürekli dezenfekte etmemizin nedeni doğal alışkanlıklarla ellerimizle gözlerimizi ovuşturmamız ve burun ile kulaklarımızın kaşınması.

Uzmanlar uyarıyor: Çok genel olarak “bana bir şey olmaz abi” deyip koruma önlemlerini gevşetmeyin. Sosyal mesafe, maske ve el dezenfeksiyonunu ihmal etmeyin.

Son olarak, probiyotikler Covid-19’a çare olabilir mi? Her ne kadar probiyotiklerin genel bağışıklık üzerinde olumlu etkileri kanıtlanmışsa da bugüne kadar Covid-19’a karşı yararlı oldukları kanıtlanabilmiş değil. İleride yeni nesil probiyotikler bu işe yarar mı o da bilinemez.

Bu yazımda bilinmeyenlerle ilgili konulardan bahsettim. Evet, bu salgın bilinmeyenlerle dolu. Lütfen sadece yasal otoritenin ve konunun gerçek uzmanlarını dinleyin. Bunlar da basitçe;

Kalabalık yerlerden kaçının, 

Sosyal mesafeyi koruyun,

Maskesiz sokağa çıkmayın, 

Ellerinizi sürekli olarak yıkayın ve dezenfekte edin,

Düzenli beslenin şeklinde basit uyarılardan ibaret.

Sevgiyle,