Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Özellikle küçük yaşlardaki çocuklar arasında yemek seçme davranışının yaygın olduğu gözlemlenmekte, bu durumun uzun vadeli etkileri ve sebepleri üzerinde araştırmalar yapılmaktadır. Çocukların yemek konusunda seçici davranmalarının nedenleri üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, genetik yatkınlıkların ve çevresel faktörlerin bu davranışta önemli rol oynadığını göstermektedir.

Genetik ve çevresel faktörler arasındaki etkileşim, çocukların yemek alışkanlıklarını şekillendirmede kritik bir rol oynar. Birçok çalışma çocukların yiyecek tercihlerini belirleyen en önemli faktörlerden birinin genetik olduğunu öne sürmektedir. Örneğin bir çalışmada, çocukların yiyeceklere karşı geliştirdikleri tepkilerin yüzde 60'ının genetik faktörlerle ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.

Bu çalışma özellikle belirli yiyeceklere karşı duyarlılık geliştirme eğiliminin, genetik yatkınlıkla güçlü bir şekilde bağlantılı olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde bir başka çalışmada, çocukların yiyecek tercihlerini belirleyen bir diğer önemli faktörün genetik yatkınlık olduğunu vurgulamıştır. Bu çalışmada, genetik farklılıkların özellikle tat alma duyusu üzerinde önemli etkileri olduğu ve çocukların farklı yiyecekleri algılama biçimlerinin genetik yapılarından etkilendiği bulunmuştur.

Genetik yatkınlık kadar çevresel faktörler de çocukların beslenme alışkanlıklarını etkiler. Ebeveynlerin beslenme tarzının ve yemek saatlerinde gösterdikleri tutumların çocukların yemek seçme davranışı üzerinde önemli etkileri olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmada ailelerin çocuklarına yiyecek sunma biçimlerinin, çocukların yeni yiyecekleri deneme konusundaki isteklerini şekillendirdiği gösterilmiştir. Çevresel etkiler arasında arkadaş çevresi ve sosyal etkileşimler de çocukların yemek tercihlerini etkileyen önemli unsurlar arasındadır. Yine bir çalışmadan örnek verelim, özellikle okul çağındaki çocukların sosyal ortamlarda belirli yiyecekleri daha fazla tercih etme eğiliminde oldukları gözlemlenmiştir.

Yemek seçme davranışı sadece beslenme alışkanlıklarıyla değil, aynı zamanda çocukların psikolojik durumlarıyla da yakından ilişkilidir. Yemek seçme davranışının çocuklarda kaygı ve stres düzeylerini artırabileceği belirlenmiştir. Bu durum çocuklarda uzun vadede yeme bozukluklarına yol açabilecek bir etken olarak görülmektedir. Özellikle aşırı yemek seçme davranışı, kaçınmacı ve kısıtlayıcı gıda alım bozukluğu (ARFID) gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. ARFID, çocukların birçok yiyeceği reddetmeleri ve bu durumun beslenme yetersizliklerine yol açmasıyla karakterizedir.

Yemek seçme davranışı üzerinde yapılan çalışmalar, bu sorunun üstesinden gelmek için uygulanabilecek bazı stratejileri de öne çıkarmaktadır. Çocuklara geniş bir yelpazede yiyecek sunmanın, onların yemek seçme davranışlarını azaltabileceği öne sürdü bazı araştırmacılar. Aynı zamanda çocuklara daha önce reddettikleri yiyeceklerin sakin bir ortamda tekrar sunulması ve bu süreçte ailelerin baskıcı bir tutum sergilememesi önerilmektedir. Ayrıca ailelerin çocuklarla birlikte yemek yemelerinin, çocukların yiyeceklere karşı daha olumlu bir tutum geliştirmelerine yardımcı olabileceği bulunmuştur

Yazar: Eylül Rüzgar Üzer

Kaynaklar:

1. Sobko, T., Brown, G. T., & Cheng, W. H. (2020). Does connectedness to nature improve the eating behaviours of pre-schoolers? Emerging evidence from the Play&Grow randomised controlled trial in Hong Kong. Appetite, 154, 104781.

2. Birch, L., Savage, J. S., & Ventura, A. (2007). Influences on the Development of Children's Eating Behaviours: From Infancy to Adolescence. Canadian journal of dietetic practice and research : a publication of Dietitians of Canada = Revue canadienne de la pratique et de la recherche en dietetique : une publication des Dietetistes du Canada, 68(1), s1–s56.

3. Brown, T. A., Reilly, E. E., Murray, H. B., Perry, T. R., Kaye, W. H., & Wierenga, C. E. (2021). Validating the visceral sensitivity index in an eating disorder sample. International Journal of Eating Disorders, 54(6), 986-994. https://doi.org/10.1002/eat.23471

4. Hendy, H. M., & Williams, K. E. (2012). Mother's feeding practices for children 3-10 years of age and their associations with child demographics. Appetite, 58(2), 710–716. https://doi.org/10.1016/j.appet.2012.01.011

5. Mitchell, G. L., Farrow, C., Haycraft, E., & Meyer, C. (2013). Parental influences on children's eating behaviour and characteristics of successful parent-focussed interventions. Appetite, 60(1), 85–94. https://doi.org/10.1016/j.appet.2012.09.014

6. Cooke, L. J., Haworth, C. M., & Wardle, J. (2007). Genetic and environmental influences on children's food neophobia. The American journal of clinical nutrition, 86(2), 428–433. https://doi.org/10.1093/ajcn/86.2.428