Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Kronik gıda güvensizliği, bir kişinin normal, aktif ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için uzun süre yeterli gıda tüketememesi durumudur. Akut gıda güvensizliği ise, insanların yaşamlarını veya geçim kaynaklarını tehdit eden her türlü gıda güvensizliğidir.

Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenme Durumu (SOFI) raporu, 2024 yılında 673 milyon insanın açlık çektiğini gösteriyor. Dünya Gıda Programı (WFP) 2025 Küresel Görünümü, WFP'nin faaliyet gösterdiği ve verilerin mevcut olduğu 67 ülkede 319 milyon insanın akut düzeyde gıda güvensizliğiyle karşı karşıya olduğunu tahmin ediyor.

Gıda güvenliği, tüm insanların gıdaya eşit ve sınırsız erişime sahip olması gerektiği anlamında ahlaki bir zorunluluktur. Bunun ötesinde, gıda güvenliği daha geniş bir istikrar ve güvenliğe yapılan bir yatırımdır.

Gıda güvensizliğinin olduğu yerde, insanların yerinden edilmesi ve istikrarsızlık artar; bu da ülkelere, bölgelere ve ötesine yayılabilir. Çatışmalar, aşırı hava koşulları ve ekonomik şoklar, gıda güvensizliğinin temel nedenleridir ve genellikle birbiriyle örtüşür.

Evlerini ve gelir kaynaklarını kaybeden insanlar en savunmasız gruplar arasındadır. Bir kişinin gıda güvenliğini etkileyen dört temel faktör vardır: kullanım, erişim, bulunabilirlik ve istikrar.

Kullanım, insanların yiyeceklerini hijyenik koşullarda hazırlamalarını (bunun için yakıta ve temiz suya erişime ihtiyaç duyarlar) ve içindeki besinleri özümsemelerini içerir.

Uzak bölgelerde yaşayan veya çatışmalar ya da hava felaketleri nedeniyle topraklarından sürülen insanlar, yiyecekleri doğru şekilde hazırlayamayabilir. Gıda kullanımı ayrıca mahsul tohumlarının ve hayvan yemlerinin doğru kullanımını, hasat sonrası kayıpları azaltmayı ve ihracat için fazlalıkları artırmayı da kapsar.

Gıdaya erişim, aşırı hava koşulları nedeniyle mahsulün başarısız olması, yüksek enflasyon nedeniyle pazarlardaki gıdanın karşılanamaması veya insanların çatışma ve afet bölgelerinde yaşadıkları için pazarlara ulaşamaması nedeniyle engellenebilir. Erişim, kişilerin cinsiyeti, etnik kökeni veya diğer nedenlerle de kısıtlanabilir.

Gıda bulunabilirliği, yüksek ithalat maliyetlerinden zayıf ulaşım bağlantılarına kadar çeşitli faktörlerden etkilenebilir. Çatışma dönemlerinde tohum ve gübre gibi malzemeler daha az bulunur ve daha pahalıdır; bu da çiftçilerin ürün yetiştirememeleri anlamına gelir.

Birçok kırsal alanda, evde yetiştirilen ürünler temel gıda kaynakları olduğundan, bu durum geniş kesimleri doğrudan etkiler. Çatışmalar ayrıca gıdanın kara yoluyla pazarlara ulaşmasını da kısıtlayabilir.

Hükümet, Dünya Gıda Programı (WFP) veya STK'lar tarafından sağlanan gıda dağıtımları ve emtia kuponları gibi yardım programları bulunabilirliği ve erişimi artırabilir.

İstikrar, kullanım, erişim ve bulunabilirlik gibi diğer üç unsurun ne kadar istikrarlı olduğuyla ilgilidir.

Tarım takvimi gıda güvenliği için çok önemlidir. Hasat öncesi dönem genellikle insanların evlerinde gıda stoklarının düşük olduğu, marketlerde gıdanın daha az bulunduğu ve fiyatların yüksek olduğu verimsiz sezondur.

Zayıf bir yağmur mevsimi, ürünler ve dolayısıyla insanların gıda güvenliği üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip olabilir. Mevsimsel faktörler, birçok aile için gıdaya ayrılan parayı azaltabilen çok önemli bir faktör olan okul ücretleri gibi masrafları da etkileyebilir.

Gıda güvenliği, tüm insanların her zaman aktif ve sağlıklı bir yaşam için beslenme ihtiyaçlarını ve gıda tercihlerini karşılayan yeterli, güvenli ve besleyici gıdaya fiziksel ve ekonomik olarak erişebilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Gıda güvenliğinin dört ana boyutu:

• Gıdanın fiziksel bulunabilirliği: Gıda üretim düzeyi, stok seviyeleri ve ticaret tarafından belirlenir.

• Gıdaya ekonomik ve fiziksel erişim: Ulusal veya uluslararası düzeyde gıda arzı, hane düzeyinde güvenliği garanti etmez.

• Gıda kullanımı: Yeterli enerji ve besin alımı, gıda hazırlama, diyet çeşitliliği ve hane içi dağılımla ilgilidir.

• İstikrar: Bugün gıdaya erişiminiz olsa bile, yarın bu durum değişirse gıda güvensizliği ortaya çıkar.

Sonuç olarak, bir hanede sağlıklı bir yaşam için yeterli gıda bulunmadığında gıda güvensizliği yaşanır.

Bu durum; kalkınmayı sekteye uğratır, üretkenliği azaltır, hastalıkları artırır ve ekonomiyi olumsuz etkiler. Çocuklarda büyüme sorunları, işgücünde verim kaybı ve toplumsal istikrarsızlığa neden olur.

Küresel olarak yaklaşık 1,3 milyar insanın gıda sıkıntısı yaşadığı tahmin edilmektedir. Artan gıda fiyatları, doğal afetler ve ticaret kısıtlamaları güvensizliği artırmaktadır.

Kaynaklar:

Anthem, P. (2025). Food security – what it means and why it matters, World Food Programme

Martins, K. (2024). What Is Food Insecurity? WebMD

Slupski, A. (2021). How we measure hunger in America Feeding America

World Bank Group (2024). What is Food Security? Investopedia

U.S. Department of Health and Human Services (2024). Food Insecurity, Healthy People 2030 Health.gov