Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

 Yapılan yeni bir araştırma, erken gençlikte alınan kiloların, gelecekteki çocuklarda astım, obezite ve solunum problemleri gibi sağlık sorunlarına yol açabilecek epigenetik değişimlere neden olabileceğini ortaya koydu.

İngiltere'deki Southampton Üniversitesi ve Norveç'teki Bergen Üniversitesi'nden bilim insanlarının yürüttüğü bu çalışma, insanlarda baba kaynaklı erken yaşta kazanılan kiloların çocukların genetik düzenlemeleri üzerindeki etkisini gösteren ilk çalışmalardan biri olarak öne çıkıyor.

Genetik Miras, Sadece DNA’dan İbaret Değil

Araştırmacılar, 7 ila 51 yaşları arasındaki 339 bireyin epigenetik profillerini inceledi. Babaların ergenlik dönemindeki vücut kompozisyonları, kendilerinin verdiği beden algısı verileriyle değerlendirildi. Bu değerlendirmeler, yağ oranı ve vücut kitle endeksini yansıtan dolaylı veriler sağladı.

Sonuçlar çarpıcıydı: Ergenlikte kilo alan babaların çocuklarında, 1.962 farklı gen üzerinde 2.000’den fazla bölgede epigenetik değişiklik gözlendi. Bu değişikliklerin çoğu, yağ hücresi oluşumu (adipojenez), yağ metabolizması ve bağışıklık sistemiyle ilişkili genlerde meydana geldi. Dahası, bu değişimlerin özellikle kız çocuklarında daha güçlü etkiler oluşturduğu ve farklı gen yollarının aktif olduğu saptandı.

Epigenetik değişiklikler, DNA dizisini değiştirmeden genlerin aktifliğini etkileyen biyokimyasal mekanizmalardır. Methylasyon adı verilen bu süreç, genlerin açılıp kapanmasını düzenler ve bireyin yaşam tarzına, çevresine ya da beslenmesine göre değişebilir. Araştırmanın en önemli bulgularından biri, bu tür değişimlerin sadece kişisel sağlıkla sınırlı kalmadığı, aynı zamanda sperm hücrelerinin geliştiği ergenlik döneminde meydana gelirse, çocukların genetik ifadesine de yansıyabildiğidir.

Araştırmanın yazarlarından Dr. Negusse Tadesse Kitaba, "Erkek çocukların ergenlikteki kilolu hali, çocuklarının DNA yapısında uzun vadeli değişiklikler oluşturabiliyor. Bu değişimler, çocuklarda kilo alma eğilimi ve solunum sorunları gibi sağlık riskleriyle ilişkilidir," diyerek, bu dönemin sperm gelişimi açısından hassas bir pencere olduğuna dikkat çekiyor.

Araştırmacılar, elde ettikleri bulguların halk sağlığı açısından oldukça önemli sonuçlar doğurabileceğini vurguluyor. Bergen Üniversitesi’nden Prof. Cecilie Svanes, "Bu çalışma, genç yaşta obezitenin sadece mevcut nesli değil, henüz doğmamış bireyleri de etkileyebileceğini gösteriyor. Ergenlikteki kilo artışının kalıcı sonuçları olabilir ve toplumdaki sağlık eşitsizliklerini derinleştirebilir," diyerek önleyici halk sağlığı politikalarının yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Southampton Üniversitesi'nden Prof. John Holloway ise küresel çocukluk çağı obezitesi artışına dikkat çekerek, "Bu sadece bugünün değil, yarının da sorunudur. Gençlerin sağlığına yönelik müdahaleler, gelecekteki nesillerin kaderini belirleyebilir," diyor.

Ne Yapılabilir?

Bu bulgular, bireysel farkındalığın yanı sıra, toplum düzeyinde eğitim ve politika reformlarını da gerekli kılıyor. Uzmanlar; sağlıklı beslenme alışkanlıklarının erken yaşta kazandırılması, fiziksel aktivitenin teşvik edilmesi ve ailelerin bilinçlendirilmesinin hem mevcut hem de gelecekteki nesillerin sağlığı için kritik olduğunu vurguluyor.

Sonuç olarak, bir ergenin bugün aldığı fazla kilo, yıllar sonra doğacak çocuğunun genlerinde yankı bulabilir. Bu da bize, sağlıklı bir geleceğin bugünkü yaşam tarzı seçimleriyle şekillendiğini bir kez daha hatırlatıyor.

 Yazar. Saliha Kaygısız

Kaynakça:

1. Negusse Tadesse Kitaba, Toril Mørkve Østergaard, Marianne Lønnebotn, Simone Accordini, Francisco Gómez Real, Andrei Malinovschi, Anna Oudin, Bryndis Benediktsdottir, Francisco Javier Callejas González, Leopoldo Palacios Gómez, Mathias Holm, Nils Oskar Jõgi, Shyamali C. Dharmage, Svein Magne Skulstad, Vivi Schlünssen, Cecilie Svanes, John W. Holloway. Father’s adolescent body silhouette is associated with offspring asthma, lung function and BMI through DNA methylation. Communications Biology, 2025; 8 (1) DOI: 10.1038/s42003-025-08121-9
2. University of Southampton. (2025, May 27). Boys who are overweight in their early teens risk passing on harmful epigenetic traits to future children. ScienceDaily. Retrieved May 30, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/05/250527124544.htm