Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Hatta bazen kendimizi bulunduğumuz yere ait hissetmiyor ve yalnız kalmak istiyoruz. Evet, yalnız. Bu durumun birçok nedeni olabilir ve bu nedenlerden bir tanesi de yalnızlık. Yalnızlık sadece duygusal bir durum değil, beynimizdeki yapısal ve fonksiyonel değişikliklerle doğrudan ilişkili, karmaşık bir nörobiyolojik fenomendir. Nörogörüntüleme ve klinik çalışmalarda görüyoruz ki yalnızlık beynin sosyal, duygusal ve bilişsel işleyişini bariz şekilde değiştiriyor. Bu değişimler neymiş kısaca bir bakalım.

Yalnızlık, beynin duygusal işleme ve sosyal bilişle ilgili bölgelerinde belirgin değişikliklere yol açar. Özellikle amigdala, insula ve ventromedial prefrontal korteks (VMPFC) gibi yapılar yalnızlıkla ilişkili duygusal ve sosyal algıları düzenler. Yalnız bireylerde bu bölgelerdeki aktivite değişiklikleri sosyal etkileşimlere karşı duyarlılığın artmasına ve duygusal işleme süreçlerinin bozulmasına neden olabiliyor. Bunun yanı sıra beynin fiziksel yapısında da değişimler oluyor tabii. Uzun süreli yalnızlık, beynin gri madde yoğunluğunu azaltabiliyor. Sosyal algı ve empati ile ilişkili olan posterior superior temporal sulkus (pSTS) gibi bölgelerde bu azalma gözlemlenebiliyor. Bu yapısal değişiklikler sosyal etkileşimlerdeki zorlukları ve empati eksikliklerini açıklayabilir.

Yalnızlık duygusal düzenleme ve bilişsel işlevlerde bozulmalara da yol açabilir. Beynin duygusal düzenleme sistemleri, özellikle prefrontal korteks ve anterior singulat korteks, yalnızlıkla birlikte değişime uğrayabiliyor. Bu değişiklikler, duygusal yanıtların kontrolünü zorlaştırabilir ve sosyal durumlara karşı olumsuz algıları artırabilir. Beynin kimyasal dengesini de etkiliyor elbet bu durum. Dopamin gibi ödül sistemini düzenleyen nörotransmitterlerin aktivitesi azalabilir, bu da ödül yanıtlarının zayıflamasına ve sosyal etkileşimlerin daha az tatmin edici hale gelmesine yol açabiliyor. Uzun vadede ise fiziksel sağlığı da olumsuz etkiler. Kardiyovasküler hastalıklar, metabolik bozukluklar ve nörodejeneratif hastalıklar gibi sağlık sorunlarıyla ilişkili olduğunu bilinmekte.

Yalnızlık, beynin yapısal ve fonksiyonel işleyişini derinden etkileyen bir durumdur. Bu etkiler duygusal düzenleme, sosyal etkileşim ve bilişsel fonksiyonlarda bozulmalara yol açabilir. Bu nedenle yalnızlıkla mücadelede sosyal bağlantıların güçlendirilmesi, duygusal destek sistemlerinin oluşturulması ve profesyonel yardım alınması önemlidir. Beynin bu nörobiyolojik değişikliklere karşı duyarlı olduğunu ve müdahale ile iyileşebileceğini unutmamak gerekir.

 Yazar:Eylül Rüzgar Üzer

Kaynak

1.  Qianyi Luo, Robin Shao, The positive and negative emotion functions related to loneliness: a systematic review of behavioural and neuroimaging studies, Psychoradiology, Volume 3, 2023, kkad029, https://doi.org/10.1093/psyrad/kkad029

2. Kanai, R., Bahrami, B., Duchaine, B., Janik, A., Banissy, M. J., & Rees, G. (2012). Brain structure links loneliness to social perception. Current Biology, 22(20), 1975-1979.

3. Qianyi Luo, Robin Shao, The positive and negative emotion functions related to loneliness: a systematic review of behavioural and neuroimaging studies, Psychoradiology, Volume 3, 2023, kkad029, https://doi.org/10.1093/psyrad/kkad029

4. https://www.brainandlife.org/articles/how-loneliness-affects-health