Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Minik meyve sineklerinin uçuş yetenekleri ve karmaşık davranışları, aslında beynimizin nasıl çalıştığı hakkında önemli ipuçları taşıyor olabilir. Araştırmacılar, bu küçük böceğin beynindeki 130 binden fazla nöron ve 50 milyon bağlantıyı haritalandırarak sinirsel devrelerin işleyişine dair eşsiz bir pencere açtı. Beynimizin karmaşık ağlarını anlamak için atılan bu adım, ileride insan zihninin en derin gizemlerine ışık tutabilir mi?

Araştırmacılar meyve sineği beynindeki nöral bağlantıların şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı haritasını tamamlayarak, beyin işleyişi hakkında eşi benzeri görülmemiş bilgiler sağladı. Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından finanse edilen bu çalışma, nörobilimde önemli bir kilometre taşı olarak kabul ediliyor. Meyve sineği beyninin "konnektomu", yaklaşık 139 bin nöron ve 50 milyonun üzerinde sinaps içeriyor ve bu sinirsel devrelerin nasıl yapılandığı ve çalıştığı konusunda değerli bilgiler sunuyor.

Bu harita, yalnızca meyve sineğinin duyusal bilgileri nasıl işlediğini ve uçuş gibi davranışları nasıl yönlendirdiğini anlamak için değil, aynı zamanda daha büyük ve karmaşık beyinleri, özellikle de insan beyni üzerindeki araştırmaları ilerletmek için de önemli bir model oluşturuyor. Araştırma ekibi gelişmiş görüntüleme ve hesaplama teknikleri kullanarak, çeşitli davranışlardan sorumlu beyin devrelerinin ayrıntılı temsillerini oluşturdu. Bu, sinirsel bağlantıların bozulmasından kaynaklanan insan beyin bozukluklarını anlamada ve bu tür rahatsızlıklar için tedavi geliştirme çabalarını ilerletmede potansiyel uygulamaların önünü açıyor.

Konnektom, daha karmaşık beyinlerin haritalanmasında ve nörolojik hastalıkların araştırılmasında yol gösterici olacak. Bu başarı, mutasyonların ve hastalıkların beyin devreleri üzerindeki etkilerini inceleyerek beyin bozukluklarına yönelik tedavi geliştirme çalışmalarına katkı sağlayabilir.

Meyve sineği beyninin bu verileri, diğer araştırmacıların incelemesi için halka açık olarak sunulmuş durumda. Bu araştırmada kullanılan araçlar, diğer türlerin sinir haritalama çalışmalarını hızlandırabilir ve hayvanlar alemi genelinde beyin işleyişi hakkında daha derin bir anlayışa katkıda bulunabilir.

Yazar: Eylül Rüzgar Üzer

Kaynaklar:

1.     Sapkal, N., Mancini, N., Kumar, D.S. et al. Neural circuit mechanisms underlying context-specific halting in Drosophila. Nature 634, 191–200 (2024). https://doi.org/10.1038/s41586-024-07854-7

2.     Dorkenwald, S., Matsliah, A., Sterling, A.R. et al. Neuronal wiring diagram of an adult brain. Nature 634, 124–138 (2024). https://doi.org/10.1038/s41586-024-07558-y