Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Gilaburu meyvesinin suyu, İç Anadolu bölgesinde yaşayanların içtiği geleneksel bir içecek haline gelmiştir. Bu içeceğin; böbrek ağrıları, mide ve adet kramplarını önleyici etkide olduğu düşünülmektedir.

Kayseri’de bir firmada gilaburu suyunu, ticari olarak da üretilmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, gilaburunun antioksidan ve antimikrobiyal potansiyelinin yüksek olduğunu göstermiştir. Antioksidanların da, kanser oluşum riskini azaltmada etkili olduğu yapılmış birçok çalışmada kanıtlanmıştır. Bundan yola çıkılarak, gilaburunun kanser gelişimi üzerinde kimyasal bir önleyici olabileceği düşünülmüştür.

Günümüzde kanseri önlemek için veya tedavi amacıyla ameliyat, kemoterapi ve radyoterapiyi içeren geleneksel uygulamalar kullanılmaktadır. Hastalar; yan etkilere ve toksik etkilere sahip, aynı zamanda yüksek maliyetli, bir arada ya da tek başına uygulanan bu kimyasal ve fiziksel ajanlara karşı isteksizdir. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda araştırmacılar; kanserin ilerleme sürecini engelleyen, geciktiren veya tersine çevirebilen doğal yollarla elde edilmiş kemopreventif maddelerin kullanılmasına yönelmiştir. 

Bu doğal olarak oluşturulmuş fenoliklerin büyük çoğunluğunun, kemopreventif aktivitelerine katkıda bulunacak antioksidan ve antiinflamatuvar aktivitelerini koruduğu gözlenmektedir. Vitamin, polifenol gibi çeşitli bileşenleri içeren antioksidanlar; reaktif oksijen türlerini yakalayabilme özelliğindedir. Dolayısıyla reaktif oksijenle ilgili oluşan hastalıkların tedavisi ve önlenmesinde antioksidanların potansiyel olarak faydalı olacağından kullanılması önerilmektedir.

Gilaburu meyvesi oldukça asidik olup; yüksek miktarda polifenol, askorbik asit ve L-malik asit gibi bileşenler içermektedir. Gilaburu suyu ise yüksek oranda klorojenik asit, toplam fenolik bileşen ve karotenoidleri içermektedir. Bu bileşenlerin de antioksidan etki gösterdiği bilinmektedir.

Sahip olduğu bu özelliklerden dolayı menstrüal kramplar, sinir sistemi hastalıkları, karaciğer ve safra rahatsızlıkları gibi pek çok hastalığın tedavisinde kullanılabilmektedir. Yapılan bir çalışmada, gilaburu suyunun kolon kanseri üzerine etkileri araştırılmıştır. Çalışmada, kanserli farelere belirli dozlarda gilaburu meyve suyu uygulaması yapılmıştı ve sonucunda tümör oluşumunun azalttığı belirlenmiştir.

Böbrek, mesane ve üretrada oluşan kalsifikasyon yani kireç taşına dönüşmenin gözlendiği bir boşaltım sistemi rahatsızlığı olarak bilinen ürolitiyazis hastalığının tedavisinde de gilaburunun etkili olabileceği belirtilmektedir. Epidemiyolojik çalışmalar, oluşan taşların en büyüğünün kalsiyum oksalattan meydana geldiğini göstermiştir. Bu hastalığın tedavisi medikal ve cerrahi işlemleri gerektirmektedir. Fakat bununla birlikte oluşan taşların cerrahi yollarla temizlenmesi; tübüler nekroz, böbreğin fibrozisi ve böbrek taşı oluşumu gibi pek çok yan etkiyi de beraberinde getirmektedir. Bu sebeple Dünya Sağlık Örgütü’nün de daha düşük maliyetli ve daha az yan etkilere sahip olan bitkisel ilaçların kullanılmasına verdiği önemi de düşünerek medikal bitkisel materyallerin, boşaltım sistemi taşlarının tedavisinde etkili olabileceğini söyleyebiliriz. 

Ülkemizde kolaylıkla temin edebileceğimiz bu meyveyi, hekim gözetimi altında kullanmanın çeşitli hastalıkların iyileştirilmesinde etkili olabileceği düşünülmektedir. Fakat gilaburunun ilaç olarak kullanılıp kullanılamayacağı konusunda, daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Kaynaklar:

- Ceylan, D., Aksoy, A.,  Ertekin, T.,   Yay, A.H. ve arkadaşları. 2018. The effects of gilaburu (Viburnum opulus) juice on experimentally induced Ehrlich ascites tumor in mice. Journal of Cancer Research and Therapeutics, 14:314-20.

- İlhan, M., Ergene, B., Ipek Süntar, İ., Özbilgin, S. ve arkadaşları. 2014. Preclinical Evaluation of Antiurolithiatic Activity of Viburnum opulus L. on Sodium Oxalate-Induced Urolithiasis Rat Model. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.

Uzman Biyolog / Seda YALÇINKAYA