Araştırma
Enfeksiyonlara karşı bağışıklık tepkimiz hakkında yeni gizemler çözüldü.
Bunların biri olan enflamasyon (iltihaplanma), enfeksiyonlarla mücadelede ve yaralanmaların iyileşmesinde önemli bir rol oynamasına rağmen, kalıcı olduğunda kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıklarda olumsuz yan etkilere de katkıda bulunabilmektedir. Bununla birlikte, enflamasyon bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücut dokularına saldırarak eklemler, cilt, beyin, akciğerler, böbrekler ve kan damarları gibi organlara zarar vermesi sonucu oluşan lupus gibi otoimmün bozuklukları da tetikleyebilmektedir.
Singapur'daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi Lee Kong Chian Tıp Fakültesi ve Fransa'nın Toulouse Üniversitesi'nin ortak liderliğindeki araştırmacılar, bakterilerin ve toksinlerinin insan bağışıklık tepkisini tetikleyerek iltihaba nasıl yol açtığını ortaya çıkarmışlardır. Araştırmacılar, iyonları hücrelerin içine ve dışına hareket ettiren iyonoforlar olarak bilinen moleküller, bunun sonucunda insan hücrelerindeki tuz içeriğinin değişmesi ve iltihaplanma arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu bildirmişlerdir.
Bu çalışma, hücrelerdeki potasyum iyonlarının belirli bir seviyenin altına düştüğünde, hücrelerin anında bir bağışıklık tepkisi başlattığını belirtmiştir. Bu tepkinin sonucunda hücreler, ağrı ve ateş hissine yol açabilen ve enfeksiyonların neden olduğu doku hasarına katkıda bulunabilen güçlü pro-inflamatuar (iltihabı tetikleyen) moleküller salgılamaktadır. Geçmiş araştırmalar, NLRP3 olarak bilinen bir insan geninin kandaki bu süreci kontrol etmek için gerekli olduğunu göstermiştir. Bu araştırma ise bu sürecin cilt, akciğerler ve burun gibi insan organlarında NLRP1 ve ZAKα olarak bilinen bir çift gen tarafından kontrol edildiğini ilk kez tespit etmiştir.
Araştırmanın başyazarı olan yardımcı doçent Franklin Zhong, ‘Hücreler, sodyum ve potasyum iyonları zarları boyunca taşımak için muazzam enerji kullanır ve hücrelerin içi ile dış ortam arasında belirli bir iyon dengesini korumaktadır. Bu denge normal hücre fonksiyonları için oldukça önemlidir. Dolaysıyla, bu dengedeki sorunlar nörolojik bozukluklar ve kalp yetmezliği gibi hastalıklara yol açabilmektedir. Çalışmamız, insanın doğuştan gelen bağışıklık sisteminin, hücresel iyon dengesindeki bozulmaları tespit etmek için birçok yol geliştirdiğini göstermektedir. Bu keşif, özellikle patojen saldırısı altında iyon dengesi bozulduğunda hücrelerin kendilerini nasıl savunduklarını anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bulgularımız, bağışıklık sistemimizin nasıl çalıştığına dair bilmecede yeni bir parça sunar ve ciddi bakteriyel veya viral enfeksiyonlar gibi hastalıklar için daha iyi tedavilerin kapılarıını açmaktadır.’ diyerek açıklamıştır.
Araştırma ekibi bağışıklık yanıtlarımızı incelemeye devam edecek ve bu yeni keşiflerin bulaşıcı hastalıklar için daha etkili tedavilerin geliştirilmesine katkıda bulunacağını umuyorlardır.
Yazar: Bassma BOUANANI
Kaynakça:
Mechanistic basis for potassium efflux–driven activation of the human NLRP1 inflammasome; Proceedings of the National Academy of Sciences; DOI:10.1073/pnas.2309579121