Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Kanser tedavisinde her geçen gün yeni gelişmeler yaşanıyor. Uzun yıllardır kullanılan kemoterapi ve radyoterapi yöntemlerine ek olarak son yıllarda immünoterapi adı verilen ilaçlarla kanser hastalığı artık daha uzun süreli kontrol altına alınmaya başlanıyor. İmmünoterapi ile ilgili tüm ayrıntıları Doç. Dr. Yeşim YILDIRIM’dan öğreniyoruz.

İmmunoterapi nedir, kimlere yapılır?

Immunoterapi, kendi bağışıklık sistemimizin etkinliğini arttırarak kanser hücrelerini daha iyi tanıyıp, bulup,  yok etmesini sağlayan ilaçlarla yapılan bir çeşit kanser tedavisidir.  Yani bu tedavide bağışıklık sistemi hücereleri bazı ilaçlarla harekete geçirilerek kansere karşı savaşması sağlanıyor. Immunoterapi birçok kanser türünde kullanılmaktadır, artık sadece ilerlemiş kanser hastalarında değil, bazı yeni tanı almış, uzak yayılım yapmamış başlangıç evresindeki hastalarda da kullanılmaktadır. 

İmmunoterapinin bir çeşit aşı olduğunu söyleyebilir miyiz?

Son yıllarda birçok kanserde başarıyla kullanılan yeni nesil immunoterapi tedavileri daha çok “Checkpoint inhibitör” denilen yani “kontrol noktası durdurucuları” olarak bilinen ilaçlardır. Bu ilaçlar aslında bir aşı mantığında geliştirilen ilaçlar değildir. Ancak daha önceki yıllarda immunoterapi olarak kanser aşıları olarak adlandırılan ilaçlar ve başka çeşit hücresel tedaviler immunoterapi çeşidi olarak kanser tedavisinde  kullanılmıştır.

İmmunoterapi nasıl uygulanır? Nelere dikkat edilmelidir?

Bu yeni nesil immunoterapiler damar yoluyla uygulanan ilaçlardır. Hastalığın evresine ve türüne uygun olarak medikal onkoloji uzmanları tarafından belirlenen şemalarda belirli aralıklarla damar yolu ile infuzyon şeklinde uygulanır. Immunoterapi sonrası gelişme ihtimali olan yan etkiler hakkında hastalar bilgilendirilmektedir, alternatif ilaçlar ve bitkisel tedavilerle birlikte kullanılmamalıdır.

Hangi uzmanlar bu tedaviyi uygulayabilir?

Immunoterapinin hangi hastaya, hastalığının hangi aşamasında, hangi dozda ve ne sıklıkla uygulanacağı medikal onkoloji uzmanları tarafından belirlenir.

İmmunoterapi hangi hastalara uygundur? Özellikle hangi kanserlerde, evrelerde uygun görülür?

Günümüzde immunoterapi birçok kanser türünde kullanılmaktadır, özellikle akciğer kanseri, kalın bağırsak, yemek borusu, mide, meme ve mesane kanserleri, baş boyun bölgesi kanserleri, deri kanseri, malign melanoma (deri kanseri) ve böbrek tümörleri, karaciğer kanseri, lösemi ve lenfomalar, rahim ağzı kanseri, prostat kanseri gibi çesitli tümörlerde evre 4, yani metastatik hastalıkta kullanılmaktır. Ayrıca yeni gelişmeler ışığında meme kanserinin bazı özel türlerinde erken evrede, malign melanoma ameliyat sonrası adjuvan koruma amaçlı ve   akciğer kanserinde lokal hastalıkta bazı durumlarda kullanılmaktır.

Uygulanabilecek belli bir yaş grubu var midir? Her yaşta uygulanabilir mi?

Immunoterapiler uygun kanser türlerinde her yaşta uygulanabilir.

Avantajları nedir? Kemoterapi yerine uygulanabilir mi?

Kemoterapi gibi klasik tedavilerden farklı olarak immunoterapide daha az yan etkili görülmektedir. Örneğin saç dökülmesi, bulantı, deride renk değişikliği gibi kemoterapi hastaların en sık maruz kaldığı yan etkiler immunoterapi genellikle görülmez. Kemoterapiden bir diğer farkı immunoterapiye yanıt veren hastalıkta daha uzun sureli hastalık kontrolü sağlanmaktadır. Hatta bazı evre IV yani metastatik tümörlerde tam iyileşme sağlaması da söz konusu olabilmektedir.  Birçok kanserde tek başına ya da kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.

Günün birinde immunoterapi sayesinde kemoterapi tarihe karışabilir mi?

Birçok kanserde immunoterapi, kemoterapiden daha iyi yanıt sağladığı için ilk seçim ilaç tedavisi olarak klasik kemoterapilerin yerini almıştır. Giderek daha da yaygın olarak kullanılmaktır.

Ne gibi yan etkileri vardır? Kemoterapiden daha az yan etkileri olduğu doğru mu?

Kemoterapi hem kanser hücrelerine hem de normal dokulara etki ettiği için immunoterapiye göre daha çok yan etkisi olmaktadır.  Ancak immunoterapilerin de bazı yan etkileri vardır, bazen grip benzeri halsizlik yorgunluk gibi şikâyetler, ciltte kızarıklık ya da ishal yapabilir. Daha nadiren tiroid bezi ve diğer endokrin bezlerde fonksiyon bozukluğu, karaciğer ve akciğerde organ inflamasyonuna bağlı yan etkiler oluşabilmektedir.

Bir zamanlar tedavisi olmayan hangi kanser türleri immunoterapi sayesinde tedavi edilebilir hale geldi?

Malign melanom, böbrek tümörleri ya da karaciğer kanseri gibi kemoterapilerin yeterince etkin olmadigi kanser turlerinde, akciğer kanseri gibi agresif seyirli hastalıklarda artık immunoterapiler sayesinde hastalık kronik hastalık sürecine geçip, daha uzun sureli sağ kalım avantajı elde edilebilmektedir. Hatta bazı metastatik kanserlerde kür sağlanan hastalarda olmaktadır.

Sonuç olarak immunoterapi doğru hastaya, doğru zamanda ve uygun şekilde uygulandığında başarılı sonuçlar ve daha uzun sureli sağ kalım sağlayabilmektedir.