Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Yapılan yeni bir araştırmaya göre, buzullar iklim değişikliği nedeniyle küresel olarak daha hızlı geri çekiliyor, ancak bir göle aktıklarında karada sona erdiklerine göre daha hızlı eriyorlar ve su kaynakları için sonuçlar doğuruyor. İsviçre tarafından finanse edilen çalışma, dağ buzullarındaki ilk büyük ölçekli ve ayrıntılı analiz oldu. Bu çalışma ile büyük su kıtlıklarının ve sel gibi doğal afetlerin tahmin edilmesi mümkün olabilir.

Ganj ve Brahmaputra gibi büyük nehirleri besleyen ve yarım milyar insana su sağlayan önemli buz rezervleri olan üç kilometrekareden (1.2 mil kare) daha fazla bir yüzey alanına sahip doğu ve orta Himalayalar'daki 319 buzulun hepsi incelendi.

Yükselen sıcaklıklar, bir buzulun ön kenarının, dilinin, erimesine neden olduğundan, geri çekilen buz, geride kaya döküntüsü birikintileri bırakır. Bu "terminal morenleri" doğal bir bariyer oluşturur. Buzuldan gelen erimiş su daha sonra barajın arkasındaki çöküntüde birikerek sonunda yeni bir göl oluşturabilir. İsviçre Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edilen araştırmaya göre, buzulun dili bu göle doğru uzanırsa, buz ortalama olarak iki kat daha hızlı eriyor. Araştırmacılar, buzulların yüzeyinde sıkışan yığının vadiden aşağı ne kadar hızlı hareket ettiğini izlemek için 2017-2019 yıllarında her beş günde bir bölgenin üzerinde uçan Avrupa Sentinel-2 uydularını kullandılar.

Araştırmacılar yaptıkları bir açıklamada, "Bulgular açıktı: Bir göle akan buzullar, yılda ortalama yaklaşık 20 metre, yani karada olanlardan iki kat daha hızlı eridi" dediler.

Bu hızlanmanın olası bir nedenise, buzulun dilinin suda yüzmesi, akıntıya karşı yeterince dirence sahip olmaması olabilir. Bilim insanları, buzulların denize veya göle aktıklarında daha hızlı hareket ettiklerini zaten biliyorlardı, ancak bu çalışma sayesinde fenomenin dağ buzullarında ayrıntılı ve büyük ölçekte ilk kez incelenmesi yapıldığı için araştırma ayrı bir öneme sahip.

Analiz edilen tüm Himalaya buzullarının yüzde 20'sinde göllerin oluştuğunu ve havza alanlarındaki insan ve doğal popülasyonlar için önemli sonuçları olduğu da bulundu. Çalışma, buzullar daha hızlı akarsa buzda depolanan su rezervlerinin de daha hızlı tükeneceğini ve nehirlerin daha az su alacağını ortaya koydu.

İskoçya'daki Saint Andrews Üniversitesi'nden baş araştırmacı Tobias Bolch, “Şimdiye kadar buzul göllerinin hızlandırıcı etkisi tahminlerde dikkate alınmamıştı. Bu nedenle Asya'nın etkilenen bölgelerinde su kıtlığı beklenenden daha erken ortaya çıkabilir” dedi. 

Bulgular aynı zamanda buzul göllerinin ne kadar çabuk dolacağını ve dolayısıyla barajların aşınıp büyük bir sel dalgasına neden olma riski olduğunda daha doğru bir şekilde hesaplama yapmak için de kullanılabilir. 

Swiss National Science Foundation: https://www.snf.ch/en/qlNCBCJ6KEBWj7A5/news/glacial-lakes-accelerate-the-disappearance-of-permanent-ice