Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Küresel ısınmanın Alp dağları üzerinde özellikle belirgin bir etkisi bulunmakta. Tıpkı Kuzey Kutbu gibi bu Avrupa dağ silsilesi gün geçtikçe daha da yeşilleniyor. Science dergisinde çalışmalarını paylaşan Lozan Üniversitesi ve Basel Üniversitesi'nden bilim insanları, uydu verilerini kullanarak Alpler'in yaklaşık yüzde 80'inde ağaç sınırının üzerindeki bitki örtüsünün arttığını gösteriyor. Kar örtüsü de şu ana kadar çok az da olsa her geçen gün azalmakta.

Tamamen Avrupa'da bulunan en yüksek ve en geniş dağ silsilesi sistemi olan Alpler, görkemli güzellikleriyle tanınır. Birçoğu, onu insan uygarlığının etkilerinden çoğunlukla arınmış, bozulmamış bir alan olarak düşünüyor. Sonuçta, Alpler'in en yüksek dağı olan Mont Blanc, 4809 metre yüksekliğe sahiptir ve 128 zirve 4000 metreyi aşan yüksekliğe sahiptir. Buna rağmen Kuzey Kutbu gibi, Alp bölgesi de iklim değişikliğinin etkisini keskin bir şekilde hissediyor.

Bu sadece buzulların erimesi meselesi değil. Uydu verileri, Alplerin yaklaşık yüzde 80'inde ağaç sınırının üzerindeki bitki örtüsünün arttığını ve kar örtüsünün azaldığını gösteriyor.

Eriyen buzullar Alpler'de iklim değişikliğinin bir simgesi haline geldi. Şu anda kar örtüsündeki azalma uzaydan görülebilmekte, ama şimdilik çok büyük bir değişiklik değil.

Hollanda ve Finlandiya'daki meslektaşlarıyla birlikte çalışan araştırmacılar, 1984'ten 2021'e kadar yüksek çözünürlüklü uydu verilerini kullanarak kar örtüsü ve bitki örtüsündeki değişimi araştırdılar. Bu süre zarfında, ağaç sınırının üzerindeki bitki biyo-kütlesinin gözlemlenen alanın yüzde 77'sinden fazlasında arttığı görüldü. İklim değişikliğine bağlı bu “yeşillenme” olgusu, Kuzey Kutbu'nda çoktan belgelenmişti ve şimdi aynı durum dağlarda da tespit edilmeye başlandı.

Alpler; Fransa, İsviçre, Monako, İtalya, Lihtenştayn, Avusturya, Almanya ve Slovenya boyunca yaklaşık 1210 km uzanmaktadır.

Araştırmanın baş yazarı ve Şubat ayından beri Basel Üniversitesi'nde bulunan Doç. Sabine Rumpf, "Değişimin ölçeği Alpler'de kesinlikle çok büyük oldu" dedi. Alpler daha yeşil hale geliyor, çünkü bitkiler yeni alanlara yayılıyor ve bitki örtüsü genellikle daha sık ve uzun oluyor.

Daha önce yapılan çalışmalar öncelikle küresel ısınmanın Alpler’in biyo-çeşitliliği üzerindeki etkisine ve bitki türlerinin dağılımındaki değişikliklere odaklanmıştı. Öte yandan şimdiye kadar hiç kimse Alpler'deki bitki örtüsü verimliliğindeki değişikliklerin bu kadar kapsamlı bir analizini yapmamıştı. Yazarlar, bitki biyokütlesindeki artışın öncelikle artan sıcaklıkların bir sonucu olarak yağışlardaki değişikliklerden ve daha uzun bitki örtüsü periyotlarından kaynaklandığını göstermektedir.

Rumpf, "Alp bitkileri zorlu koşullara adapte oldu, ama pek de rekabetçi değiller” açıklamasını yaptı. Yani Rumpf, koşullar değiştikçe endemik türlerin avantajlarını yitireceğini ve hayatta kalabilmek için girişecekleri rekabette  geri kalacaklarını da söyledi.

Bitki örtüsünün aksine ağaç sınırının üzerindeki kar örtüsünün kapsamı 1984'ten bu yana sadece biraz değişti. Araştırmacılar analizleri için 1700 metrenin altındaki bölgeleri, buzulları ve ormanları çalışmanın dışında tuttu. Geri kalan bölgelerde, alanın neredeyse yüzde 10'unda kar örtüsünün önemli ölçüde azaldığını buldular. Bu kulağa çok fazla gelmeyebilir, ama araştırmacılar bunun yine de endişe verici bir eğilim olduğunu vurgulamak istiyorlar.

Araştırmanın iki kıdemli yazarından biri olan Antoine Guisan, "Uydu verilerinin önceki analizleri böyle bir eğilim belirlememişti. Bunun nedeni uydu görüntülerinin çözünürlüğünün yetersiz olması veya dikkate alınan sürelerin çok kısa olması olabilir” dedi.

Çalışmanın bir diğer kıdemli yazarı Grégoire Mariéthoz, "Yıllardır yerel zemine dayalı yapılan ölçümler düşük irtifalarda kar derinliğinde bir azalma olduğunu göstermiştir. Bu düşüş, bazı bölgelerin büyük ölçüde karsız hale gelmesine neden oldu” eklemesinde bulundu. Uydu verilerine dayanarak, belirli bir alanın karla kaplı olup olmadığını ayırt etmek mümkündür, fakat kar derinliği hakkında sonuç çıkarmanıza izin vermez.

Küresel ısınma devam ederken Alpler giderek beyazdan yeşile dönecek ve bir kısır döngüye neden olacak: Daha yeşil dağlar daha az güneş ışığını yansıtır ve bu nedenle daha fazla ısınmaya dolayısıyla yansıtıcı kar örtüsünün daha da küçülmesine neden olacak. Isınma ayrıca buzulların daha fazla erimesine ve daha fazla toprak kaymasına, kaya düşmesine ve çamur akışına neden olabilecek sürekli donmuş tabakanın çözülmesine neden olur. Bütün bunlara ek olarak Rumpf, Alpler’deki buz ve kar suyunun içme suyu kaynağı için önemli olduğunu da vurguladı.

Makale: “From white to green: Snow cover loss and increased vegetation productivity in the European Alps” by Sabine B. Rumpf, Mathieu Gravey, Olivier Brönnimann, Miska Luoto, Carmen Cianfrani Gregoire Mariethoz and Antoine Guisan, 2 June 2022, Science.
DOI: 10.1126/science.abn6697