Maymunların Zekası ve Sosyal Belleği: Çarpıcı Araştırmalar ve Şempanzelerin Yıllar Sonra Tanıma Yetenekleri"

Hayvanlar Alemi

Maymunların Zekası ve Sosyal Belleği: Çarpıcı Araştırmalar ve Şempanzelerin Yıllar Sonra Tanıma Yetenekleri"

Bilim dünyası, primatların zeka ve sosyal belleği üzerine yapılan son araştırmaların aydınlatıcı bulgularını keşfetmeye devam ediyor. Dr. Laura Lewis liderliğindeki bir ekip, bonobolar ve şempanzeler üzerinde gerçekleştirilen çarpıcı bir çalışmada, primatların sosyal ilişkilerine bağlı olarak uzun vadeli belleğe sahip olduklarını ortaya çıkardı. Deneyde, maymunların daha önce tanışmadıkları bireylerin resimleriyle karşılaştırıldığında, eski grup arkadaşlarının resimlerine daha uzun süre odaklandıkları belirlendi. En dikkat çekici örnek, 26 yıldan fazla süre ayrı kalan bir bonobo olan Louise'in, kız kardeşi Loretta ve yeğeni Erin'in resimlerine gösterdiği güçlü dikkat sapmasıydı.

24 Ocak 2024, Çarşamba

Araştırma, primatların eski grup arkadaşlarına daha uzun süre odaklandıklarının, ilişkilerinin genellikle pozitif veya olumsuz olmasına bağlı olarak değiştiğini gösterdi. Dr. Lewis, maymunların olumlu ilişkilerinin, birbirlerine yakın olma ve tımar etme eğiliminde olduklarını belirterek, bu durumun uzun vadeli belleği daha belirgin hale getirebileceğini söyledi. (1)

Bu araştırma, maymunların sosyal ilişkilerinin uzun vadeli belleklerini nasıl etkilediğini gösterirken, olumlu ilişkilerin bu belleği daha belirgin hale getirebileceğini vurguluyor. (1) Dr. Lewis, maymunların birbirlerine yakın olma ve tımar etme eğiliminde olduklarını belirtiyor, bu durumun uzun vadeli belleği şekillendirebileceğini ifade ediyor. (1) Aynı zamanda, Wolfgang Köhler'in 1921 tarihli eseri "Maymunların Zihniyeti"nden elde edilen bilgiler, şempanzelerin düşünme ve problem çözme yeteneklerinin de insanlara benzer özellikler sergilediğini ortaya koyuyor. (2) (Ruiz ve Sanchez, 2014). Dil, hafıza ve zaman algısı gibi alanlarda benzerlik gösteren şempanzelerin içgörüye sahip olabileceği düşüncesi, bilim dünyasında tartışmalara neden oluyor. (2) (Ruiz ve Sanchez, 2014).

Şempanzeler üzerinde yapılan başka bir araştırma da 1996’da Povinelli ve Eddy isimli bilim adamlarından geldi. Povinelli ve Eddy araştırmalarında şempanzelerin zihin kuramındaki evrimini aydınlatan önemli bir dönemece dikkat çekiyor. Şempanzelerin yem talepleri üzerinden yapılan deneyler, başlangıçta "görmek bilmektir" bilgisine sahip olmadıkları izlenimini verdi. Ancak, araştırma, şempanzelerin yem tercihlerinin zaman içinde değişim gösterdiğini ve "görmek bilmektir" kavramını zaman içinde öğrenip anladıkları şeklinde yorumlandı. (3)

Bu keşif, primatların zihinsel evrimine dair önemli bir pencere açıyor. Povinelli, "Bu araştırma, insan zihin kuramının evrimiyle ilgili sorulara ışık tutuyor bu yüzden şempanzelerin öğrenme süreçleri, insanların zihinsel gelişimini anlamamıza katkı sağlayabilir" dedi. (3)

Sonuç olarak, bonobolar ve şempanzeler üzerine yapılan bu derinlemesine araştırmalar, primatların zekası ve sosyal belleği konusundaki gelişmeleri aydınlatmaya devam ediyor. Maymunların uzun vadeli bellekleri üzerine yapılan çalışmalar, sosyal ilişkilerin bu belleği nasıl etkilediğini gösterirken, Köhler'in eserinden alınan bilgiler ve Povinelli'nin araştırması, primatların zihinsel evrimini anlamak için kritik bir perspektif sunuyor. (1, 2, 3)

Yazar: Saliha Kaygısız

REFERANSLAR:

1) https://www.theguardian.com/science/2023/dec/18/chimps-recognise-peers-decades-later-long-term-memory (Haber kaynağı)

2) Ruiz ve Sanchez, 2014

Ruiz, G., & Sánchez, N. (2014). Wolfgang Köhler’s the Mentality of Apes and the Animal Psychology of his Time. The Spanish Journal of Psychology, 17, E69.

3) Süngü, M. (2023). Okul Öncesi̇ Çocuklarda Yanliş İNanç Testi̇nde Yanliş Yanitin Nesne Gerçekli̇ği̇nden Ayriştirilmasi (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).