Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nden araştırmacılar, kurumun Köpek Genom Projesi kapsamında evcil köpeklerden topladıkları DNA örneklerini incelediler. 

Örneklerde büyümeden sorumlu IGF1 geni etkileyen bir mutasyon göze çarptı. "Olağandışı" diye nitelenen bu mutasyon 10 yıldan uzun süre boyunca bilim insanlarının gözünden kaçmayı başarmıştı. Bunun ardından araştırmalarını derinleştiren bilim insanları, mutasyonun Sibirya kurtlarının (Canis lupus campestris) 54 bin yıllık fosillerinden alınan DNA'da da mevcut olduğunu saptadı.

Current Biology dergisinde yayımlanan araştırmanın yazarlarından Elaine Ostrander, “Sanki doğa, ihtiyaç duyulana kadar, on binlerce yıl boyunca bunu arka cebinde tutmuş” dedi.

Yeni keşfedilen mutasyon, DNA'nın IGF1 geninin yakınındaki bir bölümünde yer alıyordu ve gen ifadesini düzenliyordu. Bu da köpeğin vücut boyutunu etkiliyordu. Bu DNA parçacığının "alel" adı verilen iki versiyonu vardı. İlk alel, vücut boyunun küçülmesine neden olan ekstra bir sitozin bazını "C"yi içeriyordu. Diğer alel ise boyutu büyüten ekstra bir timin bazına "T"ye sahipti. Araştırmacılar, her köpeğin bu genin iki alelini (her bir ebeveynden bir tane) miras aldığını ifade etti. Yani bir köpek, boyutu küçülten iki aleli alarak "CC" veya ikisinden de alarak "CT" taşıyabilirdi. Aynı zamanda boyutun büyümesinden sorumlu alelden iki tane alarak "TT" versiyonuna sahip olabilirdi. Araştırma ekibi, küçük köpeklerin CC, orta boy köpeklerin CT ve büyük köpekler TT alelleri taşıdığını tespit etti.

Araştırmacılar, boyutun küçülmesinden sorumlu alelin diğerinden daha yeni olduğunu düşünüyorlardı, ancak bulgular ikisinin birlikte var olduğunu gösterdi. Öte yandan boyutları küçülten alelin insan müdahalesi olmadan bu denli yaygınlaşması da mümkün değildir. Yani araştırma, insanın köpekleri evcilleştirmesinin bugünkü küçük ırkların ortaya çıkışında çok önemli bir rol oynadığını teyit etti.

Ostrander bunu, "Küçük alel evcilleştirme sırasında yapay seçilime maruz kalana dek on binlerce yıl boyunca düşük bir seviyede kaldı" diye açıkladı.

Bilim insanı, bu seçilimin tavşanlar gibi küçük avları daha iyi avlayabilecek küçük köpekler üretmek için yapıldığını ekledi. Ekibe göre bugün yaygın olan son derece minik ırklara dönüşen ilk küçük köpekler, 7000-9500 yıl önce ortaya çıktı.

Ekip şimdi diğer genlerin küçük köpek ırklarının ortaya çıkışında nasıl bir rol oynadığını araştıracak.

 Makale: https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(21)01723-1