Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Bu tür yaralanmalar özellikle spor aktivitelerinde, trafik kazalarında, düşmelerde ve diğer günlük hayatta karşılaşılan kazalarda meydana gelebilir. Beynin yapısal hassasiyeti ve kafatasının koruyucu ancak sınırlı kapasitesi bu yaralanmaların ölümcül sonuçlar doğurabilmesine neden olur.

Beyin, vücudumuzdaki en karmaşık ve hassas organlardan biridir. Yumuşak dokulardan oluşan beyin, kafatası adı verilen sert bir kemik yapısının içinde korunur. Ancak kafatası her ne kadar beyni fiziksel darbelerden korusa da, ani ve şiddetli hareketler sonucu oluşan ivme ve sarsıntılar beynin bu kemik kutu içinde hareket etmesine neden olabilir. Beynin bu şekilde hareket etmesi sinir hücrelerinin ve beyin dokusunun zedelenmesine, hatta bazı durumlarda beyin kanamasına yol açabilir. Bu durum özellikle diffüz aksonal yaralanma (DAI) gibi ciddi beyin hasarlarında görülür. DAI, şiddetli bir sarsıntı sonucu beyindeki sinir liflerinin kopmasıyla karakterizedir ve genellikle travma sonrası bilinç kaybına yol açar. Beyin dokusunun hassasiyeti ve korunmasızlığı, travmanın şiddetinden bağımsız olarak ölümcül sonuçlar doğurabilir.

Kafa travmaları sonrası belirtiler her zaman hemen ortaya çıkmayabilir. Örneğin travma geçiren bir kişi ilk başta bilincini kaybetmemiş olabilir ve dışarıdan bakıldığında ciddi bir yaralanma izi görülmeyebilir. Ancak travma sonrası 24-48 saat içinde baş ağrısı, bulantı, kusma, bilinç kaybı, denge sorunları gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler genellikle beyin içinde oluşan basınç artışı ve kanamanın bir sonucudur. Bu nedenle, kafa travması geçiren bir kişinin mutlaka gözlem altında tutulması gerekir. Yapılan araştırmalar kafa travmalarında erken tıbbi müdahalenin hayati önem taşıdığını ortaya koymaktadır. Bir çalışma travma sonrası ilk birkaç saat içinde tedavi gören hastaların beyin hasarının daha az ciddi olduğunu ve iyileşme oranlarının daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Kafa travması geçiren hastaların tıbbi izlenmesi, travmanın ciddiyetine bağlı olarak birkaç gün ila birkaç hafta sürebilir. Beyin içindeki hasarın tam olarak anlaşılması için genellikle BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR (manyetik rezonans) taramaları yapılır. Bu görüntüleme teknikleri beyin dokusundaki kanama, ödem veya diğer yapısal hasarları tespit etmek için kullanılır. Bazı durumlarda beyin içindeki kanama veya ödem acil cerrahi müdahale gerektirebilir. Cerrahi müdahaleler, beyin içindeki basıncı azaltmak ve hasarlı dokuları onarmak amacıyla yapılır. Beyin cerrahisi alanındaki gelişmeler, travma sonrası ölüm oranlarını azaltmakta önemli bir rol oynamaktadır.

Yazar: Eylül Rüzgar Üzer

Kaynaklar:

1. Majdan, M., Plancikova, D., Brazinova, A., Rusnak, M., Nieboer, D., Feigin, V., & Maas, A. (2016). Epidemiology of traumatic brain injuries in Europe: a cross-sectional analysis. The Lancet. Public health, 1(2), e76–e83. https://doi.org/10.1016/S2468-2667(16)30017-2
2. Cusimano, M. D., & Kwok, J. (2010). The effectiveness of helmet wear in skiers and snowboarders: a systematic review. British journal of sports medicine, 44(11), 781–786. https://doi.org/10.1136/bjsm.2009.070573
3. Levin, H. S., & Diaz-Arrastia, R. R. (2015). Diagnosis, prognosis, and clinical management of mild traumatic brain injury. The Lancet. Neurology, 14(5), 506–517. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(15)00002-2
4. Smith, D. H., Meaney, D. F., & Shull, W. H. (2003). Diffuse axonal injury in head trauma. The Journal of head trauma rehabilitation, 18(4), 307–316. https://doi.org/10.1097/00001199-200307000-00003
5. Newman, J.A. (2002). Biomechanics of Head Trauma: Head Protection. In: Nahum, A.M., Melvin, J.W. (eds) Accidental Injury. Springer, New York, NY. https://doi.org/10.1007/978-0-387-21787-1_14