Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

2025 yılına gelmemize rağmen hâlâ birçok sağlık sisteminde tanı koyulması zor, hatta göz ardı edilen bir nörolojik hastalık var. Bu hastalık Fonksiyonel Nörolojik Bozukluk (FND). Peki nedir bu hastalık? Kimlerde görülür, neden fark edilmesi bu kadar zor?

Fonksiyonel Nörolojik Bozukluk, beynin yapısında hiçbir hasar olmamasına rağmen sinyalleri doğru işleyememesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Yani MRI, EEG gibi tetkikler “normal” çıksa da hasta felç, bayılma, konuşma kaybı, görme bozukluğu ya da kasılmalar gibi ciddi nörolojik belirtiler yaşayabilir. Doktorlara göre bu bozukluk, genellikle bir travma, kaza, ameliyat ya da yoğun stres sonrası tetikleniyor. Ancak bu durum hastalığın psikolojik olduğunu değil, biyolojik temelli fonksiyon bozukluğu olduğunu gösteriyor. Beynin özellikle motor hareketleri ve dikkat süreçlerini yöneten bölgeleri arasında bağlantı sorunları olduğu düşünülüyor.

FND’nin teşhisinin zor olmasının nedeni, yapısal bir hasar göstermemesi. Görüntülemelerde anormallik bulunmadığı için hasta uzun süre “rol yapıyor”, “psikolojik sorunları var” ya da “numara yapıyor” gibi etiketlenebiliyor maalesef. Hatta bazı hastalara yıllarca epilepsi teşhisi konulup antiepileptik ilaçlar verildiği durumlar da oluyor. 2021 yılında yayımlanan bir çalışmaya da bir hastanın doğru FND teşhisi alması, 5 ila 7 yıl sürebildiği belirtilmiş. Birçok hasta, yaşadıklarının gerçek olduğuna kendini bile inanmıyor, ailesi ve doktorları “senin MR’ın temiz çıktı” cümlesiyle hastayı görmezden geliyor ya da yanlış teşhisler koyuyor.

Şayet tanı konursa FND tamamen iyileştirilebilir, yani umut ışığı var. Fizyoterapi ile motor sistem yeniden eğitilerek, bilişsel davranışçı terapi (CBT) veya EMDR gibi yöntemlerle psikolojik yük hafifletiliyor. En önemlisi ise hastaya, durumunun fizyolojik bir rahatsızlık olduğu açık bir dille anlatılıyor. İngiltere Ulusal FND Servisi verilerine göre, erken tanı ve tedavi alan hastaların %60’ı bir yıl içinde ciddi iyileşme gösteriyor. Türkiye’de ise hâlâ birçok sağlık merkezi FND’yi “psikolojik” bir sorun olarak değerlendiriyor ne yazık ki. Fakat İstanbul, Ankara ve İzmir’deki bazı üniversite hastanelerinde farkındalık da giderek artıyor.