Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden (OHSU) bilim insanlarının yürüttüğü yeni çalışma, bu proteinin şaşırtıcı çift yönlü etkisini ortaya koydu.

Yayımlanan araştırma, Parkinson hastalığı ve melanom arasındaki uzun zamandır gözlemlenen ama tam olarak anlaşılamayan bağlantıya ışık tutuyor. Araştırma, her iki hastalığın da merkezinde yer alan alfa-sinüklein adlı proteinin, hücrelerin DNA onarım mekanizmalarını etkileyerek farklı sonuçlara yol açtığını gösteriyor.

Hücre Tipine Göre Farklı Sonuçlar

2019 yılında yapılan önceki bir çalışmada, Prof. Unni ve ekibi, alfa-sinüklein proteininin nöronlarda DNA’daki çift zincirli kırıkları onardığını keşfetmişti. Bu işlev, sinir hücrelerinin hayatta kalması açısından oldukça kritik. Ancak Parkinson hastalığında bu protein işlevini yitirerek hücre çekirdeğinden çıkar ve sitoplazmada “Lewy cisimcikleri” adı verilen ölümcül kümelere dönüşür. Bu durum da nöronların ölümüne yol açar.

Yeni araştırmada ise aynı protein, melanom hücrelerinde tamamen farklı bir rol üstleniyor. OHSU doktora öğrencisi Moriah Arnold’un öncülük ettiği çalışmada, alfa-sinüklein proteininin bu kez aşırı aktif bir şekilde çekirdekte kaldığı ve DNA hasarını tamir ederek hücre bölünmesini teşvik ettiği belirlendi. Bu da kanserli hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına neden oluyor.

“Cilt hücreleri normalde sürekli yenilenir. Ancak ölmeleri gereken hücreler ölmeyip çoğalmaya devam ederse, bu durum kansere yol açar,” diyor Prof. Unni.

Aynı Protein, Ters Etki

Bu durum bilim insanları için oldukça ilginç bir çelişki doğuruyor. Çünkü nöronlarda fazla miktarda alfa-sinüklein hücre ölümüne sebep olurken, cilt hücrelerinde aynı protein kansere neden olacak şekilde aşırı tamir mekanizması başlatıyor. Melanom hücrelerinde, alfa-sinüklein çekirdekte kalmaya devam ediyor ve 53BP1 adlı başka bir proteini DNA tamiri için çağırıyor. Ancak bu durum, hücrenin normalden fazla yaşayıp bölünmesine neden olarak tümör oluşumunu destekliyor.

İki Hastalığa Tek Hedef

Araştırmacılar bu bulgular sayesinde her iki hastalık için de yeni ilaç hedeflerinin oluşabileceğine inanıyor. Örneğin, alfa-sinüklein miktarını kontrol altına alan ya da işlevini düzenleyen moleküller geliştirilerek hem Parkinson hastalığında sinir hücreleri korunabilir hem de melanomun ilerlemesi engellenebilir.

Unni, ayrıca alfa-sinüklein yerine geçebilecek ya da onun görevini destekleyebilecek farklı proteinlerin harekete geçirilmesiyle de Parkinson’a yönelik alternatif tedavi yolları aradıklarını belirtiyor.

Nörolojik ve Onkolojik Alanlarda Umut

Araştırma, Parkinson ve melanom gibi birbirinden çok farklı görünen hastalıkların moleküler düzeyde nasıl kesişebileceğine dair değerli ipuçları sunuyor. Aynı proteinin farklı hücre ortamlarında bambaşka roller üstlenebildiğinin gösterilmesi, tedavi stratejilerinin de çok daha hedefe yönelik ve kişiselleştirilmiş hale getirilmesini mümkün kılıyor.

Uzmanlara göre, bu bulgular sadece bilimsel anlayışı değil, aynı zamanda pratik klinik uygulamaları da dönüştürebilir. Hem nörolojik hem de onkolojik hastalıklar için geliştirilecek yeni nesil ilaçlar, tek bir protein üzerinden iki farklı hastalığı hedef alabilir.

YAZAR: SALİHA KAYGISIZ

Kaynakça:

Moriah R. Arnold, Gabriel M. Cohn, Kezia Catharina Oxe, Somarr N. Elliott, Cynthia Moore, Allison May Zhou, Peter V. Laraia, Sahar Shekoohi, Dillon Brownell, Rosalie C. Sears, Randall L. Woltjer, Charles K. Meshul, Stephan N. Witt, Dorthe H. Larsen, Vivek K. Unni. Alpha-synuclein regulates nucleolar DNA double-strand break repair in melanoma. Science Advances, 2025; 11 (15) DOI: 10.1126/sciadv.adq2519

2. Oregon Health & Science University. (2025, April 9). Discovery reveals protein involved in Parkinson's disease also drives skin cancer. ScienceDaily. Retrieved May 30, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/04/250409154604.htm