Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Zamanında yapılan araştırmalar, meditasyonun beynin yapısını, işleyişini ve elektriksel dalga düzenlemelerini olumlu biçimde etkileyebildiğini ortaya koyuyor. Ve bu etkiler hem bilişsel performanstan hem de ruhsal iyilik haline kadar uzanan bir yelpazede kendini gösteriyor.

Elektriksel beyin dalgalarının analizi, meditasyonun etkilerini anlamada en güçlü yöntemlerden biri haline geldi. Bilimsel derlemeler meditasyonun theta, alpha ve hatta gamma dalga oranlarında belirgin değişiklikler yaptığını gösteriyor. Özellikle alpha dalgalarının güçlenmesi, daha dinlenmiş, odaklı ve yaratıcı bir zihin durumuyla ilişkilendiriliyor. Ayrıca theta dalgalarının artışı bellek oluşumu ve içsel dikkat süreçlerinde derinleşmeyi işaret edebiliyor. Gamma dalga aktivitelerindeki artış ise uzun süreli meditasyon yapan uygulayıcılarda yüksek dikkat ve farkındalık durumlarının sinyalini veriyor.

Kısa süreli bile olsa meditasyonun dikkat süreçlerine olan etkisi de oldukça dikkat çekici. 2025 yılında yayımlanan bir çalışma, meditasyonun süreklilik gerektiren dikkat görevlerinde zihinsel dolaşmayı azalttığını ve N2 beyin tepkilerini artırarak daha stabil bir dikkat sunduğunu ortaya koydu. EEG ile incelenen diğer deneyler meditasyon deneyimlerinin rostral anterior cingulate cortex (ACC) ve dorsomedial prefrontal cortex (dMPFC) gibi dikkat-denetim merkezlerinin aktivasyonunu desteklediğini gösteriyor. Bu da meditasyonun dikkat ve duygu düzenlemede merkezi bir rol üstlendiğine işaret ediyor.

Fonksiyonel görüntüleme çalışmalarından elde edilen veriler ise meditasyonun duygusal düzenleme ve hafıza ile ilişkili derin beyin alanlarında yapısal ve işlevsel değişimlere yol açtığını bildiriyor. Mount Sinai'den araştırmacılar meditasyonun başta bellek ve duygusal denge alanları olmak üzere derin beyin bölgelerinde olumlu değişiklikler yarattığını vurguluyor. Ayrıca sistematik derlemeler belirli meditasyon türlerinin (farkındalık ya da sevgi/şefkat meditasyonu) beynin insula, dorsal ACC ve frontopolar gibi bölgelerinde tutarlı aktivasyon modelleri oluşturduğunu ortaya koyuyor.

Stresten uzaklaşmanın meditasyonun en belirgin faydalarından biri olduğunu iyi biliyoruz. Meditasyon hem hormon düzeylerinde olumlu değişiklikler yaparak stres sistemine doğrudan müdahale ediyor hem de öz düzenleme kapasitesini artırıyor. Özellikle transandantal meditasyon üzerine yapılan çalışmalar stresle ilişkili gen ifadelerini düşürerek yaşlanma karşıtı faydalar da sağladığını gösteriyor.

Sonuca varacak olursak meditasyon beynin dalga yapısından dikkat kontrolüne, duygusal düzenlemeye ve stres yönetimine kadar geniş bir etki alanına sahip. Beyin dalgalarının yumuşamasından dikkat bölgelerindeki aktivasyon artışına, duygusal kontrol merkezlerinin güçlenmesinden stres sisteminde azalmaya kadar uzanan bu etkiler, meditasyonu yalnızca ruhsal değil aynı zamanda biyolojik bir ‘altyapı reformuna’ dönüştürüyor. Günümüzün yüksek tempolu, sürekli dikkat isteyen dünyasında meditasyon, zihinsel ve duygusal dengeyi yeniden kurma yolunda güçlü bir araç.

 Yazar: Eylül Rüzgar Üzer 

Kaynak

1. Duda, A. T., Clarke, A. R., Barry, R. J., & De Blasio, F. M. (2024). Mindfulness meditation is associated with global EEG spectral changes in theta, alpha, and beta amplitudes. International Journal of Psychophysiology, 206, 112465.

2. Roy, A., & Subramanya, P. (2025). The impact of meditation on sustained attention in nonclinical population: An extensive review. Journal of Ayurveda and Integrative Medicine, 16(2), 101057.

3. Fox, K. C., Dixon, M. L., Nijeboer, S., Girn, M., Floman, J. L., Lifshitz, M., ... & Christoff, K. (2016). Functional neuroanatomy of meditation: A review and meta-analysis of 78 functional neuroimaging investigations. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 65, 208-228.

4. https://en.wikipedia.org/wiki/Mechanisms_of_mindfulness_meditation?

5. https://time.com/1556/the-mindful-revolution/

6.https://www.verywellhealth.com/benefits-of-meditation-11728468?

7. https://www.mountsinai.org/about/newsroom/2025/new-research-reveals-that-meditation-induces-changes-in-deep-brain-areas-associated-with-memory-and-emotional-regulation

8.     https://www.verywellmind.com/what-are-alpha-brain-waves-5113721