Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Son yıllarda dijital teknolojilerin hayatımızda kapladığı alan giderek büyüdü. Akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve diğer dijital cihazlar, her an elimizin altında bulunarak günlük rutinlerimizin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak bu sürekli bağlantılı olma hali, bazen zihinsel sağlığımızı tehdit edebilir. Yakın zamanda bazı sosyal medyaların ulaşım engeli sayesinde de dijital detoks kavramı gündemimize girdi. Bu, modern yaşamın gereklilikleri arasında denge kurmamıza yardımcı olabilir mi?

Öncelikle dijital detoks nedir bir bakalım. Kişinin dijital cihazlardan belirli bir süre uzaklaşarak zihinsel ve fiziksel sağlığını iyileştirme sürecidir. Bu süreç genellikle belirli bir süre için sosyal medya, internet ve diğer dijital teknolojilerden uzak durmayı içerir. Dijital detoksun amacı sürekli uyarıcılarla dolu bir dünyadan bir adım geri çekilmek ve zihinsel dinlenme sağlamaktır.

Faydaları ne diye soracak olursak şöyle söyleyebiliriz, üzerine yapılan bilimsel araştırmalar bu sürecin insan zihni ve genel sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koymakta. Örneğin araştırmacıların yaptığı bir çalışmada, dijital detoksun bireylerin stres seviyelerini önemli ölçüde azalttığı ve genel yaşam memnuniyetini artırdığı bulunmuştur. Çalışmaya göre, dijital cihazlardan uzaklaşmak, bireylerin daha iyi odaklanmalarına ve derinlemesine düşünmelerine olanak tanıyor.

Benzer şekilde, bir başka araştırmada yapılan meta-analizde, dijital cihaz kullanımının kısıtlanmasının depresyon ve anksiyete semptomlarını hafiflettiği gösterilmiştir. Araştırma, dijital detoksun özellikle genç yetişkinlerde zihinsel sağlık üzerinde güçlü bir iyileştirici etkisi olduğunu vurgulamakta.

Dijital detoksun günlük yaşama etkileri nelerdir?

1. Odaklanma ve Verimlilik: Sürekli bildirimler ve uyarılarla dolu dijital dünya, dikkatimizi dağıtarak odaklanma yetimizi zayıflatabilir. Detoks bu dikkat dağıtıcı unsurlardan kurtulmamızı sağlayarak odaklanma kapasitemizi artırır.
2. Zihinsel Sağlık ve Stres Yönetimi: Dijital cihazlarla sürekli etkileşimde kalmak, stres ve anksiyete düzeylerini artırabilir. Detoks, bu cihazlardan uzaklaşarak zihnimizin dinlenmesine ve rahatlamasına olanak tanır. Bireylerin uyku kalitesini ve genel zihinsel sağlıklarını nasıl iyileştirdiğini gösteren çalışmalarda, bu sürecin stresle başa çıkma yeteneğini geliştirdiğini ortaya konmuştur.
3. İlişkiler ve Sosyal Bağlar: Yüz yüze iletişim yerine ekranlara bağımlı olmak, sosyal bağların zayıflamasına yol açabilir. Sosyal ilişkileri güçlendirmek ve insanlarla daha anlamlı etkileşimlerde bulunmak için detoks, bir fırsat sunar.

Peki dijital detoksu nasıl uygulayacağız? Bu durum kişisel tercihlere ve yaşam tarzına göre değişebilir. Ancak genel olarak önerilen bazı yöntemler şunlardır:

• Planlı Kesinti: Belirli bir süre boyunca dijital cihazları kapatarak veya sınırlı kullanarak başlayabilirsiniz.
• Bildirimleri Kapatma: Sosyal medya ve diğer uygulamalardan gelen bildirimleri kapatmak, dijital gürültüyü azaltabilir.
• Dijital Diyet: Günlük dijital cihaz kullanımınızı sınırlayın ve bu süreyi fiziksel aktiviteler veya hobilerle değerlendirin.

Dijital detoks, modern yaşamın hızından bir adım geri çekilmek ve zihinsel sağlığımızı korumak için etkili bir yöntemdir. Sürekli dijital dünyada bulunmanın getirdiği stres ve yorgunluğu azaltmak, odaklanmayı artırmak ve sosyal ilişkileri güçlendirmek adına düzenli aralıklarla dijital detoks yapmak büyük önem taşır. Dijital teknolojilerin sunduğu olanakları kullanırken, bu teknolojilerden uzaklaşmanın da sağlığımız üzerinde olumlu etkileri olduğunu unutmayın.

Referans

[1] Van der Schuur, W. A., Baumgartner, S. E., Sumter, S. R., & Valkenburg, P. M. (2015). The consequences of media multitasking for youth: A review. Computers in Human Behavior, 53, 204–215. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.06.035

[2] Allcott, H., Braghieri, L., Eichmeyer, S., & Gentzkow, M. (2020). The welfare effects of social media. American economic review, 110(3), 629-676. DOI:10.1257/aer.20190658

[3] Dwyer, R. J., Kushlev, K., & Dunn, E. W. (2018). Smartphone use undermines enjoyment of face-to-face social interactions. Journal of Experimental Social Psychology, 78, 233-239. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2017.10.007

[4] Beyens, I., Pouwels, J.L., van Driel, I.I. et al. The effect of social media on well-being differs from adolescent to adolescent. Sci Rep 10, 10763 (2020). https://doi.org/10.1038/s41598-020-67727-7

[5] Hadar, A., Hadas, I., Lazarovits, A., Alyagon, U., Eliraz, D., & Zangen, A. (2017). Answering the missed call: Initial exploration of cognitive and electrophysiological changes associated with smartphone use and abuse. PloS one, 12(7), e0180094. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0180094