Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Eski bir yangın önleme korucusu ve mühendis tarafından tasarlanan bu püskürtülebilir geciktirici, günün birinde her yıl yaşanan orman yangınlarının sayısını önemli miktarda azaltabilir. Özellikle hassas durumdaki alanlarda yer alan geniş bitki örtülerinin kaplanmasıyla birlikte; bu yöntemin, gelecekte patlak verecek yangınlara karşı bir aşı görevi görmesi umuluyor.

Stanford Üniversitesi’nde malzeme bilimci ve mühendis olan Eric Appel şöyle söylüyor; “Bu madde, yangınla mücadeleyi tepkisel olmaktan ziyade; çok daha ön alıcı yapma potansiyeline sahip. Biz şu an orman yangınlarına müsait alanları gözlüyor ve nefesimizi tutarak yangınların başlamasını bekliyor; ardından da onları söndürmeye koşuyoruz.”

Günümüzde itfaiyeciler, aktif yangınların bulunduğu bölgeye müdahale ettiklerinde; yandığı zaman su çıkaran inorganik tuz amonyum polifosfat (veya APP) gibi geciktiriciler kullanıyorlar. Fakat bu çözeltiler sadece kısa vadede işe yarıyor; çünkü taşıdıkları su buharlaştığı zaman etkilerini kaybediyorlar. Ayrıca çoğu orman yangınında, bu durum bir saatten kısa bir sürede gerçekleşebiliyor.

Bu yeni jel ise, aslında bu kimyasal geciktiricileri taşıyan yapışkan ve yangına dirençli bir malzeme. Ağırlıklı olarak bitkisel maddelerden yapılan bu malzeme, selüloza dayanıyor. Yani; yağmur, rüzgâr veya güneş ışığı gelse bile bitkilere yapışık kalıyor. Dahası; mucitlerin söylediğine göre malzeme zehirli de değil ve mevcut tarım aletleri veya uçak kullanılarak güvenli bir şekilde çevreye püskürtülebiliyor.

Kaliforniya Orman ve Yangın Koruma Müdürlüğü tarafından şimdiye kadar ot ve çalılar üzerinde test edilmiş ve sprey, her iki senaryoda da yangına karşı eksiksiz koruma sağlamış; sağanak yağmurdan sonra bile. Diğer ticarî geciktiriciler ise hiç koruma sağlamamış ya da çok az koruma sunmuş. Deneme yangınlarının bazılarını gözlemleyen daire başkanı Alan Peters; “Elimizde bununla kıyaslanabilecek bir araç yok. Yangın miktarını kesin olarak azaltacak potansiyele sahip.” diyor.

Bu, yangınları önleme kullanılmanın yanı sıra; çok daha yüksek dozlarda, başlamış bir yangını durdurmada da kullanılabilir. Tıpkı alev geciktiricilerin şu an yangınlara püskürtüldüğü gibi uygulanabilir. İklim değişikliği kötüye gittikçe, dünya çapındaki orman yangınlarının da daha şiddetli ve daha sık hale gelmesi bekleniyor. An itibariyle bunu yönetmek için kullandığımız yöntemler de epey sınırlı. Bu zamanlarda eşine pek rastlanmamış, yeni icatlara ve yöntemlere çok ihtiyaç duyuluyor. Araştırmacılar ise Kaliforniya eyaletiyle birlikte çalışarak, bölgede her yıl çok sayıda yangına sebep olan ağaçlı yol kenarı bölgelerinde bu jeli test ediyorlar. Eğer işe yararsa, çok daha fazla yerde sayısız hayat ve geçim kaynağı korunabilir.

Bulgular PNAS bülteninde sunuldu.

Kaynak: Popular Science / Ozan ZALOĞLU