Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Julie Mckenna 2007’de Avustralya, Mildura’da bulunan bir hastaneye kaldırıldığında zar zor konuşuyordu. Kolları ve bacakları buz kesmiş ve benek benek olmuştu ve yüzü mosmordu.

Doktorların hemen verdiği karar Julie’nin septik şoka girmiş olduğuydu, kan dolaşımındaki bakteriler ona içeriden saldırıyordu. Sonradan antibiyotiğe başlanmış olsa bile morarma yayılmaya devam etti ve organları iflas etmeye başladı. Nihayetinde, kollarının ve bacaklarının bazı bölümleri siyaha dönüşmeye başladı.

Doktorlar Julie’nin kanında bulunan bakterileri bulana kadar Julie hastanede iki haftadan fazla yatmıştı bile. Kanında bulunan şey ise Captocytophaga canimorsus’tu yani sağlıklı kedi ve köpeklerin salyasında bulunan bir bakteriydi.

Julie ancak o zaman, hasta olmadan birkaç hafta önce, sol bacağının üstünün sıcak suyla haşlandığını hatırladı. Yanık çok kötü değildi aslında ve evcil hayvanı Fox Terrier yarayı yalamıştı, tabi o zaman bunu pek de dert etmemişti.

Julie gibi birçoğumuz evcil hayvanlarımızın salyasında ne tür tehlikeler bulunduğunu bilmiyoruz. Cildimiz ve bağışıklık sistemimiz normalde bizim ve hayvanlarımızın barındırdığı mikropların arasında durur, ama bu sistemler aşılamaz değillerdir.

Köpek ısırıklarının yüzde 10 ila 15’i enfeksiyona neden olur, bu oranlar kedilerde yarı yarıya düşer, bazen sonuçlar ölümcül olabiliyor. Bir çalışmaya göre C. canimorsus ile ilişkilendirilen hastaların yüzde 20’si enfeksiyon nedeniyle hayatlarını kaybettiler.

Şimdi ise bilim insanları kedi ve köpeklerin ağızlarında bulunan tüm bakterileri tespit edip bu bakterileri bizde bulunan bakterilerle karşılaştırmaya başladı.

Bir köpeğin ağzında bulunan C. canimorsus pek de büyük bir sorun değildir, çünkü köpeklerin en az yüzde 25’i ve birçok kedi bunu zaten taşımakta. Normalde insanlar bunları taşımaz ve bakteri Julie’nin kan dolaşımına dâhil olduğunda, vücudu enfeksiyonu atmak için karşı koymuştu.

Antibiyotikler sonunda olayı tersine çevirdi çevirmesine ama doktorlar Julie’nin sol bacağının diz kapağından aşağısını, sağ ayağının bir parçasını ve tüm parmaklarını kesmek zorunda kaldı. Avustralya’da bulunan ABC News’e konuşan Julie: “Bu olay hayatımı her açıdan değiştirdi” demişti.

İşte size hayvanlarımızın ağızları hakkında birkaç mit ve de onlar ve bizim hakkımızda gerçeği örten şeyler.

TEK YALAMADA

Eğer kedi ve köpeklerin ağzında ne olduğunu bilen biri varsa o da Forsyth Enstitüsü’nde bakteriyel genetikçi ve Harvard’da ağız sağlığı profesörü Floyd Dewhirst’tir. Dewhirst, ağız mikrobiyomları hakkında insanlarda, kedilerde ve köpeklerin ağızlarında yaşayan tüm bakteriler ile ilgili bir çalışmayı yönetti.

Söylediklerine göre insanların ağzında 400 ila 500 kadar bol ve yaygın bakteri türü bulunmakta. Şu ana kadar Dewhirst ve meslektaşları, köpeklerde 400 tip ağız bakterisi ve kedilerde ise 200 tip ağız bakterisi teşhis etti. Dewhirst, bunun ilerleyen çalışmalarda daha da artacağını söyledi.

Hayvanlarımızdan enfeksiyon kapmamızın bir ana nedeni de, Dewhirst’in söylediklerine göre, bizim bakteriyel sistemimiz onlarınkinden çok farklı. Dewhirst: “İnsanlara ve köpeklere baktığınızda bakterilerin yüzde 15 kadarı aynı türdendir” diyor. Bu yüzden köpeklerin ağzında bulunan birçok bakterinin bağışıklık sistemimiz ve sahip olduğumuz bakteriler tarafından kontrol altında tutulması çok düşük bir ihtimaldir. Öte yandan kedilerin ve köpeklerin ağız bakterileri yaklaşık yüzde 50 oranında çakışmaktadır.

Dewhirst: “Bunların bir kısmı yemek yemek için gelişmiş olabilir” diyor. Zaten insanların ağzında da çoğunluğu streptococcal bakterisi oluşturuyor ki bu bakteriler şekerlerin yenilmesinde yardımcı oluyorlar. Konuşmasına devam eden Dewhirst: “Kediler ve köpekler doğal olarak bir sürü donut yemedikleri için neredeyse hiç strep. bulundurmuyorlar” diyor.

Sadece tek bir yalamada milyonlarca yabancı bakteri bulunmakta diyen Dewhirst, saatler sonra insan cildinde de görüldüklerinden bahsediyor. İnsan cildinin mikrobiyomu üzerinde çalışan bilim insanları, ciltlerinde yer yer köpek bakterileriyle kaplı olan birkaç insanı bulduklarında epey şaşırdılar.

Dewhirst: “Yani eğer bir köpek tarafından yalanırsanız ve biri beş saat sonra o bölgeye Q-tip (pamuklu kulak çubuğu) sürerse o bölgeden 50 farklı türde köpeklerin ağzında bulunan bakterilerden bulabilirsiniz” dedi.

İyileştiren Patiler Mi?

Tuhaftır ki tarihte köpek salyasının zarar vermekten çok yararı olduğuna dair bir sürü bilgi bulunmakta. Antik Yunan’da Asdepius (Şifa Tanrısı) tapınağında yaraların iyileştirilmesi için yaralar köpeklere yalatılıyordu ve kanıtlanmamış bir hikayeye göre Ceaser’ın ordusunda yaraları yalayan köpekler bulunuyordu. Böyle bir şey yaşanmışsa bile pek iyi bir fikir değilmiş.

Kedi ve köpeklerin ağzında birçok antibakteriyel bileşikler bulunmakta. Bunlara küçük moleküller olan ve insanlarda da bulunan peptitler de dâhil. Ancak bu durum, köpeğinizin dilinin mikrop öldürücü sihirli bir değnek olduğu anlamına gelmiyor.

Dewhirst: “Bu bileşikleri yaralı bir bölgeyi temizlemek için kullanmak istemezsiniz” diyor. Çünkü antibakteriyel bileşiklerin varlıklarına rağmen ağızda bol miktarda bakteri gelişir.

Sürekli kedi ve köpekler hakkında yazılar yazan ve Nine Lives with Dr. Kat radyo programını yapan veteriner Kathryn Prim: “Tükürüğün antibakteriyel özelliklerine ilişkin çalışmalar konusu dışına çıkarıldı” dedi.

Prim, 1990 yılında yapılan bir çalışmada kendini ve yavrusunu yalayan anne köpeğin ağzında bulundurduğu antibakteriyel etkileri işaret ederek, 1997 yılında  The Lancet’te yapılan bir çalışmada cildin üstünde bulunan tükürükteki nitritin nitrik oksite dönüştürülebilmesine dikkat çekti (bu olay antimikrobiktir).

Ancak her iki çalışma da aynı türlerin birbirlerini yalamasını içeriyor, bir ağız dolusu yabancı bakteri barındıran farklı türleri değil. Bunu karşılaştıracak olursak, 2016 yılında bir asker yarasını köpeğe yalattı ve bunun sonucunda  komada kaldığı altı hafta boyunca bakteriler etini yemişlerdi.

Peki, evcil hayvanınız bir ağız dolusu bakteriye sahipken kendini yalayarak ne kadar temizlenebiliyor?

Ev kedilerinin kendini yalayarak çok vakit harcamasının nedeni avcı iç güdüleri yüzündendir. “Vahşi kediler tırtıklı dillerini kürklerinden kanı ve benzeri şeyleri temizlemek için kullanırlar” diyen Prim devam ederek “Avlarının kokusu yüzünden takip edilmek istemezler. Öte yandan köpekler pek de seçici değillerdir. Eğer bir köpeği temizlemezseniz öylece kirli kalacaktır. Köpekler kediler gibi sessiz avcı ninjalar değillerdir, bu yüzden pek hayatta kalma bakış açıları yoktur.”

Kediler yalanırken aynı zamanda kendilerini bakteriler ile kaplarlar ancak bunlar mikroplarla birlikte evrimleşmemişlerdir ve bağışıklık sistemleri bunlara alışkındır yani bu kediler için bir sorun değildir.

Hayvan severlere iyi bir haber ise, kedilerin büyük bir çoğunluğunda ağız bakterileri kedi kıllarında pek de uzun süre yaşayamıyorlar. Kötü haber ise öylece basit bir şekilde ölmüyorlar. Bir araştırmanın bulduklarına göre her bir gram kedi kılında milyonlarca bakteri yaşamakta.

Ekip aynı zamanda iki dakikalığına sevilen kedilerden insanların eline geçen bakterileri de araştırdı. Sonuçlar kedi sahiplerinin yüreklerine su serpecektir, kedimizi her sevişimizde 150 bakteri aktarılıyor. Tabi bu durum temizliğe gerek olmadığının göstergesi değildir. Prim: “Bir hayvan elinizi yalamışsa elinizi yıkamak iyi bir fikirdir” diyor.

Prim’in söylediklerine göre, hayvan severler bu bakterilerin cildi geçmemesi için çok dikkat etmeliler. Eğer ki geçerlerse, bakteriler ıslak ve yeterli bir ortamda rahatça büyürler ve potansiyel olarak enfeksiyona öncülük ederler.

Köpekler için ise yüz yalama alışkanlıkları genellikle zararlı değildir, tabi sağlam bir bağışıklık sistemine sahipseniz veya yüzünüzde bir yara bulunmuyorsa ya da bu bakteriler ağzınızdan kan dolaşımınıza girmiyorlarsa.

Ama şunu kesinlikle aklınızda bulundurun, bebekler ve yaşlılar yetişkinlere göre daha zayıf bağışıklık sistemine sahiptirler. Bir olayda, bir aile yedi haftalık bebeklerinin kafasının yumuşak bir bölgesinde bir şişlikle hastaneye gelmişlerdi. Bu Pasteurella multocida yüzünden meydana gelen meningitis idi. Bu olayın nedeniyse bebeğin iki yaşındaki erkek kardeşinin, elini köpeklerinin yalamasına izin verdikten sonra küçük kardeşinin parmağını emmesine izin vermesinden kaynaklanıyordu.

Bu yüzden hayvan severler, bir köpeğin veya kedinin elinizi yalamasından önce iki defa düşünün.

Kaynak: https://news.nationalgeographic.com/2017/10/dogs-cats-clean-licking-bacteria-health-science/