Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Havuzlar milyonlarca insan tarafından kullanıldığı için özellikle yaz aylarında insan sağlığı açısından önemli bir yere sahiptir. Yaz aylarında havuza girme sonucunda bazı enfeksiyonlara yakalanma riski de artmakta, kulak, göz, cilt enfeksiyonları ve ishal gibi sindirim sistemi sorunları beraberinde getirebilmektedir. Bu nokta en önemli husus sağlıklı bir havuz dezenfeksiyonudur. Dezenfeksiyon yöntemi olarak havuzlarda geleneksel olarak klorlama yöntemi tercih edilmektedir. Havuzdan bulaşan hastalıkların çoğu klorlama yoluyla önlenebilir fakat klor bazı mikropları anında öldürmediğinden, klorlu havuzlarda dahi belli ölçüde risk devam eder.

Havuzlarda enfeksiyonlara yakalanma risklerinin yanında bu enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltmak için kullanılan kimyasalların oluşturabileceği riskler de mevcuttur. Havuz sularında enfeksiyon oluşumunu engellemek için bir takım kimyasallar kullanılır ve bu kimyasalların insan sağlığına zarar vermemesi için dengede bulunması gerekmektedir. Havuzun suyunu dengede tutmak için su tahlillerine bağlı olarak kimyasal ilaveleri gerekebilir. Bu denge hem suyun berraklığı hem de hijyen açısından önemlidir. Havuzun bu değerlerini Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş parametrelerin içerisinde tutmak amacı ile havuz suyunun kimyasal testleri yapılır. Kullanılacak havuz kimyasallarının Sağlık Bakanlığınca onaylanmış kimyasallar olmaları da sağlığımız açısından çok önemlidir. İdeal bir havuz suyunda serbest klor seviyesi kapalı havuzlarda 1-1,5 mg/lt, açık havuzlarda ise 1,5-3 mg/lt, pH değeri 6,5 ile 7,8 arasında, alkalitenin (CaCO3) 30-180 mg/lt olmalıdır. Bu parametrelerin ve Sağlık Bakanlığının yönetmeliğinde belirlenen diğer parametrelerin limit değerlerinin sağlanabilmesi için havuzda kullanılacak olan kimyasalları dikkat ve özenle seçmek gerekmektedir.

Havuz sularında geleneksel olarak kullanılan havuz kimyasalları:
pH Dengeleyiciler: pH düşürücü ve yükselticiler kullanılmaktadır. Havuz suyunun pH’sı genellikle yükselme eğilimi gösterir. Bu ürünler Suyun pH değerini dengeler. Sıklıkla kullanılan pH düşürücü kimyasallar sodyum bisülfat, sodyum hidrojen sülfat, hidroklorik asit ve sülfirik asittir. pH yükseltici kimyasallar ise sodyum karbonat, sodyum hidroksittir.

Klor, granül yada tablet halinde havuza kullanılır. Granül klor yaygın olarak %60 lık ve %90 lık aktif klor oranları ile kullanılmaktadır. Havuz suyu içinde bulunan mantar, bakteri ve virüslere karşı organik kirlilikleri parçalar. Tablet klor yavaş çözünen aktif klor bazlıdır ve sürekli klorlama yapabilen tablet şeklinde bir kimyasaldır. Granül yada tablet klor yanında sıvı klor da kullanılmaktadır. Havuzlarda kullanılan dezenfektanlar sodyum hipoklorit-sıvı klor, kalsiyum hipoklorit-stabilizatörsüz (%65-70) granül/tablet klor, sodyum-dikloro-isosiyanürik asit-stabilizatörlü granül klor (%55-56), trikloro-isosiyanürik asit-stabilizatörlü granül/tablet klor (%90)’dur.

Yosun giderici, sıvı olarak havuza dökülür. Suda yosun oluşumunu engeller. Didesilamonyum klorür ve benzalkodyumklorid bu amaçla kullanılabilmektedir.

Sıvı toplayıcısı ve çöktürücüler, havuz içerisindeki ufak pislikleri bir araya toplayarak kum filtresine takılmasını sağlar. Böylelikçe ufak pisliklerden temizlenen havuz daha berrak görünür. Polialüminyum klorür, alüminyum sülfat ve polidialilamonyumklorür bu tür kimyasallara örnek verilebilir.

Bu havuz kimyasalları enfeksiyon kaynağı etkenlerin yok edilmesi açısından mutlaka havuzlarda kullanılması gerekmektedir. Fakat diğer yandan klor başta olmak üzere yüzme havuzlarında kullanılan kimyasalların çoğu sağlılığımız için zararlıdır. Bu nedenle havuz sularındaki kimyasal dengesi son derece önemli olmakla birlikte havuz suyu yönetmeliğindeki limitlerin aşılması sağlık açısından riskleri de beraberinde getirmektedir: Göz kızarması, ciltte kuruma, kaşıntı, döküntü, sivilcelenme ve saç renginin açılması, astım krizleri, hormon bozuklukları ve bağırsak florasının değişmesi gibi ciddi rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Bob Weinhold (Can Indoor Swimming Alter Hormones in Boys?, Environ Health Perspect) tarafından yapılan bir araştırmada iki haftada bir, 30 dakika kapalı yüzme havuzunda yüzen erkek çocuklarında hormon bozuklukları görülebileceğini bildirilmiştir.

Havuz Kimyasallarından Korunmak İçin Ne Yapabiliriz?

Açık Havuzları tercih edin: Klorla dezenfensiyon yapılan kapalı havuzlar; havuzdan buharlaşan kimyasalları hapsettikleri için daha büyük risk oluşturmaktadır. Kullanılan kimyasalların buharları da kimyasallar kadar sağlığımızı tehdit etmektedir. Açık havuzlarda en azından bun riski bertaraf etmiş olabilirsiniz.

Havuza girmeden önce duş almaya özen gösterin: Duş almak vücuttaki kir, ter gibi etkenleri gidereceği gibi deoderont, parfüm, sabun, fondöten gibi kozmetik kalıntılarını da vücuttan uzaklaştırır. Vücudumuzdaki kimyasal kalıntıları havuz kimyasallarıyla birleşerek daha zararlı forma dönüşebilirler. Örneğin amonyak kalıntısı, klor ile birleşerek; kloramin zararlı kimyasalını oluşturabilmektedir.

Bone ve gözlük kullanınız: Özellikle klorun yoğun olduğu havuzlarda saç renginde değişmeler bile meydana gelebilmektedir. Klorlu su, saçı yıpratmakta, kuruma, kopma ve matlaşma gibi birçok soruna davetiye çıkartmaktadır. Özellikle boyalı saçlar, yani röfleli, oryalle açılmış, oksidant uygulanmış saçlar tuz ve klordan daha çok etkilenmektedir. Klor saçı etkilediği gibi gözleri de etkilemektedir. Alerjik bünyeli kişiler havuz temizliğinde kullanılan kimyasallardan daha çok etkilenmekte ve bu kişilerin gözlerinde alerjik konjonktivit ortaya çıkmaktadır. Bu neden bone ve gözlük kullanımı son derece önemlidir.

Havuza girmeden hindistan cevizi yağı, çıkınca C vitaminli krem kullanabilirsiniz: Cildimizde bir ‘asit bariyeri’ denilen yağlı bir katman bulunmaktadır. Bu bariyer patojen mikroorganizmalara ve zararlı kimyasallara karşı cildimizi korumaktadır. Sabunlar ve havuzdaki klor bu bariyeri yok etmekte ve cildimiz savunmasız bir hale gelmektedir. Hindistan cevizi yağı hafif asidik yapısıyla cildimizdeki bu asit bariyerinin görevini yerine getirebilmektedir. Askorbik asit yani C vitamini klor ve kloraminle reaksiyona girerek; daha zararsız bir kimyasal dönüşmektedir. Dolayısıyla havuz sonrası cildinize uygulayacağınız C vitamini klorun zararlı etkisini azaltabilmektedir. Bu amaçla C vitaminli bir krem kullanabilirsinizi

Havuzdan çıkınca kısa sürede duş alınız: Kimyasalları cildinizden kısa sürede uzaklaştırmanız son derece önemlidir. Bu nedenle havuzdan çıkıp güneşlenmek yerine duş alıp güneşlenmeniz daha sağlıklı olacaktır.

Havuz suyunu kesinlikle yutmayınız.

Her havuzda yüzmeyin: Ticari havuzların tamamı Sağlık Bakanlığı’nın denetimindedir ve rutin olarak analizleri yapılmaktadır. Fakat site havuzları bu kapsam dışındadır. Dezenfeksiyonundan emin olmadığınız, bakımı eğitimli havuz operatörleri tarafından yapılmayan havuzları kullanmamanız sizin için iyi olacaktır.

Kimyasallar şakaya gelmez, bir kimyasal havuzunda yüzdüğünüzü unutmadan; basit önlemleri almayı ihmal etmeden havuz keyfini çıkaracağız güzel günler dilerim.