Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Böcekler yakında raflarda yerini alacağa benziyor. Araştırmalarda göre günümüzde tüketilen aşırı yağlı yiyeceklerin yerine kurutulmuş böceklerin piyasaya çıkacağı anlatılmaktadır. Sağlıklı yaşam ve uzun ömür için kısa bir zaman sonra marketlerde satılacağını söylenmektedir. Bu konuda Uluslararası Tarım Organizasyonu çalışmalar yapmaktadır.

 

FAO yayımladığı ‘Yenilebilir Böcekler’ raporu bilgisi Konsept Sağlık dergisinde yayınlandı. 

Bizlere genellikle iyi olmayan izlenimler veren böcekler aslında besin olarak çok faydalıdır. Bilim insanları beslenme alışkanlıklarımıza böcek ve haşereleri katmamızı şiddetle önermektedir. İnsanlarda özellikle yaşayış biçimlerine bağlı olarak değişen gıda seçimi vardır. Bazı bölgelerde tercih edilen gıdaların arasında böceklerde yerini almıştır.

Eski zamanlarda böcekler en çok tüketilen besinlerin başında gelmekteydi. Günümüzde ise bir kaç tür omurgalı ve yumuşak böcekler yenmektedir. Ancak birçok böcek sağlığımız için çok yararlıdır.

Böceklerde bol miktarda protein bulunmaktadır. Etlerindeki yağ oranı ise bir hayli düşüktür. Böcekler insan vücudu için gerekli olan kalsiyum, demir, fosfat gibi birçok elementi bünyesinde barındırmaktadır. Ayrıca böceklerde bol miktarda mineral ve vitamin bulunmaktadır.

 

Protein Miktarı Bakımından Bazı Böcek Türleri

Çekirge     % 50 – 75

Örümcek   %64

Karınca     %24

Tavuk       %23

Balık         % 21

Sığır eti     %20

Kuzu eti    %17

 

Protein miktarları göz önüne alındığında tüketmediğimiz çekirgedeki protein oranının sıklıkla tükettiğimiz tavuk etine oranla yaklaşık 3 kat daha fazla olduğunu görmekteyiz. Böcekler kurutulmuş durumda saklanmaktadır. Bu şekilde tüketilmektedir. Yukarıda böceklerdeki protein oranların vermiştik. Farklı bir örnekle açıklayacak olursak kurutulmuş böcekler, çiğ et ve balığa oranla doymamış yağ bakımından da oldukça zengindir.

Böcek yeme aynı zamanda bir kültür ve alışkanlık meselesidir. Avrupa kıtasında böcek tüketilmezken Afrika da bazı böcek türleri tüketilmektedir. Böcek yemeyi geri kalmış ülke davranışı olarak algılamak yanlıştır. Çünkü dünyanın süper güçlerinde biri olan Japonya’da birçok böcek türü tüketilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda yaklaşık 500 adet böcek türü yenildiği açıklanmıştır. Böcek tüketen ülkelerin başında Meksika yer almaktadır.

 

Böcek tüketimi olan bazı ülkeler

Tayvan’da cırcır böcekleri bolca tüketilmektedir. Papua Yeni Gine’de muz toplandıktan sonra muz yapraklarında ki kurtlarda toplanmaktadır. Bu böcekler kurutularak saklanmakta ve sonrasında tüketilmektedir. Böcek yemek isteyen kişiler bu böcekleri sağlıklı bir biçimde yakalamalıdır. Yakaladıktan sonra ise hızlı bir şekilde tüketmeli ya da olması gerek saklama koşullarını sağlamalıdır. Karasinek ve hamamböcekleri bünyelerinde çok fazla bakteri taşımaktadır. Bu tür böceklerin yenilmesinden uzak durulmalı. Tüylü böcekler ise boğazı tahriş ettiklerinden dolayı fazla tercih edilmemelidir. Renkli böceklerin birçoğu vücudumuz için zararlıdır. Çünkü, bu tür böcekler bünyelerinde zehir taşımaktadırlar. Sonuçta hangi tür böcek olursa olsun üzerlerinde parazit taşıdıklarından dolayı çok iyi bir şekilde pişirilmelidir.

 

“Böcek Yiyin” Çağrısı

Önümüzdeki birkaç yıl içinde böceklerin de tıpkı et ve tavuk gibi beslenmemizde yer alacak. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün Roma’daki merkezinde düzenlenen basın toplantısında 200 sayfalık bir rapor sunuldu. “Yenilebilir Böcekler: Gıda ve Yem Güvenliğinin Geleceği için Öneriler” başlıklı bu raporda, 2050 yılında 9 milyara ulaşacağı tahmin edilen Dünya nüfusunun yaşayacağı öngörülen gıda sıkıntısına bir çözüm olarak böcekler gösterildi. Milyonlarca böcek türü olmasına karşın 1900 kadarı yenilebilir olarak biliniyor. Dünya’nın çeşitli bölgelerinde hâlihazırda 2 milyar kişinin böceklerle beslendiği belirtilen raporda, böceklerin protein ve mineral açısından çok zengin olduğu da vurgulanıyor.

 

Un Kurdu mu yesek, et mi?

Örgütün hazırladığı rapora göre böceklerin besin değeri hayli yüksek. Zengin demir, magnezyum, fosfor, selenyum ve çinko kaynağı olan böceklerin yetersiz beslenen çocuklar için de hayli yararlı bir besin kaynağı olduğu belirtilmiş. Şu rakamlar ilginizi çekebilir: Kuzu eti %17, sığır eti %20, tavuk eti %23 protein içerirken, tabağımızda olması düşüncesi yüzümüzü buruşturan böceklerden çekirge %50-75, örümcek %64, karınca %24 oranında protein içeriyor. Un kurtlarının besin değeri balığın ve etin besin değeriyle aynı olabildiği gibi, türüne bağlı olarak bazı tırtıl çeşitleri günlük mineral ihtiyacımızı da karşılayabilir. Yine bol miktarda protein içeren termitler en çok tüketilen böcek çeşidi. Yenilebilen böcek listesine daha detaylı baktığımızda tırtıl, arı, karınca, çekirge, cırcır böceği, ağustosböceği, iri su böceği, hamamböceği gibi pek çok farklı böcekle karşılaşıyoruz.

 

Küresel ısınmaya alternatif çözüm

Böceklerin bir alternatif olarak sunulmasının tek nedeni protein ve mineral zenginliği değil tabii ki. Gittikçe ne kadar önemli olduğunu anladığımız büyük bir sorunla karşı karşıyayız: Küresel ısınma. Okyanus kaynaklarının ve tarım alanlarının giderek azalması, iklim değişikliği, yaşanacak su sıkıntısının gıda üretimine yapacağı olumsuz etkiler gibi önemli pek çok sorunla boğuştuğumuz şu günlerde, böcek tüketiminin küresel ısınmanın en önemli etkenlerinden olan sera gazlarının salımının bir nebze de olsa azalmasına yardımcı olabileceğinden bahsediliyor. Sera gazı kaynaklarının %20’sini hayvanlar oluşturuyor. Çevreye büyük zarar veren bu gazları böcekler daha az üretiyor. Böcek yetiştirmenin maliyeti de daha düşük. 1 kg et elde etmek için büyükbaş hayvanlara 8 kg, böceklere ise 2 kg yem veriliyor.

İnsan ve hayvan atıkları dışında çürümüş bitkilerle de beslenebilen böcekler, hemen hemen her yerde çevreye zarar vermeden yaşayabildikleri ve kolayca üreyebildikleri için de artı puan kazanıyorlar.

 

İlk Eleştiri

Her konuda olduğu gibi bu konuda da farklı görüşler var. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün sunduğu rapora ilk itiraz Çin’den geldi. Gao Xiwu, Çinli bir böcekbilimci. China Daily gazetesine verdiği röportajda ülkenin henüz kitlesel böcek tüketimine hazır olmadığını, zararlı maddeler, örneğin toksinler ve tarımsal ilaçlar taşıyan böceklerin yenmesinin gıda güvenliği açısından sakıncalı olabileceğini söyledi.

 

Kurşunlu’da çekirge çiftliği

Her yerde böcek çiftliği olur da bizde olmaz mı sandınız? Antalya’nın Kurşunlu Köyü’nde büyük bir yatırım yapılarak açılan bir çekirge çiftliği var. Selami Gökgöl isimli girişimci ürettiği çekirgelerin tanesini 6 sentten Avrupa’ya ihraç ediyor. Talebi karşılayamadığını belirten Selami Gökgöl, en çok talebin Almanya, Hollanda ve Avusturya’dan geldiğini belirtiyor.

 

 Selami Gökgöl önemli bir konuda daha çalışma yürütüyor. Almanya’da yaptırdığı çekirge dışkısı analizi sonucunda çekirge dışkısının birinci derece biyogaz üretimi için elverişli olduğunu öğrenmiş. Kendisi bu bilginin ısınma ihtiyacının karşılanması amacıyla da kullanılabileceğini düşünüyor.

Böcek yeme fikrinin insanda oluşturduğu tek duygu iğrenme duygusudur. İnsanların gıda tüketim alışkanlıklarını, kalori değerleri ve beslenme dengesi değil, dinler, gelenekler kısacası kültürler belirler. Günümüz insanları sadece birkaç omurgalı, yumuşakça ve kabukluları yemesine karşın, atalarımız böcek yiyici idi. Böcekler bol miktarda protein ve yağsız sığır etinden daha az yağ içerirler, içlerinde bol miktarda kalsiyum, demir, çeşitli mineraller ve vitamin vardır.  Halen dünyamızda, insan gıdası olarak 500 civarında böcek türü yenilmekte, bunun yüzde 40’ı Meksika’da tüketilmektedir. Eğer böcek yemeye karar vermişseniz, onları sağlıklı olarak yakalamalı ve derhal işleme koymalısınız, çünkü ölü böcekler çok çabuk bozulur. Karasinekler ve hamamböcekleri gibi böcekler çoğunlukla bakteri taşırlar, bunları yememek gerekir. Aslında Öyle veya böyle bütün böcekler parazit taşıdıklarından, iyi bir pişirme gerekir. Tüylü böcekler boğazı tahriş eder, renkli böcekler ise çoğunlukla zehirlidir. 

 

Hızla artan Dünya nüfusunun beslenmesinde kullanılacak gıda kaynaklarına bir alternatif olarak düşünülen böceklerin ihtiyacı karşılayıp karşılamadığını, en önemlisi de talep olup olmayacağını hep beraber bekleyip göreceğiz.