Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nde temel bir ihtiyaç olarak kabul edilen uyku, günümüzde ekonomik ve sosyal faktörler nedeniyle birçok meslek grubunun gece vardiyalarında çalışmak zorunda kalmasına rağmen, sıklıkla göz ardı edilmektedir. Uyku kalitesi, sadece uyku süresini değil, aynı zamanda derinlik, yenileyicilik ve kişisel algıları içeren subjektif özellikleri içerir. Araştırmalara göre, yetişkinlerin %30-40'ı uyku sorunları yaşarken, %15-35'i de uyku kalitesini etkileyen sorunlarla karşılaşmaktadır. Düşük uyku kalitesi, konsantrasyon eksikliği, bellek sorunları, duygusal dalgalanmalar ve hatta halüsinasyonlara yol açabilir; aynı zamanda iş verimini düşürebilir ve kronobiyolojik değişikliklerle şiddetin artmasına neden olabilir [1].

Uykusuzluk, vücut ısısı, beslenme ve bağışıklık sistemi gibi kritik sistemlerde sorunlara yol açabilir [2]. Uyku hijyeni, uyku sağlığını korumak ve uyku düzenini düzenlemek için hayati bir faktördür. Uyku hijyeni, davranışsal ve çevresel faktörleri düzenleme ve iyileştirme ilkelerine dayanır ve uyku kalitesini artırmak için birçok uygulamayı içerir. Bu hijyen programları, özellikle gündüz aşırı uyku hali ve uykusuzluk tedavilerinde önemli bir rol oynar [3].

Uyku ortamının düzenlenmesi, gürültü, oda sıcaklığı, uyaranlar ve aydınlatma gibi çevresel faktörlerin uykuya dalma ve uykuyu sürdürme üzerindeki etkilerini öne çıkarır. Uyku zamanının düzenlenmesi de büyük önem taşır; çünkü düzenli bir uyku programı, sirkadiyen ritmi artırarak uykuyu sürdürmeye yardımcı olabilir. Bu bağlamda, her gün aynı saatte yatma, aynı saatte uyanma ve günlük toplam uyku süresini düzenleme önerilir. Ayrıca, gece uzun süre oturmanın uykuya dalma güçlüğüne yol açabileceği ve düzensiz uyku saatlerinin yaşlı bireylerde insomni riskini artırabileceği belirtilir. Uyku ortamının düzenlenmesi önerileri arasında yatak odasının karanlık ve sessiz tutulması, oda sıcaklığının rahat bir seviyede olması, hayvanların yatak odasından uzak tutulması veyatakta teknoloji kullanmaktan kaçınılması yer alır [3].

Besin alımının düzenlenmesi, uykuya belirgin etkileri olabilen önemli bir faktördür. Alkol tüketimi, uykuya dalma güçlüğüne ve yetersiz uykuya yol açabilir. Nikotin içeren sigara kullanımı, uyarıcı etkisi nedeniyle uykuya geçişte zorluk yaratabilir. Kafein, uykuya dalmayı, uyku süresini ve kalitesini olumsuz yönde etkileyebilen yaygın bir uyarıcıdır. Ayrıca, gece yatmadan önce ağır bir yemek yemenin uykuya dalma sürecini olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, hafif atıştırmaların gece uykusunu destekleyebileceği önerilir [3].

Stresde, uykunun süresini ve kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, yoga gibi gevşeme teknikleri, derin soluk alıp verme egzersizleri ve müzik dinleme gibi basit düzenlemeler, sağlıklı bir uyku düzeninin oluşturulmasında önemli bir rol oynayabilir [3].

Uyku, yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için kritik bir öneme sahiptir. Uykusuzluk ve uyku bozuklukları, ciddi sonuçlara yol açabilir, iş veya trafik kazalarına, sosyal uyumsuzluğa ve akademik veya mesleki performans düşüklüklerine neden olabilir. Bu nedenle, uyku sağlığına gereken özeni göstermek ve bu temel ihtiyaca dikkat etmek önemlidir. Uykusuzluğun 

bağışıklık sistemini zayıflattığını ve inflamasyona neden olduğunu gösteren araştırmalar mevcuttur. Aynı şekilde hayvanlar üzerinde yapılan deneysel çalışmalar, uykusuzluğun endokrin, bağışıklık ve metabolik işlevleri olumsuz etkilediğini ve birkaç hafta içinde bu hayvanların yaşamını yitirdiğini göstermiştir. Uyku sağlığına gereken özeni göstermek, sağlıklı bir yaşam sürdürmek ve günlük yaşam aktivitelerini verimli bir şekilde gerçekleştirmek için kritik bir unsurdur. Bu nedenle, uyku düzeninizi ihmal etmemeli ve bu temel ihtiyacı korumalısınız [4].

Kaynak: 

1. GÜNAYDIN, N. (2014). Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Uyku Kalitesi ve Genel Ruhsal Durumlarına Etkisi.Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi,5(1).

Doi: 10.5505/phd.2014.63935

2. Şahin, L., & AŞÇIOĞLU, M. (2013). Uyku ve uykunun düzenlenmesi.Sağlık Bilimleri Dergisi,22(1), 93-98.

3. Güneş, Z. (2018). Uyku sağlığının korunmasında uyku hijyenin rolü ve stratejileri.Arşiv Kaynak Tarama Dergisi,27(2), 188-198.https://doi.org/10.17827/aktd.351436

4. ALGIN, D., Akdağ, G. Ö. N. Ü. L., & Erdinç, O. (2016). Kaliteli uyku ve uyku bozukluklari/Quality sleep and sleep disorders.Osmangazi Tıp Dergisi,38(1), 29-34.