Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

30 seneyi aşan uzun araştırmalar sonucu, kalsitonin genine bağlı peptidin (CGRP) proteininin migrende önemli bir rol oynadığı doğrulandı. Ancak bu çalışmalar migren aktivitesinde rol alan proteinlerin vücuttaki yerleşim yerleri hakkında pek de bir bilgi vermiyordu.

Texas Üniversitesi’nde fare ve sıçan örnekleri üzerinde yapılan araştırmalar migren ağrılarıyla doğrudan bağlantılı CGRP proteinin vücuttaki yerleşimleri hakkında birçok bilinmeyeni açığa çıkardı. Aynı zamanda bu proteinin yalnızca kadınlarda aktif etki gösterdiği de saptandı. Proteinin aktif mekanizması beyin ve omuriliği çevreleyen, koruyucu doku olan meninks tabakasında gerçekleşiyordu. Yapılan deneylerde CGRP’nin meninkse geçmesi erkek farelerde tepkiye neden olmazken dişi farelerde ağrıyı tetikliyordu. Yapılan araştırmanın bildirisi Journal of Neuroscience Dergisi’nde yayımlandı.

Araştırma ekibi, bulguların kadınlarda migrenin baş ağrısı oluşturma ihtimalinin neden erkeklerden daha fazla olduğunu açıklamaya başladığını öne sürüyor. İlgili çalışmada yer alan ve nörobilim uzmanı olan Doç. Dr. Gregory Dussor; bunun daha bir başlangıç olduğunu ve CGRP’nin kadınlar üzerinde çok daha farklı aktivite oluşturabileceğini belirtiyor. Ayrıca önceki çalışmalarda erkek ve kadınlar üzerindeki aktivite farklılığının ortaya çıkmamasının sebebi olarak, önceki araştırmalarda kullanılan deneklerin yalnızca erkek fareler olduğunu belirtiyor.

Migren sadece hormonlarla bağlantılı değil

Migren; periyodik olarak kendini hissettiren baş ağrısı, sıklıkla görülen görme bozukluğu, mide bulantısı, kusma, ışık ve sese aşırı duyarlılık gibi semptomların hissedilmesi ile bağdaştırılır. Son yıllarda yapılan çalışmalar neticesinde migren 2016 yılından bugüne dünya çapında en sık görülen 6. hastalık olarak kayıtlara geçmiştir. Bu küresel çalışmanın yazarları analizlerdeki sınırlı veriye rağmen migren ve diğer baş ağrısı bozuklukları konusunda sağlık poliçelerinin daha kapsamlı hale gelmesi gerektiğini ve bu konuda daha fazla bütçe ayrılması gerektiğini vurguluyorlar.

Migren Araştırma Vakfı’na göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde migreni olan 39 milyon insandan 28 milyonu kadın. Erkek çocuklarda bu şiddetli baş ağrıları yaşama olasılığı daha yüksek olsa da, ergenlikten sonra kızlarda migren prevalansı erkeklerden daha kritik değerlerde göze çarpmakta. Uzmanlar bunun temel nedeninin östrojenin etkisi olduğunu öne sürmekte. Bununla birlikte, migren kaynaklı baş ağrıları yalnızca hormon tarafından yönetilmez. Hormonlar dışında çeşitli etkenler de mevcuttur. CGRP’nin migren üzerindeki etki ve mekanizması konu alınarak yapılan araştırmaların ardından, ABD’deki bilimsel araştırma merkezleri, bu proteini bloke ederek çalışan üç migren ilacını onayladılar.

CGRP’ye yakından bir bakış

Vücut CGRP’yi beyin, omurilik ve optik sinirleri içeren merkezi sinir sisteminin yanı sıra perifer sinir sisteminde de sentezliyor. Meninks sinir hücrelerinin baş ağrısı için sinyal gönderebilme potansiyeline sahip olmalarına rağmen diğer semptomlarla kurulan ilişki esas alındığı zaman, bilim insanları migrenin asıl olarak beyinde başladığını söylüyorlar. CGRP’nin bir diğer ilginç özelliği ise merkezi sinir sistemini koruyan kan-beyin bariyerini geçemeyecek kadar büyük olmasından kaynaklı bir sinir sisteminden diğerine geçemiyor olmasıdır.

Dr. Dussor ve ekibi, erkek ve dişi farelerin meninkslerine CGRP enjekte ederek araştırmalarına başladılar. Koruyucu dokunun üç katmanının dış tarafı olan dura mater içine küçük dozlar uyguladılar. Sonuçlara göre sadece dişi fareler baş ağrısı semptomları gösterdi. Dr. Dussor, kadınlardaki CGRP duyarlılığının erkeklere kıyasla çok daha fazla olmasının sadece meninksler için geçerli olmadığını, diğer dokularda da CGRP duyarlılığının kadınlarda daha fazla olduğunu ve bunu fareler üzerinde test ederek doğruladıklarını belirtiyor.

CGRP’nin diğer semptomlara etkisi hakkında henüz yeterince bilgi elde edilemedi. Ayrıca kadınların erkeklerden daha yüksek oranda migrene maruz kalmasının tam açıklaması, ancak elde edilen bulgulardan çok daha fazlasıyla açıklanabilir. Çünkü dişi farelerin meninkslerinin CGRP enjeksiyonu ile ağrı sinyali oluşturması, migrenin kadınlarda daha yaygın görülmesini tek başına açıklayamaz. İlaveten CGRP’nin migrendeki aktif rolü ne kadar büyük olursa olsun, migren yalnızca CGRP bazlı bir hastalık değildir.

Bu çalışma CGRP’nin cinsiyetler arasında farklı davranabileceğini gösteren ilk çalışma olarak literatüre geçmiştir.

Kaynak: Medicalnewstoday

Hakan YILMAZ