Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Kedilerin gözleri genellikle loş bir odada çekilen fotoğraflarda parlamaktadır ya da karanlıkta bir el feneri veya bir arabanın farlarıyla aydınlatıldığında parlar. Bunun en basit cevabı kediler ve diğer pek çok hayvanın gözlerinin gelen ışığı yansıtmasından kaynaklanmaktadır.

Parıldayan gözleri olan türler düşük ışıkta daha iyi görmek için evrimleşmişlerdir. Bu türler geceleri yiyecek ararlar veya bütün gece yırtıcılara dikkat etmek zorundadırlar ya da çoğunlukla şafakta ve alacakaranlıkta avlanmaktadırlar. Evlerimizdeki evcilleştirilmiş kediler, biz insanların görmeye ihtiyaç duyduğunun yalnızca yüzde 16'sı kadar parlak koşullarda görebilirler.

Kediler bunu başarabilirler, çünkü göz bebekleri (gözlerinin ortasında siyah görünen, ışık koşullarına göre genişleyen ve daralan bölge) özeldir. Göz bebekleri göze daha fazla ışık girmesine izin veren pencereler gibi işlev görürler ve loş ışıkta bir kedinin göz bebekleri, biz insanların göz bebeklerinden yüzde 50 daha büyük olabilir. Ayrıca kedilerin gözlerinin arkasında gözlerimizin sahip olduğundan daha fazla sayıda belirli tipte ışık algılama hücresi bulunur. Çubuklar olarak bilinen bu hücreler, düşük seviyeli ışığı yakalarlar.

İnsanlarda tapetum lucidum yoktur, ama vaşaklar ve pumalar da dahil olmak üzere kedilerde vardır. Open University, CC BY-SA

Büyük göz bebeklerine ve çok sayıda çubuk hücrelere ek olarak kediler insanlarda olmayan bir şeye sahiptir: "parlak veya parlayan zengin doku" anlamına gelen Latince tıbbi bir terimdir. Tapetum lucidum, gözün arkasında retinanın arkasında bulunmaktadır. Işığı alan, ışığı elektrik sinyaline dönüştüren ve bu sinyali görüntüyü yorumlaması için beyne gönderen ince bir doku tabakasıdır.

Bir kedinin Tapetum lucidum'u, bir ayna gibi ışığı retinaya geri yansıtan kristallere sahip hücrelerden oluşur. Bu, retinaya daha fazla ışığı emmesi için ikinci bir şans verir.

Kediler diğer birçok hayvan da dahil olmak üzere gözleriyle gelen ışığı yansıtabilir. Bu nedenle kedilerin gözleri genellikle loş bir odada çekilen fotoğraflarda parlar veya karanlıkta bir el feneri ya da bir arabanın farlarından gelen ışık ile aydınlatıldığında parlar.

Feline tapetum lucidum özeldir, çünkü yansıtıcı bileşiği bir B vitamini türü olan riboflavindir. Riboflavin, ışığı kedilerin iyi görebileceği belirli bir dalga boyuna yükselten benzersiz özelliklere sahiptir. Bu da retinanın düşük ışığa duyarlılığını büyük ölçüde artırır.

Kedilerde, tapetum çoğunlukla sarı-yeşil veya sarı-turuncu renkte parlar.  Renk kedilerin irisleri gibi değişir - gözlerin yeşil, sarı, mavi veya altın rengi olabilen renkli kısmı. Tapetum rengindeki varyasyon, kedilere özgü değildir ve birçok türde bulunabilir.

Diğer hayvanların gözleri de parlıyor!

Geceleri görmesi gereken diğer birçok hayvanda tapetum lucidum bulunur. Vahşi tilkilerden çiftlik koyunlarına, keçilerden yırtıcılara kadar birçok hayvanda bulunur. Tapetum lucidum ayrıca balıklar, yunuslar ve diğer suda yaşayan hayvanlarda da yararlıdır, çünkü bulanık ve karanlık suda daha iyi görmelerine yardımcı olur.

Kara hayvanlarında tapetum gözün üst yarısında retinanın arkasında bulunur, çünkü yerde ne olduğunu en iyi şekilde görmeleri gerekmektedir. Öte yandan suda yaşayan hayvanlarda tapetum gözün çoğunu kaplamaktadır, çünkü karanlıkta etraflarını görmeleri gerekir. Kediler gibi "gece maymunu" olarak da bilinen lemurlar da riboflavin ile yapılmış süper yansıtıcı bir tapetum'a sahiptir.

Birçok hayvanda göz parlaması olmasına rağmen, bazı küçük evcil köpekler bu özellikten yoksundur. Mavi gözlü ve beyaz veya açık renkli kürklü hayvanların çoğu da bu özelliği kaybetmiştir. Bu nedenle, köpeğinizin veya kedinizin gözleri parlamazsa paniğe kapılmayın. Tapetum lucidum'u olmayan türler de vardır: Domuzlar, kuşlar, sürüngenler, çoğu kemirgen, primatlar ve insanlar.

Bir dezavantajı var mı?

Ne yazık ki, tapetum lucidum'lu hayvanlar, loş ışıkta görme yetenekleri için görme keskinliğinden biraz fedakarlıkta bulunurlar. Bunun nedeni tapetumdan yansıyarak etrafa sıçrayan tüm bu ışığın gördüklerini biraz daha bulanık hale getirebilmesinden kaynaklıdır. Bu sebeple bir kedinin bir nesneyi parlayacak şekilde aydınlatılmış bir yerde biz insanların görebileceği kadar keskin bir şekilde görebilmesi için bir nesneye yedi kat daha yakın olması gerekmektedir. Merak etmeyin, eminiz ki kediniz kitap okumaktansa geceleri net görmeyi tercih eder.