Genetigi degistirilmis gidalar ve kullanim alanlari

Yuksek Gida Muh. Meltem Gunay

23 Mayıs 2014, Cuma

GDO 'lu olarak adlandirilan genetigi degistirilmis gidalarin cikis hikayesi urunlerin dogada dayanikliligini arttirma buna bagli olrak maksimum verim elde etme ve yine en mukemmeli yakalama istegi ile olusmustur.

Dünyada, Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) içeren ürün üretilen alan 1996'da 1,7 milyon hektar iken, 2012 sonu itibarıyla bu rakam 100 katına çıkarak 170 milyon hektara yükselmistir. Bu urunlerden bazilari ve uzerlerinde yapilan degisimler asagidaki tabloda tanimlanmistir.

Genetik olarak kazandirilan yetenek	Urun	Genetik degisim
Zararli bitkilerekarsi dayaniklilik	Soya fasulyesi	Agrobacterium tumefaciens CP4,'den elde edilen herbisit dayaniklikik geni bitkiye enzim 5-enolpyruvylshikimate-3-phosphate synthase yardimiyla aktarildi.
Zararli boceklere dayaniklilik	Misir	Avrupada misirda deliklere sebep olan boceklere karsi Bacillus thuringiensis'den elde edilen protein Cry1Ab dayaniklilik kazandirmak icin kullanilmistir.
Yag asiti kompozisyonu	Kanola	California bolgesinde ' Umbellularia californica' adinda bir agactan elde edilen thioesterase enziminden bir gen yuksek laurate seviyesi icin kullanilmistir.
Viruse karsi dayaniklilik	Erik	Erikte zarara neden olan pox virusune karsi dayaniklilik icin coat proteini kullanildi.
Gelistirilmeye calisilan bazi urunler
Vitamin zenginlestirme	Pirinc	Vitamin A'nin oncusu Beta karoten'i uretebilecek 3 gen pirincin endospermine yerlestirilir.
Aşı	Tütün	Transgenik tutun fareye enjekte edildiginde bagisikligi guclendirerek Hepatitis B virusune karsi antigen (HBsAg) urettigi tespit edildi.
Ağız yoluyla aşı	Mısır	Newcastle hastalik virusu (NDV) (yalanci veba) deki fusion proteini misira aktarilarak bir tur agiz asisi olusturulup tavuklardaki bu hastaliga cozum olmustur.
Hizli olgunlastirma	Somon	Balik yumurtasina bir tur gelistirme hormon geni enjekte edilerek % 6.2 buyume saglanmistir.

Tablodaki veriler bazi olumlu yaklasimlara da yer vermektedir. Ancak gdo'lu gidalarin etkilerini incelemek oldukca zaman alici arastirmalar gerektirmektedir. Zira alerjik reaksiyonlar veya cesitli toksikolojik etkiler yaratabilecegi tahmin edilmektedir.

Bir baska tabloda da ulkeler, üretim alanları ve ürünlerine şöyle yer verilmistir.

Ülkeler Alan (milyon hektar) Ürün

ABD 69,5 mısır, soya fasulyesi, pamuk, kanola, şeker pancarı, alfalfa (yonca), papaya, kabak

Brezilya 36,6 soya fasulyesi, mısır, pamuk

Arjantin 23,9 soya fasulyesi, mısır, pamuk

Kanada 11,6 mısır, soya fasulyesi, kanola, şeker pancarı

Hindistan 10,8 pamuk

Çin 4 pamuk, papaya, domates, tatlı biber

Paraguay 3,4 soya fasulyesi, mısır, pamuk

Güney Afrika 2,9 soya fasulyesi, mısır, pamuk

Pakistan 2,8 pamuk

Uruguay 1,4 soya fasulyesi, mısır

Bolivya 1 soya fasulyesi

Filipinler 0,8 mısır

Avustralya 0,7 pamuk, kanola

Burkina Faso 0,3 pamuk

Myanmar 0,3 pamuk

Meksika 0,2 pamuk, soya fasulyesi

İspanya 0,1 mısır

Şili <0,1 mısır, soya

Kolombiya <0,1 pamuk

Honduras <0,1 mısır

Sudan <0,1 pamuk

Portekiz <0,1 mısır

Çek Cumhuuriyeti <0,1 mısır

Küba <0,1 mısır

Mısır <0,1 mısır

Kosta Rika <0,1 pamuk, soya fasulyesi

Romanya <0,1 mısır

Tabloda goruldugu uzere pamuk, soya fasulyesi ve misir gdo'lu olarak one cikan gidalardir. Bu urunlerin genetiginin degistirilmesindeki amac urunu hem bazi bitkisel hastaliklara karsi dayanikli hale getirmek hem de ekimi yapilan urunden maksimum verim elde etmektir.

Ulkemize bu urunlerin kontrolsuz bir sekilde girebildigi bilinmektedir. Bunu engellemek icin kontrol noktalari olusturulmali ve bu noktalardaki urunlerin analiz sonuclari ile ulkemize alinmasi saglannalidir.

Merak edenler icin bir misirin genleri ile nasil oynandiginin sematik bir gosterimini de paylasmak istedim. Burada enzim yardimiyla hedef bir gen kesiliyor, misirda degisecek gene ekleniyor ve oncu gen yardimiyla gen kopyalanip plasmid vektoru olusturuyor. Bakteri icerisinde cogalan vektorler misir hucresine ekleniyor. Boylece gdo'lu bir urun elde edilmis oluyor.

Eger urunde genetik olarak bir degisiklik var ise bu urun ambalajinda ve hatta uretim yerinde belirtilmek zorundadir. Dunyada GDO'lu urun icin olusturulmus bazi sembollerde su sekildedir:

Etiketler#genetigi #degistirilmis #gidalar #kullanim #alanlari

Toplam Görüntülenme 11306

Sizden Gelenler