Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

‘Türünün ilk örneği’ olan göz açıcı bir harita, kansereneden olan kimyasalların şu anda Dünya’daki neredeyseher kıtadaki hayvanların kanında bulunduğunu ortayakoydu. ‘Ayıltıcı’ analiz, insanlarda karaciğer hastalığı,kanser, böbrek stresi, fetal komplikasyonlar ve diğerciddi sağlık sorunlarıyla bağlantılı olan toksik per- vepolifloroalkil maddelerin (PFAS) dünya üzerindekicanlıları ne ölçüde zehirlediğini gözler önüne seriyor.

Doğal olarak parçalanmadıkları için ‘sonsuz kimyasallar’olarak bilinen PFAS türleri atlarda, köpeklerde, Sibiryakaplanlarında, pandalarda, deniz aslanlarında, yabandomuzlarında, su samurlarında ve hatta istiridyelerdebulunmuştur.‘PFAS kirliliği sadece insanlar için bir sorun değildir. Bu,dünyanın dört bir yanındaki türler için de bir sorun,”diyor araştırmayı yürüten ve haritayı oluşturan ÇevreÇalışma Grubu’nda (EWG) kıdemli bir bilim insanı olan David Andrews.‘PFAS her yerde bulunmaktadır ve türünün ilk örneğiolan bu harita, PFAS’ın dünya genelinde vahşi yaşamıne ölçüde kirlettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Yakınzamanda yapılmış 100’den fazla hakemli çalışmayadayanan araştırma, bu sonsuz kimyasalların Antarktikahariç her kıtada 330’dan fazla yaban hayatı türüne zararveriyor olabileceğini ortaya koydu. Ancak bu, oradakicanlıların etkilenmediği anlamına gelmiyor.

Araştırmacılar, kıtadan yeni test sonuçlarının gelmemesinin,Antarktika’daki hayvanların kanında PFAS olupolmadığından emin olamadıkları anlamına geldiğinisöylüyor. Bununla birlikte, bu kimyasalların atmosferyoluyla uzun mesafelere taşınabildiği gerçeğinin, endüstriyelkaynaklardan uzak türlerin bile muhtemelenbunlardan etkilendiğini gösterdiğini ekliyorlar.

San Francisco Haliç Enstitüsü’nde kıdemli bir bilim insanı olan RebeccaSutton, ‘Dünya üzerindeki neredeyse her türün bu kimyasallara maruzkaldığına’ inandığını söyledi. Kimyasalların sonsuza kadar harekethalinde olmalarının bir nedeni de parçalanmamaları, yani istediklerizaman çevre içinde sürekli döngü halinde bulunabilmeleridir. Analiz,hayvanların kanında yaklaşık 120 farklı türde PFAS bileşiği bulunduğunugösterdi, ancak EWG bu rakamın çok daha yüksek olabileceğikonusunda uyarıyor. Bunun nedeni, test olanaklarının sınırlı olmasınedeniyle kimyasalların birçoğunun tespit edilmesinin zorlaşmasıdır.

‘Kuzey Kutbu’nun en ücra köşelerindeki kutup ayısından PasifikOkyanusu’nun tropik bölgelerindeki şahin gagalı kaplumbağaya kadar,dünyanın en kritik tehlike altındaki türlerinin mücadele etmesigereken bir başka tehlike daha var: Biyolojik Çeşitlilik Merkezi’ndeçevre sağlığı bilimi direktörü olan Nathan Donley, “PFAS kimyasalkirliliği” dedi.‘Seçimimiz ya yaygın kimyasal kirlenme ile yok oluşu mümkün kılmayadevam etmek ya da bunu önlemek için harekete geçmektir.Doğal olarak parçalanmadıkları için ‘sonsuz kimyasallar’ olarak bilinen PFAS türleri atlarda, köpeklerde, pandalarda ve yaban domuzundabulunmuştur.

PFAS, 1940’lardan bu yana dünya çapında endüstri ve tüketici ürünlerinde,özellikle ısıya, suya ve lekelere dayanıklı ürünler yapmakiçin kullanılan yaklaşık 12.000 insan yapımı kimyasaldan oluşan birsınıftır. Bunlar arasında gıda ambalajları, kişisel bakım ürünleri, sugeçirmez giysiler ve yangın söndürme köpükleri bulunmaktadır.Bu kimyasallar yeni doğan bebekler de dahil olmak üzere hemenhemen herkesin kanında bulunur, ancak şimdiye kadar yaban hayatıüzerindeki etkisi daha az açıktı.EWG’de kıdemli bir bilim insanı olan Tasha Stoiber, “Bu çalışmalar birlikteyüzlerce hayvan türünün PFAS’a nasıl maruz kaldığını gösteriyor”dedi. Harita bu kimyasallar hakkında bir hikaye anlatıyor – küreseloldukları, kalıcı ve toksik oldukları ve hava, su ve toprak yoluylahayvanlara ve insanlara yayıldıkları.

Araştırmamız, PFAS’tan kurtulmak için kullandığımız en yaygın yöntemlerindaha fazla kirliliğe yol açabileceğini ortaya koymuştur. Vebu kirliliğin besin zincirinde dalgalanarak insanlar da dahil olmaküzere daha fazla türü etkilemesini bekleyebiliriz. PFAS, insanlardayüksek kolesterol, üreme ve gelişim sorunları ve kanser de dahilolmak üzere diğer sağlık sorunlarıyla bağlantılıdır.Hayvanlara ne yaptıkları daha az nettir, ancak geçen yıl Kuzey Carolina’dakiaraştırmacılar, kimyasal üreticisi Chemours’a ait yakındakibir PFAS tesisi tarafından kirletilen suda yaşayan timsahlarda lupusbenzeri otoimmün bozukluklar buldular. Araştırma, bu sonsuz kimyasallarındeniz aslanları da dahil olmak üzere dünya çapında 330’danfazla yaban hayatı türüne zarar veriyor olabileceğini ortaya koydu.Daha önce yapılan bir çalışmada da Kuzey Pasifik deniz kaplumbağalarında bağışıklık sistemi sorunlarına dair kanıtlar bulunmuştu.

Donley şunları ekledi: ‘Şu anda Dünya’nın altıncı kitlesel yok oluşolayının ortasında yaşıyoruz – ve bu tamamen bizim yarattığımızbir olay. Sonsuza dek yok olmanın eşiğindeki pek çok türün, aslabozulmayacak şekilde tasarlanmış sentetik “sonsuza dek kalıcıkimyasallarla” yüklü olması oldukça ironik.Şimdi çocuklarımızın ve torunlarımızın yaşam dolu bir dünyada mıyoksa kirliliğimizin her şeyden daha uzun ömürlü olduğu bir dünyadamı büyümelerini istediğimize karar verme zamanıdır. WG BaşkanıKen Cook ise şunları söyledi: ‘EWG neredeyse 25 yıldır PFAS’a karşımücadele ediyor. Bu süre zarfında araştırmacılarımız bilimsel çalışmalarıanaliz ettiler, kendi araştırmalarımızı yürüttüler ve toksikPFAS’ların nerede tespit edildiğini belirlediler. Şimdi bu kimyasallarındünyanın neredeyse her köşesindeki hayvanların vücutlarını kirlettiğinigösterdik.‘Dünya genelinde kirlenmiş olması muhtemel ancak henüz test edilmemişsayısız yer ve tür var. PFAS kirliliği küresel bir sorundur. Bu harita sadece bir başlangıç.

Kaynak: https://www.dailymail.co.uk / https://www.bizsiziz.com/Derleyen: Figen Berber