Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Tahminlere göre, 1950’lerde icat edilmelerinden bu yana, per- ve poliflorlu alkil bileşikleri (PFAS) kategorisinden 10.000’den fazla farklı madde geliştirilmiştir. Su, yağ ve kir itici özellikleri nedeniyle kozmetik, diş ipi gibi binlerce ürünün yanı sıra tava kaplamalarında ve yangın söndürme köpüğünde de kullanılmaktadırlar. Temel kimyasal yapılarına ek olarak, PFAS’ların bir başka ortak özelliği daha vardır: neredeyse hiç bozunmazlar. Özellikle yeraltı suları yoluyla insan besin zincirine girerler.

Özellikle genç insanlar etkileniyor

Bonn’lu araştırmacıların bulguları, PFAS’ın insan sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin mevcut tartışmaya yapılan en son katkıdır. “PFAS’ın sağlık üzerindeki zararlı etkisine dair açık işaretler görüyoruz. Ve kandaki aynı PFAS konsantrasyonunda, olumsuz etkilerin genç deneklerde yaşlılara göre daha belirgin olduğunu bulduk” diyor DZNE Nüfus Sağlığı Bilimleri Direktörü Dr. Monique Breteler. Mevcut çalışmanın sonuçları ayrıca kandaki nispeten düşük PFAS konsantrasyonlarının bile olumsuz kan lipit profilleri ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

“Verilerimiz, kandaki PFAS ile kardiyovasküler riskle bağlantılı zararlı kan lipitleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon olduğunu göstermektedir. PFAS seviyesi ne kadar yüksekse, bu lipitlerin konsantrasyonu da o kadar yüksektir. Kesin olarak ele alındığında, bu henüz PFAS kimyasallarının olumsuz kan lipit profillerine neden olduğuna dair bir kanıt değildir. Ancak, yakın korelasyon bu şüpheyi desteklemektedir. Bu, sağlığı korumak amacıyla PFAS’ın daha sıkı bir şekilde düzenlenmesi için güçlü bir argümandır” diyor Bonn’lu araştırmacı. Çarpıcı bir şekilde, PFAS neredeyse tüm deneklerin kanında tespit edilebildi. Bu da bu kimyasallardan kaçamayacağınız anlamına geliyor. “İncelediğimiz çalışma katılımcıları için acil bir sağlık tehdidi görmesek bile, durum yine de endişe verici. Uzun vadede, artan risk kalp ve kardiyovasküler sistem üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir” diyor Breteler.

Bonn ve Hollanda’dan kan örnekleri

Mevcut çalışma, DZNE’nin Bonn kentsel bölgesinde nüfusa dayalı bir sağlık çalışması olan “Rhineland Çalışması” ve Hollanda’dan NEO çalışmasına (“Hollanda Obezite Epidemiyolojisi Çalışması”) dayanmaktadır. Bu çerçevede DZNE’den araştırmacılar Hollanda’daki Leiden Üniversitesi Tıp Merkezi’nden uzmanlarla işbirliği yaptı. Analizlere yaşları 30 ile 89 arasında değişen toplam 2.500’den fazla kadın ve erkekten alınan kan örnekleri dahil edildi. Bunun için en son teknoloji kullanıldı. DZNE bilim insanı Elvire Landstra, “Kan örneklerini araştırmamız için gereken doğrulukta analiz edecek teknoloji ancak son yıllarda kullanılabilir hale geldi” diyor. Landstra, Leiden’den bir meslektaşı ile birlikte mevcut yayının ilk yazarıdır.

Şimdiye kadarki en ayrıntılı çalışma

Kan örnekleri, kütle spektrometresi olarak bilinen sofistike bir yöntem kullanılarak ayrıntılı olarak analiz edildi. Araştırmacılar analizlerinde en yaygın PFAS türlerinden üçüne – PFOA, PFOS ve PFHxS – odaklandılar ve ayrıca 224 kan lipidi, metabolit ve amino asit konsantrasyonunu belirlediler. “Bu ‘hedefsiz yaklaşım’ ile – önceden tasarlanmış bir hedef olmadan kasıtlı olarak geniş bir yaklaşım – PFAS konsantrasyonu ile lipit olarak adlandırılan yağlı maddelerin sorunlu bir profili arasındaki bağlantıyı kanıtlayabildik. Bunlar arasında iyi bilinen kolesterol ve kardiyovasküler hastalıklar için risk faktörü olduğu bilinen çeşitli diğer kan lipidleri yer alıyor” diyor Elvire Landstra. Bonn ve Leiderdorp’tan alınan örnekler arasında önemli bir fark bulunmadı. “Çalışmamız bu konuda bugüne kadar yapılan en detaylı ve en geniş veri tabanına sahip çalışmadır. Önceki çalışmalar PFAS ile sağlıksız kan yağları arasında bir ilişki olduğunu öne sürmüştü, ancak bu bağlantı hiçbir zaman bizim çalışmamızdaki kadar net olmamıştı.”

Bonn’lu araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların vücudun belirli bölgelerine odaklanabileceğini belirtiyor. “Biz kan seviyelerine baktık. Bir sonraki adımda, tek tek organlarda PFAS oluşumunu araştırmak mantıklı olacaktır,” diyor Monique Breteler.

Derleyen: Figen Berber

Kaynaklar:

1. https://scitechdaily.com/ 
2. https://www.bizsiziz.com