Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Anatomi atlaslarının tamamlandığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Hollandalı araştırmacıların yaptığı olağanüstü bir keşif, insan burnunun derinliklerinde yüzyıllardır saklanan gizli bir yapıyı ortaya çıkardı. Bilim insanları, daha önce bilinmeyen ve "Tubarial Tükürük Bezleri" olarak adlandırılan yeni bir çift bez tanımladı. Bu, yüzyıllardır temel insan tükürük bezleri listesine yapılan ilk ekleme olma özelliğini taşıyor.

Prostat Kanserini Ararken Anatomik Hazine Buldular

Bilimsel keşifler bazen tesadüflere dayanır. Hollandalı araştırmacılar aslında prostat kanseri teşhisi için tasarlanmış gelişmiş bir görüntüleme teknolojisini (PSMA PET/CT) kullanıyordu. Ancak taramalar sırasında, tükürük dokusunu vurgulayan bu teknoloji, burun boşluğunun üst yutakla birleştiği noktada beklenmedik bir parıltı yakaladı.

Daha önce "boş" olduğu sanılan bu bölgede, yaklaşık 4 santimetre (1,5 inç) uzunluğunda bir yapı parlıyordu. 100 hasta ve 2 kadavra üzerinde yapılan incelemeler, bu bezlerin anatomik bir anomali değil, herkeste bulunan tutarlı bir yapı olduğunu doğruladı.

Görevi: Yutkunma ve Nefes Almayı Kolaylaştırmak

Peki, bu gizli bezler ne işe yarıyor? Tubarial bezler, burnun arkasındaki nazofarenks (üst yutak) bölgesini nemlendirerek kritik bir rol üstleniyor. Yutkunma, nefes alma ve konuşma sırasında bu bölgenin kayganlaşmasını sağlayarak sistemin sorunsuz çalışmasına yardımcı oluyorlar.

Kanser Tedavisinde Devrim Yaratabilir

Bu keşfin sadece akademik değil, hayati bir önemi de var. Baş ve boyun kanseri tedavilerinde uygulanan radyasyon (ışın tedavisi), genellikle tükürük bezlerine istemeden zarar verir. Bu da hastalarda yutkunma güçlüğü, ağız kuruluğu ve konuşma zorluğu gibi kalıcı yan etkilere yol açar.

Araştırmacılar, 700'den fazla kanser vakasını incelediklerinde, bu yeni keşfedilen bölgeye yüksek dozda radyasyon alan hastaların daha fazla komplikasyon yaşadığını fark etti. Tubarial bezlerin artık resmen tanınması sayesinde, doktorlar radyoterapi protokollerini bu bölgeyi koruyacak şekilde güncelleyebilir. Bu basit değişiklik, binlerce kanser hastasının yaşam kalitesini ciddi oranda artırabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Tubarial tükürük bezleri nerede bulunur? Bu bezler, burun boşluğunun boğazla (üst yutak) birleştiği, "torus tubarius" adı verilen kıkırdak yapının üzerinde yer alır. Yaklaşık 4 cm uzunluğundadır.

2. Bu bezler neden daha önce bulunamadı? Vücudun ulaşılması zor bir bölgesinde (kafatası tabanının altında) yer almaları ve standart görüntüleme yöntemleriyle (Ultrason, MR, BT) kolayca görülememeleri nedeniyle gözden kaçmışlardır. Yeni nesil PSMA PET/CT taramaları sayesinde fark edilmişlerdir.

3. Bu keşif hastalar için ne anlama geliyor? Özellikle baş-boyun kanseri tedavisi gören hastalar için radyoterapinin yan etkilerini (ağız kuruluğu, yutkunma güçlüğü) azaltmak adına büyük bir umut kaynağıdır.

Kaynak: Valstar, M. H., et al. The tubarial salivary glands: a potential new organ at risk for radiotherapy. Radiotherapy and Oncology.