Bilim
Dünya Kanser Günü'nde Türkiye ve dünyada durum ne?
WHO'nun raporuna göre, dünyada yaklaşık olarak altı kişiden biri kanser nedeniyle hayatını kaybederken bu kayıpların yüzde 70'i düşük gelirli ve orta gelirli ülkelerdendi. Rakamlar pek umut verici değil: 2012'de yaklaşık 14 milyon yeni kanser vakası saptandığı düşünülürse önümüzdeki 20 yılda yeni kanser vakaları "yüzde 70 artabilir".
Örgütün raporuna göre, düşük ve orta gelirli olan beş ülkeden sadece birinde kanserle mücadele politikaları için gereken verilere ulaşılabiliyor. Kanserle mücadelenin başlıca yolu ise, erken teşhis mekanizmalarının geliştirilmesi olarak tanımlanıyor.
Peki, Türkiye'de durum ne?
Örgütün Türkiye'de kanser konusunda paylaştığı son veriler, 2014 yılına ait.
WHO'nun 2014'te paylaştığı rapora göre Türkiye'de erkeklerde kansere bağlı ölümlerin sayısı 58 bin 400 iken kadınlarda ise rakam 32 bin 500 idi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mayıs 2017 verilerine göreyse Türkiye'de her 5 ölümden 1'i kanserden kaynaklanıyordu. TÜİK'in verilerine göre ülkelerin 65 yaş altı kanserden ölüm oranları incelendiğinde 2016 yılında bu oran yüzde 28 olarak belirlendi. 65 yaş ve üstü için kanserden ölüm oranları ise Türkiye'de 2014 yılında yüzde 17, 2016 yılında yüzde 16 olarak gerçekleşti.
Amerikan Kanser Derneği'nin 2015'te yayınladığı "Kanser Atlası"na göre Türkiye'de kanser, her yıl ortaya çıkan 148 bin civarındaki yeni vaka ve 91 bin 800 kansere bağlı ölüm düşünüldüğünde, "önemli bir halk sağlığı sorunu".
WHO'nun raporuna göre, kansere bağlı ölümlerin üçte biri beş temel davranış ve beslenme alışkanlığıyla ilgili:
- Yüksek vücut kitle indeksi,
- Meyve ve sebze alımının düşük olması,
- Fiziksel aktivitelerde bulunmamak,
- Sigara kullanımı
- Alkol tüketimi
Erken teşhis
Kansere bağlı ölümlerde en büyük risk faktörü, tütünlü ürünlerin kullanımı ve ölümlerin yüzde 22'si, bundan kaynaklanıyor. WHO, ekonominin kansere olan etkisinin büyük olduğunu ve giderek bu bağlantının güçlendiğini söylüyor.
Erken teşhis politikalarının güçlendirilmesi ise, milyonlarca insanın kanserden kurtulması için en önemli konu olarak niteleniyor.
HPV, rahim ağzı kanserinin en önemli nedeni. En çok kanser yapan bu gibi virüslere karşı Dünya Sağlık Örgütü, 9-13 yaş aralığındaki kız çocuklarına aşı yapılmasını öneriyor.
Güvenli cinsel ilişki konusunda gerekli eğitimlerin verilmesi de kritik konulardan biri olarak tanımlanıyor.
Rapora ulaşmak için: http://www.who.int/cancer/country-profiles/tur_en.pdf
TÜİK'in 2017 yılı Mayıs ayı verileri: http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2017_24_20170504.pdf
Kanser Atlası: http://canceratlas.cancer.org/assets/uploads/2015/04/The-Cancer-Atlas-Second-Edition-in-Turkish1.pdf