Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Biyolojik Saat ve Beyin Arasındaki Gizli Bağlantı

Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden (St. Louis) araştırmacılar, vücudun iç saatinin beyin sağlığı üzerindeki etkisini yeniden tanımlayan çarpıcı bir keşfe imza attı. Nature Aging dergisinde yayımlanan araştırma, biyolojik ritmin bozulmasının Alzheimer hastalığında nörodejenerasyonu (sinir hücresi yıkımı) sınırlayabileceğini ortaya koydu. Çalışmayı yürüten nöroloji profesörü Dr. Erik Musiek ve doktora sonrası araştırmacı Dr. Jiyeon Lee, beyin ritmini kontrol eden belirli bir sirkadiyen protein olan REV-ERBα’yı devre dışı bırakarak Alzheimer etkilerini azaltmayı başardı.

Sonuçlar, bu proteinin kapatılmasının, beyindeki NAD+ seviyelerini artırdığını ve Alzheimer’ın temel bileşenlerinden biri olan “tau” proteininin birikimini azalttığını gösterdi.

 Beynin Enerji İkilisi REV-ERBα ve NAD+

REV-ERBα proteini, vücudun metabolizma ve iltihap döngülerini yöneten iç saatin bir parçası. Ancak beynin yaşlanma sürecindeki rolü şimdiye kadar net olarak bilinmiyordu. Araştırma ekibi, REV-ERBα genini farelerde hem tüm vücutta hem de yalnızca astroglia hücrelerinde (beyni destekleyen glial hücreler) silerek etkilerini inceledi. Her iki durumda da NAD+ düzeylerinde belirgin bir artış gözlendi.

NAD+, hücre enerjisi üretiminden DNA onarımına kadar birçok yaşamsal işlevi destekleyen bir molekül. Yaşla birlikte NAD+ seviyeleri azalır; bu durum beyin fonksiyonlarını zayıflatır ve Alzheimer riskini artırır.
Bu bulgular, REV-ERBα proteininin susturulmasının beyindeki NAD+ miktarını artırarak nöronları yaşlanmaya karşı koruyabileceğini düşündürüyor.

 Uyku Saatini Değiştirerek Beyni Korumak Mümkün mü?

Araştırmanın son aşamasında, bilim insanları REV-ERBα’yı hem genetik yollarla hem de yeni geliştirilen bir ilaçla bloke etti. Sonuç: farelerde tau proteini birikimi azaldı ve beyin dokusu korundu.
Bu ilaç, daha önce Parkinson ve amiloid-β çalışmalarında da olumlu sonuçlar vermişti.
Dr. Musiek, bulguların gelecekte Alzheimer tedavisinde devrim yaratabileceğini belirtiyor:

“Biyolojik saatimiz yalnızca uyku düzenimizi değil, beynimizin yaşlanma hızını da belirliyor. Onu yeniden ayarlamak, nörodejenerasyonu yavaşlatmanın anahtarı olabilir.”

Araştırma, Alzheimer’a karşı mücadelede vücudun kendi ritmini hedef alan yeni bir tedavi anlayışına kapı aralıyor. Biyolojik saatin küçük bir ayarı bile, beynin yaşlanmasını geciktirip hafızayı koruyabilir.
Belki de gelecekte, Alzheimer’ı önlemenin yolu bir hap değil, bedenin zamanını yeniden senkronize etmekten geçecek.

Yazar: Saliha Kaygısız

REFERANSLAR:

1. Jiyeon Lee, Ryeonghwa Kang, Sohui Park, Ibrahim O. Saliu, Minsoo Son, Jaymie R. Voorhees, Julie M. Dimitry, Elsa I. Quillin, Lauren N. Woodie, Brian V. Lananna, Li Gan, Young-Ah Goo, Guoyan Zhao, Mitchell A. Lazar, Thomas P. Burris, Erik S. Musiek. REV-ERBα regulates brain NAD levels and tauopathy via an NFIL3–CD38 axis. Nature Aging, 2025; 5 (10): 2070 DOI: 10.1038/s43587-025-00950-x

2. WashU Medicine. (2025, November 1). Resetting the body’s rhythm could protect the brain from Alzheimer’s. ScienceDaily. Retrieved November 1, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/11/251101000713.htm