Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

ABD Havacılık ve Uzay Dairesi'nin (NASA) görüntüleri, bu gezegenin yüzeyinde sanılandan çok daha çeşitli ve dinamik bir yapı olduğunu gösteriyor. Plüton'un atmosferi tabakasının inceliği nedeniyle, Dünya'daki çölleri hatırlatan jeolojik yapı gökbilimcileri şaşırttı.

Science bilim dergisinde yayınlanan araştırma, NASA'ya ait uzay aracı New Horizons'un yakaladığı görüntülere dayanıyor.

Güneş sisteminde yaklaşık 10 yıl süren bir tarihi bir yolculuk yapan New Horizons, 2015'te saatte 58,536 km hızla Plüton'un yakınından geçmişti. Gezegenin yüzeyindeki Sputnik Planum adı verilen buzlu düzlüğü inceleyen araştırmacılar, kumul tarlasını andıran bir görüntüyle karşılaştı.

Kum tepeleri, 5 km yükseklikte bulunan buz dağlarının yakınında oluşmuştu. Araştırmacılar kumulların donmuş metan parçacıklarından oluştuğunu, aralarında da en az 0.4 en çok 1 kilometre mesafe olduğunu söylüyor. Metan parçacıklarının çapı 200-300 mikrometre yani kum taneciklerinin boyutuna yakın.

Kumullar nasıl oluştu?

Araştırma raporunun baş yazarlarından Dr. Matt Telfer, kum taneciklerini görmelerinin mümkün olmadığını ancak basit fiziki özellikler ile atmosferin derinliğini hesaba katarak kumulları saptadıklarını söyledi.

BBC'ye konuşan Telfer, ekibi ile birlikte kumulları oluşturan rüzgarın hızını tespit ettiklerini anlattı.

Kumulların oluşabilmesi için, atmosfer, rüzgarla taşınmayı mümkün kılacak kadar yoğun olmalı. Kuru tanecikleri oluşturacak ve onları yüzeyden yukarıda tutabilecek koşullar da gerekli, ancak ilk bakışta Plüton'da bu koşulların hiçbiri yok gibiydi.

Araştırma ekibi rüzgar hızının saniyede 10 metre olduğu bölgeye daha dikkatli baktı.

Bu hızın, taneciklerin hareket etmesi için yeterli olduğunu gören ekip, rüzgarın kaynağını da komşu dağların aşağı yönlü hava akımı olarak saptadı. Gaza dönüşen donmuş katı maddeciklerin de koşulların oluşmasına yardım ettiği anlaşıldı.

Metanın dağların üzerindeki kar örtüsünde depolandığı, içeriğinde nitrojen de olabileceği belirtildi.

Bilim insanlarını bu kadar heyecanlandıran ne?

Telfer'a göre, Plüto'nun sır kapısını aralamak, evrenle ilgili bazı soru işaretlerine de yanıt olabilir:

"Güneş Sistemi'nin dışındaki dünyanın donmuş buz damlalarından ibaret olmadığını anlamak gerçekten heyecan verici. Aslında orada gördüğümüz, halen değişen ve şekillenen dinamik bir dünya."

Gökbilimcilere göre bu buluş daha fazlasını anlatıyor:

Dünya'dakine benzer coğrafi özellikler, bizden çok uzaklarda da, kendi koşulları ve yöntemleriyle oluşabilir.

Kaynak: BBC

Science: http://science.sciencemag.org/content/360/6392/992