Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Uzayda kanamanın nasıl durdurulacağı üzerine yapılan araştırmalar, yerçekimsiz ortamın insan fizyolojisi üzerindeki etkilerini anlamak ve buna uygun çözümler geliştirmek amacı taşır. Yerçekimsiz ortam, kan dolaşımını ve pıhtılaşma süreçlerini doğrudan etkileyerek kanamaların kontrol altına alınmasını zorlaştırabilir. Bu bağlamda kanama kontrolü için tasarlanmış ajanların performansını uzay şartlarında test etmek, bu tür ürünlerin geliştirilmesinde kritik bir adım olarak görülmektedir. Bu konudaki araştırmalar, uzayda hemostatik ajanların etkinliğini incelemekte ve farklı kanama kontrol ürünlerinin astronotlar için ne kadar güvenilir ve etkili olduğunu test etmektedir.

Uzay görevlerinde astronotların karşılaşabileceği yaralanmaların etkilerini hafifletmek için hemostatik ajanlar önemli bir yere sahiptir. Hemostatik ajanların yapısı genellikle kanla temas ettiklerinde hızla şişen polimerlerden oluşur ve bu polimerler kanamanın olduğu bölgeye yerleşerek kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur. Bu ajanların amacı kanın akışını durdurmak ve yaralanmış dokuların iyileşme sürecini hızlandırmaktır. Ayrıca bu ürünler kanın vücut dışına çıkmasını önleyerek kan kaybını minimize eder. Birçok bilimsel çalışma, uzayda hemostatik ajanların etkilerini araştırmış ve yerçekimsiz ortamdaki kanama kontrolünde çeşitli başarılar elde edilmiştir. Örneğin, uzayda yapılan araştırmalar, kanın pıhtılaşma sürecinin yerçekimsiz ortamda nasıl değiştiğini ve bu ortamın insan fizyolojisi üzerindeki etkilerini ortaya koymuştur. Hemostatik ajanlar bu yeni koşullarda nasıl çalışır? Bu soruya cevap arayan araştırmacılar, astronotlar için güvenilir ve hızlı çözümler sunmayı amaçlar.

Sentetik hemostatik ajanlar geleneksel kanama durdurma yöntemlerinden farklı olarak, kanama bölgesinde hızla etkileşime girerek pıhtılaşmayı başlatan özel maddeler içerir. Bu maddeler kanın akışkanlığını azaltarak kanama sürecini kontrol altına alır. Yerçekimsiz ortamda kanın dağılımı ve basıncı, Dünya'dakinden farklı olduğu için uzayda etkili olabilecek sentetik hemostatik ajanlar geliştirmek büyük bir bilimsel ilerleme olarak görülür. Yapılan araştırmalara göre kanın pıhtılaşma süreci yerçekimi olmadan farklı bir seyir izleyebilir ve bu durum hemostatik ajanların etkinliğini doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle uzay görevlerinde kullanılabilecek yeni nesil kanama durdurucular, mikrogravite ortamında test edilmeli ve optimize edilmelidir. Bir araştırmada uzayda kullanılan hemostatik ajanların farklı astronot popülasyonları arasında etkinliği test edilmiş, gereken koşullar karşılanmış ve sonuçlar olumlu bulunmuştur.

Yazar: Eylül Rüzgar Üzer

Kaynaklar:

1.     Mezouar, S., Frère, C., Darbousset, R., Mege, D., Crescence, L., Dignat-George, F., ... & Dubois, C. (2016). Role of platelets in cancer and cancer-associated thrombosis: Experimental and clinical evidences. Thrombosis research, 139, 65-76.

2.     Marvin Mecwan, Jinghang Li, Natashya Falcone, Menekse Ermis, Emily Torres, Ramon Morales, Alireza Hassani, Reihaneh Haghniaz, Kalpana Mandal, Saurabh Sharma, Surjendu Maity, Fatemeh Zehtabi, Behnam Zamanian, Rondinelli Herculano, Mohsen Akbari, Johnson V. John, Ali Khademhosseini, Recent advances in biopolymer-based hemostatic materials, Regenerative Biomaterials, Volume 9, 2022, rbac063, https://doi.org/10.1093/rb/rbac063

3.     Peng, H.T. Hemostatic agents for prehospital hemorrhage control: a narrative review. Military Med Res 7, 13 (2020). https://doi.org/10.1186/s40779-020-00241-z