Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Japonya’daki Tokyo Üniversitesi’nden bilim insanlarının liderliğinde yürütülen yeni bir araştırma, bu alanda devrim niteliğinde bir yeniliğe imza attı. Geliştirilen yeni teknoloji sayesinde, artık kan dolaşımı içerisindeki pıhtı oluşumu erken evrelerinde tespit edilebiliyor. Üstelik bu gözlem, herhangi bir cerrahi işleme gerek kalmaksızın, tamamen invaziv olmayan bir yöntemle gerçekleştiriliyor.

Araştırmacılar, bu başarıya gelişmiş bir mikroskop teknolojisi ile yapay zekâyı bir araya getirerek ulaştı. Frekans bölmeli çoklu mikroskop (FDM) adı verilen cihaz, kanda dolaşan hücreleri inanılmaz bir hızda ve çözünürlükte görüntüleyebiliyor. Bu sayede trombositlerin, yani pıhtı oluşumundan sorumlu kan hücrelerinin, nasıl kümelendiği gerçek zamanlı olarak gözlemlenebiliyor. Elde edilen binlerce görüntü, özel olarak eğitilmiş bir yapay zeka algoritması ile analiz edilerek, kan pıhtısı riski taşıyan durumlar hızla tespit edilebiliyor.

Çalışmanın yürütücülerinden Doç. Dr. Kazutoshi Hirose, bu teknolojinin kalp krizi ve felç gibi ciddi sonuçlara yol açabilen damar tıkanıklıklarının önlenmesinde çok önemli bir rol oynayabileceğini belirtiyor. "Antiplatelet tedaviler kişiden kişiye değişken etki gösterebilir. Bu yüzden her bireyin trombosit aktivitesini doğrudan izleyebilmek, tedavi planlarının güvenli ve etkili şekilde özelleştirilmesine imkan tanıyor" diyen Hirose, teknolojinin pratik klinik uygulamaya dönüşmesinin artık çok daha yakın olduğunu ifade ediyor.

Çalışma sırasında 200’ü aşkın gönüllüden alınan kan örnekleri analiz edildi. Yapay zekânın analiz ettiği veriler, akut koroner sendrom gibi ciddi kalp problemleri olan bireylerin, kronik semptomları olanlara kıyasla daha yoğun trombosit kümelenmesine sahip olduğunu ortaya koydu. Bu bulgu, sistemin yalnızca var olan pıhtıların değil, potansiyel pıhtılaşma eğilimlerinin de erkenden saptanabileceğini gösteriyor.

Teknolojinin çarpıcı yönlerinden biri de, atardamarlara doğrudan ulaşmaya gerek kalmaksızın — sadece koldan alınan sıradan bir kan örneği ile — oldukça isabetli analiz yapılabilmesi. Böylece, eskiden damar içine yerleştirilen kateterlerle yapılan riskli işlemler yerine çok daha konforlu ve güvenli bir alternatif sunulmuş oluyor.

Projenin bir diğer önemli ismi, kimya profesörü Dr. Keisuke Goda, "Artık sadece mikroskobik düzeydeki hücreleri değil, bu hücrelerin davranış kalıplarını da görebiliyoruz. Yapay zekâ, insan gözünün ayırt edemeyeceği detayları ortaya çıkarabiliyor," sözleriyle teknolojinin potansiyeline vurgu yapıyor.

Bu gelişmenin, özellikle kişiselleştirilmiş tıbbın önünü açabileceği belirtiliyor. Her bireyin vücudu, antiplatelet ilaçlara farklı yanıtlar verebiliyor. Bazı hastalar, düşük dozda ilaçla bile ciddi kanamalara maruz kalırken, diğerleri güçlü dozlara rağmen hala pıhtı riski taşıyabiliyor. Yeni sistem, tedaviye başlamadan önce hastanın trombositlerinin davranışını analiz ederek, en uygun ilaç ve dozajın belirlenmesini mümkün kılacak.

Bu teknolojinin ileride sadece kalp hastalıklarında değil, inme riski, derin ven trombozu, akciğer embolisi ve benzeri birçok pıhtılaşma temelli hastalığın teşhisinde ve tedavi planlamasında kullanılabileceği düşünülüyor.

Araştırmacılar, bu yenilikçi sistemin daha fazla klinik veri ile desteklenerek, rutin sağlık kontrollerinin bir parçası haline gelmesini hedefliyor. Böylece, pıhtı kaynaklı ani sağlık krizlerinin büyük ölçüde önlenebileceği bir döneme adım atılabilir.

Yazar: Saliha Kaygısız

Kaynakça:

1. Kazutoshi Hirose, Satoshi Kodera, Masako Nishikawa, Masataka Sato, Yuqi Zhou, Hongqian Zhang, Shun Minatsuki, Junichi Ishida, Norifumi Takeda, Huidong Wang, Chuiming Kong, Yunjie Deng, Junyu Chen, Chenqi Zhang, Jun Akita, Yuma Ibayashi, Ruoxi Yang, Hiroshi Kanno, Nao Nitta, Takeaki Sugimura, Norihiko Takeda, Makoto Kurano, Yutaka Yatomi, Keisuke Goda. Direct evaluation of antiplatelet therapy in coronary artery disease by comprehensive image-based profiling of circulating platelets. Nature Communications, 2025; 16 (1) DOI: 10.1038/s41467-025-59664-8
2. University of Tokyo. (2025, May 15). Seeing blood clots before they strike. ScienceDaily. Retrieved May 30, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/05/250515132126.htm