Page 57 - LabMedya - 66

w w w .labm edy a. c om SAĞLIK 57

orta ve büyük ölçekli işletilmekte olan sonra iki şekilde karşılanabilir. Ana klima hale gelir. Lokal sistemde arıza sadece yerinde çözüm sağlar.
binaların hava yolu ile partikül bulaşının santrali çıkışına konulacak HEPA filtre bulunduğu odayı etkiler ve onarımı veya f) Hava kanallarında oluşan kaçaklar.
minimalize edimesini sağlayacak merkezi ve veya her odanın hava veriş menfezine düzeltilmesi merkeziden daha kolay ve HEPA filtre ister santral çıkışında isterse
lokal çözüm yöntemleri karşılaştırılmaktadır. eklenecek olan son nokta HEPA filtreleri ucuzdur. son noktada olsun havanın katedeceği
Dünya üzerinde bu nitelikteki mevcut yerleşimi. Uygulanabilecek her iki yöntemde b) Yetersiz hava gelmesi veya filtrelerin mesafe lokal sistemlere göre çok daha
yapıların çoğunluğu merkezi havalandırma de filtrelerin karşı direnç artışı ve uzun tıkanması. Merkezi sistemlerde uzun olacağından hava kanalında
ve iklimlendirme sistemi kullanmaktadır. mesafeli hava kanalları boyunca oluşacak binanın tüm havalandırması olumsuz oluşacak sızıntılar fazla olacaktır. Bu
sızıntılar nedeniyle, genelde mevcut etkilenecektir. Lokal sistemler münferit sızıntılar hava kanallarının geçtiği yerlerde
Geleneksel merkezi havalandırma santrallerin gücü yetmemektedir ve ek bir çalıştıklarından ve filtre kompanzasyon pozitif hava basıncı oluşturacağından
sistemlerinde iç ortam hava veriş ve emiş hava santraline veya kapasite arttırımına mekanizmasına sahip olduklarından mekanların tavan bölgelerinde olumsuz
menfezleri lokalizasyonu ve bunların hava ihtiyaç duyulacaktır. Ayrıca, merkezi sistemin alarm sistemlerinin devreye girmesiyle
akım hareketleri Şekil 2’de şematize düzgün işletilmesi gelişmiş bir otomasyon ve sadece gerekli odalara müdahele şansı hava akımları oluşabilir. FFU sistemler
edilmiştir. Yüksek tavanlı olmayan (3-4 merkezi kontrol ünitesi gerektirmektedir. tanır. Hatta, merkezi bir otomasyon sahip oldukları negatif plenum tasarımlar
metrenin altında) mekanlar için temizoda sistemi ile cihazlar bina yönetim sayesinde herhangi bir sızıntı olsa dahi
teknolojileri uygulamalarına yakın olan ve Lokal havalandırma sistemi ise her sistemine bağlanabilirse, bir FFU başarısız sızan hava plenumun içinde hapsedilir ve
hasta izolasyon odalarında tavsiye edilen iç mekana uygun kapasitede olan fan- olduğunda diğerleri bunu telafi etmek ortama sızıntı olmaz.
tavan beslemeli ve alttan emişli hava akış motor, resirkülasyon kanalı ve filtreden için daha yüksek hava çevirim oranında g) Enerji tüketim performansı. Yukarıda
modelidir. Sadece tavan kısımlarından oluşan parçalar grubu ile bağımsız çalıştırılabilir. sayılan tüm maddeler işletme bakım ve
yapılan hava alışverişi yukarıda tarif edilen olarak işlemektedir. Tavana monte HEPA c) İç mekanlar arasında hava akım onarım maliyetlerini arttırmasının yanında
temizoda tekniklerinde olduğu gibi oda FFU’lar aracılığıyla temiz hava verilmeden yönlendirilmesi gereken durumlar. merkezi sistemin daha yüksek hava
içi hava hareketlerini yaratamadığı gibi önce kanal sistemine uygun şekilde Acil durumlarda, kontamine kabul miktarı ve basınca ihtiyaç duyması ek
menfezler arasındaki mesafeye bağlı olarak resirküle hava ve iklimlendirilmiş hava edilen ortamlar negatif basınç altında maliyet getirmektedir. Aynı hava kalitesi
havalandırma kısa devresi oluşturmaktadır karıştırılmaktadır. Tesise uyum için her tutularak çevre odalara partikül yanında sıcaklık ve nem kontrolünün
(Şekil 2a). Ayrıca, oluşan bu hava akım mekana uygun mühendislik ve mimariye sızıntıları engellenmesi gerekebilir. sağlanmasında lokal çalışan FFU
kısa devresinde temiz ve iklimlendirilmiş uygunluğu sağlayabilecek esnekliktedir. Tesis çalışanlarının kullandığı odalar ise sistemlerinin daha az hava değişim
havanın bir kısmı oda içine dağıtılamadan Ayrıca, yeterli donanıma sahip lokal istenirse pozitif basınç altında tutularak oranına ihtiyaç duyması ayrı bir üstünlük
geri alınmaktadır. Tabana yakın hava havalandırma sistemleri kendi kontrol ve personelin kaynağı belli olmayan
verişler ise zemin yüzeylerde yüksek viral alarm sistemleri ile işletilmektedir. aeorosollere karşı korunmaları arttırılabilir. arz etmektedir.
konstantrasyonlu damlacık nüvelerine h) Toplam işletme maliyeti: HEPA filtreli
oluşturdukları moment ile solunum bölgesini iklimlendirilmiş havanın maliyetinin
daha yüksek riske atacaktır (Şekil 2b). standart bina havalandırmasına göre
Soluma yüksekliğine yakın seviyelerde yüksek olması genel toplamda çok
oluşturulan yatay hava akımlarının kişiden yüksek rakamlara ulaşabilir. Yapılan
kişiye çapraz kontaminasyon riskini de çalışmalarda iki sistem arasındaki enerji
arttırabileceği unutulmamalıdır. tüketim farkı %40’lara kadar çıkmaktadır.
Merkezi sistemlerin ek bakım ve onarım
Yüksek tavanlı ve geniş mekanlarda maliyetleri de buna eklendiğinde yıllar
ise, tavanda birikimi artan gaz ve ince içinde tesisin tüm inşaat ve mekanik
partiküllerin tavan seviyesindeki egzozlarla kurulum maliyeti kadar kayıp ortaya
daha verimli bir şekilde uzaklaştırıldığı çıkmaktadır.
gösterilmiştir. Bu tarz kalabalığın fazla (a) Karışık Havalandırma (b) Yer değiştirmeli Havalandırma
olduğu büyük salonlarda mimari ve Sonuç:
hesaplamalı akışkanlar tekniği (CFD) ile Hava yoluyla bulaşan mikrobial salgınlarda
hesaplamalar yapılararak hibrid hava akış Fan Filtre Ünitesi en etkin yayılım insan trafiğinin yüksek
HEPA
teknikleri uygulaması gerektirebilmektedir. Özel Hava Difüzörü
CFD modellemesi, bir havalandırma olduğu kapalı ortamlarda gerçekleşmektedir.
çözümü inşa edilmeden önce proses, Bu ortamlarda hijyenik hava ortamı
tesis ve ekipmanın yanı sıra tedarik ve oluşturulması toplum sağlığının korunması
egzoz menfezlerinin hava akışı modelleri için gereklidir. Diğer parametreler bir kenara
üzerindeki etkisini değerlendirmek ve çözüm bırakılacak olursa hijyenik hava ortamı
yönteminin doğrulanması için etkili bir sağlamanın en temel kriteri mikron altı
araçtır. Geniş ve yüksek hacimli alanlara ait büyüklükteki partiküllerin en hızlı şekilde
mühendislik çözümler bu yazının kapsamını iç ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Hijyenik
aştığından, yapılan karşılaştırma sadece (c) Aşağı Akışlı Havalandırma (d) İdeal Havalandırma hava ortamı, temizoda teknolojilerini
tavan yüksekliği 3-4 metre altında olan geleneksel binalara adapte edip
mekanlarla sınırlandırılmıştır. Şekil 2. Bina havalandırma sistemlerinde oda içi hava veriş ve hava emiş menfezlerinin yerleşimi ve bunların uygulayarak gerçekleştirilebilir. Bu
oluşturduğu hava akış hareketlerinin şematizasyonu. adaptasyonu sağlamanın en kolay
Mekanlardaki hava akış şekilleri yukarıda ve optimal performanslı yolu lokal
önerilen tekniklere uygun düzenlenmediği Temel kural olarak tabana yakın bölgelerden Merkezi sistemde hava damperleri ile havalandırma sistemleri ile mümkündür.
sürece geleneksel havalandırma sistemine kirli havanın emişinin yapılması ile odalar arasında basınç farkı yaratmak
sahip binalarda sadece HEPA filtrasyon ile havalandırma santralinin merkezi veya lokal mümkündür. Ancak, daha küçük bir dizi Kurulum maliyetleri yakın olmasına rağmen
hijyenik hava kalitesine ulaşılamayacaktır. çalışması yatırım maliyeti açısından önemli bölgeyi kontrol edebilen kolay uyumlu
Bu hava yönlenmesi düzenlemeleri bir farklılık göstermeyebilir. Binanın hacmine FFU sistemlere göre otomasyonu ve lokal havalandırma sistemi ve Fan Filtre
yapılmadan merkezi hava santraline ve oda sayısına uygun FFU sayısına karşılık yönetimi daha zordur. Üniteleri tercih edilmelidir?
sadece HEPA filtre eklenmesi istenen ek merkezi hava santrali maliyetleri birbirine d) Boş ve kullanılmayan odaların gereksiz 1. Merkezi olmayan bir hava işleme
verimi elde edemeyecek bir yaklaşımdır. yakın olacaktır. Her iki sistemde iç ortamda yere havalandırılmasının önlenmesi. yaklaşımıyla artırılmış esneklik ve
yer alacak hava emiş menfezleri ve ek hava Kullanımda olmayan mekanların modülerlik sağlanır.
Temel kriter olarak düşük tavan yükseklikli kanalları ile revize edilmek durumundadır. havalandırmasının kapatılması veya 2. Bir veya daha fazla ünitenin kaybı veya
mekanlarla sınırlandırıldığında partikül gece/eko moduna alınarak çalıştırılması arızası tüm binayı tehlikeye atmaz.
temizleme veriminde temizoda teknolojileri Her iki çözüm yönteminin hijyenik hava bölgesel kontrol üstünlüğü ile lokal 3. Standart cihaz tasarımı, otomasyon
uygulama metodlarında ideal hava-partikül performans kriterini bu şekilde karşıladığını havalandırma sistemlerinde hem daha kontrol ve alarm özellikleri ile güvenli
süpürme tekniklerinde odanın tavan varsaydığımızda geriye sadece bakım ve kolay hem de gereksiz çalıştırma operasyon sağlanır.
kısmında oluşturulan temiz havanın yarattığı işletme performansı kalmaktadır. HEPA maliyetlerinden tasarruf edilmesine 4. Tüm iç mekanlar birbirinden bağımsız
pozitif basınç ile havadaki partiküller aşağı filtrasyonlu ve doğru hava akış modeli olanak sağlar. FFU sistemleri ile herhangi kontrol edilebilir veya merkezi bir kontrol
doğru itelenmekte ve tabana yakın hava tamamlanmış lokal ve merkezi havalandırma bir zamanda bir tesisin her hangi bölümü sistemi ile tüm bina gerekliliklere göre
emiş menfezleri yardımı ile süpürülerek sistemlerinin işletilmesi sırasında sahip istenildiğinde devre dışı bırakılabilir, yönetilebilir.
temizlenmektedir (Şekil 2c ve 2d). Özel olacakları karşılaşılacak senaryolara bağlı düşük kapasite moduna alınabilir veya 5. İhtiyaçlar veya kullanımlar değiştikçe
tasarım hava çıkış difüzörleri kullanılarak sorunlar ve olası çözümlerle avantaj ve aktive edilebilir.
tavan bölgesinin tümünü süpürmek dezavantajları aşağıdaki ana başlıklarda e) Yeni iç mekan ilavesi yapılma ek rekonstriksiyonlara girilmeden yeni
ve köşelerde oluşan hava vortekslerini değerlendirilmiştir. durumu. Merkezi sistem kanal ve şartlara adapte veya transfer edilebilme
engelleyebilmek de mümkün olmaktadır menfez rekonstriksiyonu gerektirir. Böyle gibi esnekliklere sahiptir.
(Şekil 2d) a) Hava Santrali motor arızası. Bu gibi durumlarda mevcut klima santrali yeni 6. Sahip olduğu performans verimliliği ve
durumlar için merkezi sistemlerde ikinci ek kapasite ihtiyacını karşılayamayabilir. bakım-işletme kolaylığı yanında, gereksiz
Merkezi havalandırma sistemlerinde yedek bir hava santrali bulundurulması FFU sistemler sahip oldukları esneklik ve operasyon ve enerji kaybını ortadan
hava hijyen kriteri tavandan hava veriş gerekmektedir. Aksi takdirde arıza modülerlik sayesinde sadece o mekan kaldırarak yatırımın birkaç sene içinde
ve tabana yakın hava emiş sağlandıktan durumunda tüm bina kullanılamaz için gereken şartları ekipman kullanarak geri kazanımını sağlar.