Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Danimarkalı araştırmacılardan oluşan bir ekip yeni çalışmalarıyla hücrelerin vücudumuzda hareket etmek için filopod adı verilen ahtapot benzeri dokunaçları nasıl kullandığına dair bambaşka bir anlayış getirdi. Hücrelerin nasıl hareket ettiğine dair bu keşif hiçbir zaman ele alınmamıştı. Çalışma, Nature Communications dergisinde yayınlandı.

Kopenhag Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi tüm canlı hücrelerde çevrelerini keşfetmelerine ve hatta dokuları istila etmelerine yardımcı olan temel bir mekanizmaya yeni bir ışık tuttu. Elde edilen bu bulgular kanser, nörolojik bozukluklar ve daha pek çok konuda araştırma yapmak için etkileri olabilir.

Ahtapot benzeri dokunaçlar kullanan bir hücre, avını takip eden bir avcı gibi hareket etmekte. Bu sırada bu dokunaçlar hücrenin avı olan bakteriye doğru hareket etmesini sağlıyor. Bu sahne NatGeo’nun doğa programından fırlamış gibi olabilir, ancak bu olay Kopenhag Üniversitesi'ndeki Niels Bohr Enstitüsü'ndeki bir mikroskop aracılığıyla nano ölçekte gözlemlendi. Mikroskop kaydı bir insan bağışıklık hücresinin bir bakteriyi takip ettiğini ve ardından yuttuğunu gösteriyor.

Niels Bohr Enstitüsü'nde deneysel biyofizik laboratuvarı başkanı Doçent Poul Martin Bendix, “Hücrenin gözleri veya koku alma duyusu olmasa da yüzeyi, birbirine dolanmış ahtapot dokunaçlarına benzeyen ultra ince filopodlarla donatılmıştır. Bu filopod, bir hücrenin bir bakteriye doğru hareket etmesine yardımcı olur ve aynı zamanda bakteriyi bir av olarak tanımlayan duyusal algılayıcılar olarak çalışırlar” dedi.

Filopodun mekanik işlevini bir lastik bantla karşılaştırabiliriz. Bükülemeyen bir lastik bandın etkisi yoktur, ama eğer onu çevirirseniz büzülür. Bu bükülme ve büzülme kombinasyonu, bir hücrenin yönlü hareket etmesine yardımcı olur ve filopodu çok esnek hale getirir. Danimarkalı araştırmacıların keşfettiği bu mekanizma, şimdilik tüm canlı hücrelerde bulunuyor gibi görünüyor. Kanser hücrelerinin yanı sıra embriyonik kök hücreleri ve beyin hücreleri gibi gelişimleri için filopoda oldukça bağımlı olan diğer hücre türlerinde filopodun önemini incelemek de önemlidir. Kaynak: Niels Bohr Enstitüsü / Kopenhag Üniversitesi

Burada asıl keşif filopodun duyusal cihazlar olarak hareket etmesi değildir, bu zaten çok iyi bir şekilde açıklanmıştır.  Asıl olay nasıl hareket ettikleri ve mekanik olarak nasıl davranışta bulundukları; hücre hareketi ve kanser hücrelerinin yeni hücreyi/dokuyu işgal etmesi buna örnek olarak verilebilir.

Doçent Poul Martin Bendix, "Açıkçası, sonuçlarımız kanser araştırmacılarının ilgisini çekmektedir. Kanser hücreleri oldukça invaziv oldukları için dikkate alınırlar. Çevrelerini inceleme ve yayılmalarını kolaylaştırma açısından özellikle filopodların etkinliğine bağlı olduklarına inanmak mantıklıdır. Bu nedenle kanser hücrelerinin filopodunu engellemenin yollarını bularak kanserin büyümesinin durdurulabileceği düşünülebilir,” açıklamasında bulundu.

Bu nedenle Danimarka Kanser Derneği Araştırma Merkezi'nden araştırmacılarının keşfin arkasındaki ekibin bir parçası olmaları da bir tesadüf değil. Diğer şeylerin yanı sıra kanser araştırmacıları, belirli proteinlerin üretiminin durdurulmasının kanser hücrelerinin filopodu için önemli olan taşıma mekanizmalarını engelleyip engelleyemeyeceği ile ilgilenmektedir.

Baş yazar Natascha Leijnse, "Hücrenin etrafındaki tüm alanı keşfetmelerine izin verecek şekilde bükebiliyorlar ve hatta çevrelerindeki dokulara bile nüfuz edebiliyorlar" dedi.

 Makale:

https://www.nature.com/articles/s41467-022-28961-x