Page 47 - LabMedya - 89

LABORATUVAR TEKNOLOJISI 47

LABORATUVAR SEKTÖRÜNÜN

TARİHSEL GELİŞİMİ

Türkiye'de laboratuvar sektörünün temelleri, Osmanlı 2000’LERDEN GÜNÜMÜZE: DIJITALLEŞME VE AKILLI TEKNOLOJILER 5. ÇEVRE VE GIDA GÜVENLIĞI LABORATUVARLARINDA
İmparatorluğu'na kadar uzanır. 19. yüzyılın başlarında YENI TEKNOLOJILER
modern tıp eğitiminin gelişmesiyle birlikte laboratu- Laboratuvarlar Bugün, laboratuvar sektöründe dijitalleşme ve otomasyon ön plana
var çalışmaları da hız kazandı. 1827 yılında Mekteb-i artık sadece çıkıyor. Yüksek hızlı analiz sistemleri ve laboratuvar otomasyonu Ê Yapay zeka, tarım laboratuvarlarında pestisit
Tıbbiye ile modern laboratuvar uygulamaları Osmanlı yaygınlaşırken, çevre analiz laboratuvarları, sanayinin ekolojik etki- kalıntılarını analiz ederek daha güvenli gıda
topraklarına girdi. mikroskopların lerini minimize etmeye yönelik teknolojiler geliştirdi. Ayrıca, pandemi üretimini sağlıyor.
değil; süreci, laboratuvarların sağlık alanındaki önemini bir kez daha gözler Ê Akıllı laboratuvar sistemleri, hava, su ve toprak
OSMANLI’DAN CUMHURIYET’E önüne serdi, test süreçleri hızlandı ve daha verimli hale geldi. kirliliğini anlık olarak takip edebiliyor.
LABORATUVARLARIN YÜKSELIŞI algoritmaların,
robotların ve GELECEK: YAPAY ZEKA VE LABORATUVARLARIN YENI ÇAĞI SONUÇ: GEÇMIŞTEN GELECEĞE
1893 yılında kurulan Bakteriyoloji-i Osmani Enstitüsü, LABORATUVARLARIN ROLÜ
Osmanlı topraklarında bilimsel analizlerin yapıldığı en akıllı sensörlerin Laboratuvar teknolojileri, yapay zekâ, robotik otomasyon, nesne-
önemli merkezlerden biri oldu. O dönemde, özellikle dünyası. lerin interneti (IoT) ve büyük veri analitiği gibi yenilikçi çözümlerle Türkiye’de laboratuvar sektörü, Osmanlı’dan günü-
kolera, veba ve tifo gibi hastalıklarla mücadele ama- tamamen değişiyor. Laboratuvarlar artık daha hızlı, daha güvenilir müze kadar bilimsel ve teknolojik gelişmelerle sürekli
cıyla laboratuvarlar büyük önem taşıyordu. Türkiye’de ve daha etkili çalışmak için bu gelişmeleri kullanıyor. olarak evrildi. Osmanlı döneminde başlayan mikrobi-
bu gelişim, yoloji çalışmaları, Cumhuriyet’in ilk yıllarında modern
Cumhuriyet'in ilk yıllarında, 1928’de kurulan Refik 1. YAPAY ZEKA DESTEKLI TEŞHIS VE ANALIZ sağlık laboratuvarlarıyla gelişti. Sanayi devrimi ile
Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü, Türkiye’de halk sağ- 19. yüzyıldan birlikte, endüstriyel laboratuvarlar gıda, kimya ve çev-
lığı laboratuvarlarının gelişimini hızlandırdı. 1933’teki günümüze Ê Patoloji ve radyoloji laboratuvarlarında yapay zeka, biyopsi re alanlarında kritik bir rol üstlendi. Günümüzde ise
Üniversite Reformu ile İstanbul ve Ankara üniversitele- örneklerini analiz ederek teşhis süreçlerini hızlandırıyor. laboratuvarlar, dijitalleşme ve otomasyon sayesinde
rinde modern laboratuvarlar kuruldu ve sanayi, tarım kesintisiz Ê Biyokimya laboratuvarlarında, büyük veri analizleri ile hastalık yüksek verimlilikle çalışıyor.
gibi birçok alanda laboratuvar çalışmalarına hız verildi. ilerliyor. Gelecek, risklerini önceden tahmin etmek mümkün oluyor.

analiz ederek kişiye özel tıbbi çözümler sunuyor.
1950-1980: ENDÜSTRIYEL bilimsel altyapı Ê Genetik laboratuvarlarında ise yapay zeka, DNA dizilimlerini Gelecekte ise, yapay zeka, nesnelerin interneti ve ro-
botik sistemler laboratuvar süreçlerini daha hızlı, daha
LABORATUVARLARIN YÜKSELIŞI yatırımlarıyla güvenilir ve daha etkili hale getirecek. Türkiye'nin
laboratuvar sektörü, bu dönüşümle küresel arenada
Türkiye’nin sanayileşme sürecine girmesiyle labo- şekillenecek. 2. ROBOTIK OTOMASYON ILE HIZLANAN SÜREÇLER daha güçlü bir konuma gelebilir. Ancak bu dönüşümün
ratuvar sektörü, ilaç, gıda, kimya ve çevre analizleri Bu alan, Türkiye Ê Tam otomatik laboratuvar sistemleri, insan hatalarını mini- gerçekleşebilmesi için, Ar-Ge yatırımlarına, eğitim
gibi alanlarda büyük bir dönüşüm yaşadı. 1960’larda muma indirerek testleri daha hızlı ve güvenilir hale getiriyor. programlarına ve uluslararası işbirliklerine büyük
kalite kontrol laboratuvarları yaygınlaşırken, 1970’lerde için büyük bir Ê Örnek alma ve analiz süreçleri robotlar tarafından gerçek- önem verilmesi gerektiği aşikar.
sanayi kuruluşları kendi Ar-Ge laboratuvarlarını ku- fırsat penceresi leştiriliyor, böylece iş gücü verimliliği artıyor.
rarak ürün geliştirme süreçlerini hızlandırdı. TÜBİTAK Türkiye, geleceğin laboratuvarlarında söz sahibi
gibi araştırma kurumları da bu dönemde laboratuvar sunuyor. 3. NESNELERIN INTERNETI (IOT) ILE BAĞLANTILI LABORATUVARLAR olabilir mi? Bu, bugünden atılacak adımlara bağlı…
altyapısına büyük yatırımlar yaptı.
Ê Akıllı sensörler sayesinde laboratuvar ekipmanları sürekli
1980-2000: ÖZEL SEKTÖRÜN YÜKSELIŞI VE izleniyor, bu da işleyişin daha güvenilir ve verimli olmasını
ULUSLARARASI STANDARTLAR sağlıyor.
Ê Bulut tabanlı veri analizi, dünya çapındaki laboratuvarlar
1980 sonrası dönemde, özel laboratuvarlar hızla yay- arasında bilgi paylaşımını kolaylaştırıyor.
gınlaştı ve bu laboratuvarlar, ISO ve diğer uluslararası
standartlarla uyumlu hale gelerek küresel rekabet 4. YAPAY ZEKA DESTEKLI ILAÇ GELIŞTIRME
gücünü artırdı. Aynı dönemde, moleküler biyoloji,
biyoteknoloji ve nanoteknoloji gibi yeni disiplinler de Ê Biyoteknoloji ve farmasötik laboratuvarları, yapay zeka algo-
laboratuvar sektörüne entegre olmaya başladı. ritmaları sayesinde ilaç keşif süreçlerini hızlandırıyor.
Ê Makine öğrenimi destekli simülasyonlar, yeni ilaçların etkilerini
klinik denemelere başlamadan önce test edebiliyor.