Page 42 - LabMedya - 75

42 DOĞA VE ÇEVRE

Bilim insanları tarafından yapılan yeni bir çalışma, bildiğimiz tek yaşamın Dünya suyunun kökeni uzunca bir süredir devam yıldızlar şekillenmeye ve belirlenen yörüngelerine bu
kaynağı olan gezegenimizde suyun nasıl ortaya çıktığını ve hangi eden kalıcı bir gizem olmuştur. Suyun buraya nasıl dilimde yerleşiyor. Bu noktada bildiğimiz mevcut
haliyle su bulunabilir yapıda.
geldiğini açıklayan farklı hipotezler ve teoriler yapıl-
süreçlerden geçtiğini gözler önüne serdi. mış ve bunları destekleyen pek çok kanıt sunulmuş
olsa da bu gizemin perdesi yeni aralanıyor olabilir. IÇTIĞIMIZ SU 4,5 MILYAR YAŞINDA
Yapılan yeni çalışma, suyun Güneş Sistemi'nin olu-
şumundan beri var olduğunu ortaya koyuyor. Bu yeni verilerden suyun, 4,5 milyar yaşında, siste-
mimiz kadar eski olduğu sonucuna varılıyor. Şimdi
SU DÖRT AŞAMADA MEYDANA GELDI cevaplanması gereken soru şu: Bugün Dünya'da o
kadim suyun ne kadarı var? Yeni çalışmanın yazar-
GeoScienceWorld Elements'te yapılan bir çalışma, ları, bugün Dünya'nın mevcut suyunun yüzde 1 ila
gezegenimizde suyun nasıl ortaya çıktığını ortaya 50'sinin Güneş Sisteminin ilk aşamasından geldiği
çıkardı. Makaleye göre su, dört aşamalı bir süreçle sonucuna varıyorlar. Bu, geniş bir aralık gibi görü-
Dünya’da ortaya çıktı. Sürecin başlangıcı ise bir bu- nebilir, ancak yine de suyun erken oluşumuna ilişkin
luta dayandırılıyor. Bu bulutun (gezegendeki bulut önemli bir fikir vermekte.
değil, uzaydaki) büyük bir çoğunluğu hidrojenden
oluşuyor ve aynı zamanda helyum, oksijen ve karbon Yapılan çalışma bu süreçleri ve bilgileri bizimkine
bileşenlerine de ev sahipliği yapıyor. benzer olan ve oluşumlarının erken aşamasında
bulunan yıldız ve etrafındaki gezegen sistemlerini
İlerleyen süreçlerde toz taneleri ile oksijenin dona- inceleyerek elde etti. “Dünya'da ve erken oluşum
rak yüzeylere yapıştığı aktarılıyor. Ancak su, hidrojen aşamasındaki gezegen sistemlerinde ölçülen ağır
ve oksijen birleşene kadar su değildir. Sürecin bir su miktarı, karasal suyun önemli bir kısmının Güneş
sonraki adımında hidrojen molekülleri, oksijenle Sistemi oluşumunun ilk aşamalarından miras kaldığını
reaksiyona girerek su buzu oluşturduğu belirtiliyor. ve 4,5 milyar yaşında olduğunu gösteriyor.”
Su buzunun giderek artması sonucunda ise bu sefer
devreye yerçekimi giriyor ve madde merkeze doğru Sonuç olarak suyun oluşumu, yıldız ve gezegenlerin
toplanmaya başlıyor. Artan yerçekimi aynı zamanda oluşumu kadar eski bir tarihe dayanıyor. Sistemimiz-
bir ısıya da dönüşüyor ve böylece buluttaki gaz ve de bildiğimiz gezegenleri oluşturan, daha küçük ön
toz 100 Kelvin (-173 derece) sıcaklığa ulaşıyor. gezegenler zamanında bile suyun varlığı saptanmış
durumda.
Dünya açısından çok soğuk olsa da bu, kimyasal
olarak süblimleşmeyi tetiklemek için yeterli. Süb- Kaynak: https://www.universetoday.com/
limleşme sayesinde ikinci aşama olan protostar
(önyıldız) adımına geçilerek bol miktarda su buharı
açığa çıkıyor.

Üçüncü aşamada, sonunda güneş sisteminin geze-
genleri haline gelecek olan her şeyi içinde taşıyan
bir protogezegen diski (ön gezegen diski) oluşmaya
başlıyor. Bu adımda birinci adımda oluşan ve ikinci
adımda gaza dönüşen su buzu, ata-gezegen diskinin
en soğuk noktalarında tekrar buza dönüşüyor.
Dördüncü aşama ise artık Güneş Sisteminin daha
eksiksiz bir sisteme benzemeye başladığı dönemlere
tekabül ediliyor. Gezegenler, asteroitler ve kuyruklu