Page 58 - LabMedya - 70

58 RÖPORTAJ

YERLİ

YAPAY ZEKA İLE

GENETİK TESPİTLER

yapı ile yaklaşık 20 kişilik bir çekirdek Ar-Ge Son 14 yılda 2 tanesi Avrupa Birliği Destekli, 10
ekibinin öncülük ettiği ve farklı disiplinlerde tanesi TÜBİTAK destekli olmak üzere toplam
uzman, profesör ve doçentlerden oluşan 24 12 Ar-Ge Projesi ürettik. Tabi burada önemli
kişilik bir danışmanlar kurulu ile İTÜ Teknopark husus, Ar-Ge projesi geliştirmenin yanında
bünyesinde yapay zeka tabanlı medikal yüksek geliştirdiğiniz gerçekleştirdiğiniz her proje bir
teknoloji ürünleri tasarlayıp geliştiriyoruz. 20 sistem olarak pazarda müşteri bulabiliyor mu?
yılı aşkın sürede ikisi uluslararası olmak üzere Sahada bir karşılığı var mı? Talep yaratıyor
12 proje ürettik ve üretmeye devam ediyoruz. mu?
Eş zamanlı olarak bünyesinde bulunduğu-
muz İstanbul Teknik Üniversitesinde birçok Gururla söyleyebilirim ki, hiçbir projemiz Ar-Ge
araştırmacıya tez konusu olacak akademik prototipi olarak masada kalmadı. Her bir proje
çalışmaları da eş zamanlı olarak yürütüyoruz. çıktımız, bir sistem olarak hekimlerimiz tarafın-
dan kabul gördü, yıllardır kullanılıyor.
Geliştirdiğimiz sistemler ve DNA kitleri, ülkemiz-
de olduğu kadar birçok Orta Doğu ülkesinde ve Ê İlk projemiz ile ülkemizde halen tek olan
Türki Cumhuriyetlerinde kullanılıyor. Genetik yerli “Kromozom Analiz Sistemleri”ni
ve kanser patolojisi tanısı gibi ulusal anlamda geliştirdik.
kritik öneme sahip bir teknoloji grubunu,
yerli olarak ülkemizde geliştirme misyonu ile Ê Bir sonraki projemiz ile tamamen
yola çıktık ve bu yolda ilk hedefimize ulaştık. otomatik olarak tanıya giden “Sitogenetik
Hedeflerimize ulaştıkça daha güzel nokta- Metafaz Bulucu Sistemleri”ni tasarladık.
lara ulaşabileceğimiz yeni alanlar olduğunu
Genetik incelemeler görüyoruz. Bu nedenle geliştirmeye, üretmeye, Ê Üçüncü projemiz ile genetiğin ve kanser
sayesinde pek çok hekimlerimize hizmet etmeye devam ediyoruz. patolojisinin olmazsa olmaz tanı yöntemi
olan “FISH Analiz Sistemleri”ni yerlileş-
hastalığa tanı koymak, Genetik incelemeleri dijitalleştirerek tirdik.
ülkemize büyük katkı sağladınız. Üstelik
daha kolay bir hal geliyor. hastalıkların genetik profillendirmesinde Ê Yerli FISH Analiz Sistemlerimizi geliştir-
Sayın Buyrukbilen; kısaca sizi tanıyabilir Dijital sağlık alanında, yüzde 99,9 gibi büyük bir başarı yakala- dikten sonra sistemlerin önemli ve pahalı
miyiz? Argenit serüveniniz nasıl başladı? dınız. Bu başarıya dair neler söylersiniz? bir sarf kalemi olan FISH Probu, DNA Tanı
sektörde yıllara yayılan Sizce başarının sırrı nedir? Kitlerinin de yerli olarak geliştirilmesi için
Kadıköy doğumluyum. Evliyim ve 2 oğlum var. bir tecrübeye sahip büyük bir çalışma başlattık ve bir TÜBİ-
Medikal sektörü bizde aile mesleği. Rahmetli Geliştirdiğimiz yapay zeka destekli analiz TAK projesi desteği ile bünyemizde Hücre
Babam Günay Buyrukbilen ve hatta büyük olan Argenit; geliştirdiği sistemleri, hekimlerin tanı vermesini hızlan- Kültürü Laboratuvarlarımızı kurarak
dayım Avni İncekara, Türkiye’de Medikal sektö- görüntüleme ve analiz dıran ve kolaylaştıran bir alt yapı üzerine yerli DNA tanı kitlerimizi de geliştirmeye
rünün öncü isimleriydiler. Ben sanırım sektörde tasarlanıyor. Normalde bir hekim hastadan başladık.
ailemden 3. jenerasyonu temsil ediyorum. sistemleriyle tanınıyor. alınmış biyopsi parçası ya da genetik tanı için
Kaçınılmaza uygun olarak, üniversitede tıbbi Türkiye’deki genetik alınmış bir kan örneği üzerinden elde edilen Bu proje ile Türkiye’de ilk defa yerli gen klon
biyokimya eğitimi aldım. Bu mesleğin içine görüntüleri tecrübesi ve birikimleri doğrul- kütüphanesinin de girişimleri gerçekleşmiş
doğmuşum aslında. Yıllarca aile şirketinde tanıların yüzde 65’ini, tusunda değerlendirir. Bizim geliştirdiğimiz oldu.
uluslararası markaları ülkemizde temsil geliştirdiği yerli sistemler algoritmalar sayesinde ise görüntüler hekime
ettikten sonra yerli ve milli sistemler geliştirme ulaşmadan önce gerçekleşen iyileştirme, Ê 2015 yılında 5. projemiz ile Türkiye’de ilk
sevdası ile birbirinden değerli iki ortağımla üzerinden sağlayan düzenleme ve hatta bir ön tanı ile ölçeklenebi- defa patolojiyi dijitale taşıyan yerli dijital
birlikte Argenit serüvenimiz başladı. Argenit; ülkemizdeki lir hale getirilerek tekrarlanabilir nicel bir analiz patoloji sistemlerimizi geliştirdik. Kendi
öz alogaritmalarımızla yerli tarayıcılarımı-
ile teşhiste hekime yardımcı oluyor. Bu destek
Genetik ve patoloji bölümlerinin ihtiyacı 100’den fazla hastane ve hekime hem hızlı tanıya gitme imkanı veriyor zı tasarladık ve ürettik.
olan görüntüleme sistemlerini Türkçe dil hem de verdiği tanının sayısal bir veri ile des-
desteğine sahip yazılımlar ile geliştiren tek genetik tanı merkezinde, teklenmesini sağlıyor. Böylelikle verilen tanının Ê Patoloji tarama sistemlerimizi geliştir-
firma olan Argenit’in kuruluş öyküsünden 300’ün üstünde genetik tekrarlanabilirliği artmış oluyor. Dolayısıyla dikçe, dijitalleşen patoloji süreçleri ile
biraz bahseder misiniz? hekim bir tanı verdiğinde bu ispatlanabilir ve yapay zeka üzerinde hekimlerimizin
tanı sistemi bulunduruyor. ölçülebilir verilerle desteklenmiş oluyor. tanı vermesine yardımcı olan onlarca
Ekibimiz ile 1999 yılından bu yana mikro görün- Konuyla ilgili tüm ayrıntıyı alogaritma geliştirdik ve geliştirmeye
tüleme ve analiz sistemleri geliştiriyoruz. 2009 Özellikle son geliştirilen yapay zeka algorit- devam ediyoruz. Meme kanserinden,
yılında İTÜ Teknopark ekosistemine girerek ilk ve özellikle yerli yapay maları ile kanser vakalarında hasta örnekleri akciğer kanserine kadar onlarca farklı
TÜBİTAK projemize imza atıp, genetikte yaygın zekâ ile gerçekleştirdikleri hekimlerin daha önüne düşmeden malignite tipte kanserin tanısı ve derecelendirmesi
olarak kullanılan kromozom analiz sistemlerini yani kötü huylu tümörle ilgili yapay bir ön tanı için sürekli yeni yapay zeka sistemleri
ilk defa yerli sistemler olarak geliştirdik. Daha başarıları Argenit verilebiliyor. Böylelikle hekimlerimiz doğru tasarlıyoruz.
sonra otomatik metafaz bulucu sistemler kurucu ortaklarından tanıya en hızlı şekilde ulaşıyor.
ve dijital patoloji için hizmet veren tarayıcı- Tüm laboratuvar verilerini dijitale taşı-
lar, yapay zeka algoritmaları ve DNA kitleri Burak Buyrukbilen ile Yerli AR-GE gücüyle ve üniversite-sanayi yorsunuz. Bu oldukça önemli bir husus.
geliştirerek genetik ve patolojiye yönelik ürün konuşuyoruz. iş birliğiyle sadece yurt dışından temin Bulut tabanlı sistemler ile uzaktan tanı
yelpazemizi genişlettik. edilebilen yüksek teknolojili sistemler koyma imkanını nasıl sağlıyorsunuz, biraz
tasarlıyorsunuz. Bugüne kadar gerçekleş- detaylandırabilir misiniz?
Dr. Abdulkerim Çapar, Cengiz Kaan Sakkaf ∕ tirdiğiniz TÜBİTAK projeleriniz neler?
ve Burak Buyrukbilen olarak üç ortaklı bir Dijital patoloji ve genetikte verilerin dijitalleş-