Page 56 - LabMedya - 70

56 UZAY

GERÇEKTEN DE KAYAN

YILDIZLAR VAR MI?

Shakespeare’in “II. Richard” adlı oyununda, gelecek ardından, astronomi topluluğu, gözlemsel olduğunu keşfettik.
hakkında uzun uzun düşünürken Salisbury Kontu’nun Bir grup kanıtlar henüz mevcut olmasa da hiper-
ağzından bunlar dökülüyordu. İngiliz Rönesansı esnasında, hızlı yıldızları ilgiye değer bir ihtimal olarak Bu sonuç bir hayal kırıklığı gibi görünse de
insanlar kayan yıldızların gökten düşen ışıklar ve felaket gökbilimcinin görüyordu. Bu durum 2005 yılında değişti. aslında iki hayati noktayı ortaya koyuyor. İlk
habercileri olduğuna inanıyorlardı. Bununla birlikte 19. yürüttüğü uzun Arizona’da bulunan MMT Gözlemevi’ni olarak, yıldızlara yüksek hız kazandırabilen
yüzyılın sonuna geldiğimizde, bilim insanları gerçeğin kullanan bir araştırma ekibi, Samanyolu’nun farklı mekanizmalar mevcut. Günümüzde,
çok daha sıradan bir şey olduğunu ortaya çıkardılar. süreli araştırma, halesindeki yıldızları gözlemlediği sırada gökbilimciler binlerce hızlı yıldızdan
Çağımızda yaygın olarak ‘kayan’ veya ‘düşen yıldızlar’ olarak uzayda akıl fazlasıyla beklenmedik bir şeyle karşılaştı. haberdarlar. Bununla beraber, bir yıldızın hızlı
adlandırılan şeyler, aslında Dünya’nın atmosferine giriş Samanyolu’ndan yaklaşık olarak saatte 3.2 hareket etmesi, onu mutlaka Samanyolu’ndan
yaptıktan sonra süratli biçimde tutuşan küçük kaya ya da almaz hızlarla milyon km hızla kaçan bir yıldız tespit ettiler. kaçan bir hiper-hızlı yıldız yapmaz. İkinci
toz parçalarıdır. Bu, bilinen ve ‘HVS1’ adı verilen ilk hiper-hızlı olarak, Samanyolu’ndan kaçan gerçek hiper-
yolculuk yapan yıldızdı. hızlı yıldızlar, daha önce düşünülenden daha
Yine de tabiatın size bir sürprizi var; kayan yıldızlar ‘hiper-hızlı’ zor rastlanır türden olabilirler.
gerçekten de varlar. Gerçekleştirilen gözlemler hikayenin bir
yıldızların var bölümünü anlatıyor olsa da hiper-hızlı GELECEK PARLAK VE HIZLI OLACAK
Makalenin yazarı Idan Ginsburg diyorki: olduğunu yıldızından ayrılmasının ardından refakatçi Gerçek kayan yıldızların var olmasını çok
yıldıza ne olacağı gibi başka soruları
Ben, gök mekaniğini yani yıldızlar, gezegenler ve galaksiler doğruladı. cevaplamaya yardım etmek amacıyla, güzel buluyorum. Yörüngelerini ve hızlarını
gibi nesnelerin nasıl hareket ettiğini inceleyen bir danışmanım ve ben bilgisayar simülasyonlarına incelemenin, günümüz biliminde var olan en
astrofizikçiyim. Fred Lawrence Whipple Gözlemevi’nde ∕ yöneldik. Ürettiğimiz modeller, eski çiftte önemli soruların bir kısmının yanıtlanmasına
2005’ten 2014 yılına dek sürdürülen Sloan Dijital Gökyüzü bulunan diğer yıldızın çoğu zaman, Dünya’nın yardımcı olması da aynı derecede şaşırtıcı.
Araştırması’nı ve birçok teleskobu içeren tarihi öneme sahip Güneş çevresindeki yörüngesine benzer
bir gözlem programı, kendi galaksilerinin yerçekiminden biçimde, kara deliğin yörüngesinde kaldığını Mesela, hiper-hızlı yıldızlar, Evren’de bulunan
kaçabilecek kadar inanılmaz bir süratle hareket eden yeni tahmin ediyor. karanlık maddenin yapısına ve dağılımına
bir yıldız sınıfını ortaya çıkardı. Gökbilimciler, kozmosu ilişkin ipuçları barındırabilir. Hiper-hızlı yıldızlar,
saatte milyonlarca kilometre hızla kat eden, ‘hiper-hızlı Bu modelleme uğraşlarının bir diğer heyecan galaksinin merkezinde birden fazla kara delik
yıldızlar’ diye de anılan bu gerçek hayattaki kayan yıldızları verici neticesi, kimi zaman iki yıldızın birbirine bulunup bulunmadığı sorusunu yanıtlamanın
anlamaya daha yeni başlıyorlar. çarpabileceğinin keşfedilmesi oldu. Bu olay anahtarı da olabilirler.
gerçekleştiğinde, yıldızlar devasa bir yıldıza
DÖNEN YILDIZLAR VE SAPANLAR dönüşebilirler. Öğrencilerim bu son derece süratli yıldızların
etrafında var olabilecek gezegenleri
Hiper-hızlı yıldızların öyküsü, 1988 yılında Los Alamos Ulusal Eğer bu yıldızlardan birinin çevresinde dönen bulabilmek amacıyla NASA’ya ait Transiting
Laboratuvarları’nda bir teorisyen olarak çalışan Jack bir gezegenin başına neler gelebileceğini Exoplanet Survey Uydusu’nu kullanıyorlar.
Gilbert Hills’in ilham verici bir fikri ortaya atmasıyla başlar: merak ediyorsanız, onu da modelledik. 2012’de Hiper-hızlı bir yıldızın yörüngesinde
İkili bir yıldız sistemi -yani kütleçekimsel olarak birbirine yayınlanan kısa bir makalede, meslektaşlarım bulunabilecek tek bir gezegenin bile
bağlı ve ortak bir kütle merkezinin yörüngesinde dönen iki ve ben, galaksimizin merkezinde bulunan keşfedilmesi, gezegenlerin oluşum ve yaşam
yıldız- Samanyolu’nun merkezinde bulunan devasa kara kara deliğin, Samanyolu’ndaki gezegenleri süreçleri hakkındaki düşünceleri sonsuza
deliğin yakınından geçerse ne olur? Hills, kara deliğin gelgit ışık hızının yaklaşık yüzde 5’i gibi bir hızla kadar değiştirecek.
kuvvetinin ikili sistemi ikiye ayırabileceğini hesaplamıştı. galaksiden uzağa fırlatabileceğini ortaya
koyduk. Bu yıldızlar hızlı olsalar da yavaş yavaş tabiatın
İki buz patencisinin el ele tutuşup birdenbire ellerini içerdiği sırları aydınlatıyorlar. Gerçek bir kayan
bırakana dek birbirlerinin etrafında döndüklerini hayal edin. Şu ana dek hiçbir hiper-hızlı gezegen yıldızı kendi gözlerinizle göremeyebilseniz bile,
İki patenci [ellerini bıraktığında] birbirlerinden uzağa doğru tespit edilmedi; yine de orada, bazı mutlu kesinlikle bir dilek tutabilirsiniz.
uçacaklardır. Benzer biçimde, ikili bir sistemde bulunan gökbilimcilerin şans eseri kendilerini bulmasını
iki yıldız da bir kara delikle yakın bir karşılaşma yaşayarak bekliyor olabilirler. Kaynaklar:
birbirinden ayrıldığı zaman, uzaklara doğru uçacaklardır. Bu Ê https://theconversation.com/real-shooting-
tür bir karşılaşma yaşandığında, bir yıldız ana galaksisinden HIZLI YILDIZLARIN HEPSI DE stars-exist-but-they-arent-the-streaks-you-
adeta bir sapanla fırlatılmaya yetecek düzeyde enerji GALAKSISINDEN AYRILMIYOR see-in-a-clear-night-sky-172284
kazanabilir. Gökbilimciler artık hiper-hızlı yıldızların bu Ê https://www.gazeteduvar.com.tr/gercekten-
şekilde oluştuğunu biliyorlar. Meslektaşlarımla birlikte, 2013 yılında uzaya de-kayan-yildizlar-var-ama-onlari-
gönderilen Gaia uzay aracıyla toplanan verileri gokyuzunde-goremiyoruz-haber-1548471
TEORI, GÖZLEM VE SIMÜLASYONLAR kullanarak, astronomi topluluğunun daha önce Çeviren: Tarkan Tufan
‘hiper-hızlı yıldızlar’ olarak tanımladığı kimi
Hills’in yazdığı öngörülü makalenin yayınlanmasının yıldızların, aslında Samanyolu galaksisine bağlı

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi