Page 52 - LabMedya - 70

52 SAĞLIK

FARMAKOGENOMİK Ecz. Oğuzhan

YENİ NESİL KİŞİYE ÖZEL TEDAVİ AYDOĞAN
∕

Kişiye özel hizmetler son dönemde giderek Farmakoloji (ilaç bilimi) ve Genomik (genler
artan bir trendde hayatımızı şekillendiriyor ve fonksiyonları) bilimlerini birleştiren ve
ve her şey bireye özel hale geliyor. ilaçların, her bir bireyin birbirinden farklı
Eskiden yalnızca kişisel zevklerimiz varken olan bu genomik dizilimlerine karşı olası
artık karşımıza dijital mecralarda çıkan etkilerini inceleyen bir karma bilim dalı.
reklamlar, bize verilen eğitimler, dinlediğimiz Farmakogenomik yalnızca bunu incelemekle
müzik listeleri gibi birçok unsur bize özel kalmıyor, kişilerin farklı genomik yapılarına
tasarlanmış vaziyette. Bu kadar kişiye özel göre ilaçların dozlarını ve tedavi süresini
bir dünyada ilaç endüstrisinin tedavilerini ayarlamak, yan etkilerini oluşmadan önce
kişiselleştirmesi de bir o kadar doğal bir belirlemek ve o ilacın gerçekten ilgili bireyde
yönelim. işe yarayıp yaramayacağını önceden tahmin
etmek için genetik farklılıkları kullanıyor.
Farmakogenomik ilk kez milattan önce 5. Şu an ilaçlar “tek beden, herkese uyar”
yüzyılda Pisagor tarafından fava (bakla) mantığıyla klinik çalışmaları yapılıp formülize
fasulyesinin hemolitik anemi ile tehlikeli ediliyor. Çok yeni bir teknoloji olduğu için
olan ilişkisini belirlemek suretiyle tanındı. önümüzde kat edecek çok fazla yol var.
1950’lerde Glukoz-6-fosfat dehidrogenaz Ancak yine de yeni klinik çalışmalarda
enzimi eksikliği sebebiyle olduğu anlaşılınca Farmakogenomikten faydalanılmaya
adını yine bakladan alarak Favizm’e evrildi. başlandı.
1990’lara kadar pek bir gelişim göstermese Daha somut bir örnek olarak Tiyopürin ve bu sayede ilgili molekülün bireysel
de 2005 yılında FDA ilk kez farmakogenomik Peki bu neden önemli? Metiltransferaz (TPMT) testini tedavisine yönelik ölçülebilir ve belirlenebilir
testlere izin verdi. örnekleyebiliriz. Tiyopürin ilaç tedavisine genetik bilgileri kullanılabiliyor. Genetik
Her bir gen, belirli bir proteinin modellenme- ihtiyacı olan Crohn hastalığı, romatoid artrit test maliyetleri düştükçe çalışmalar da
Farmakogenomik; bizim bu konvansiyonel sinde rol oynar. Bu proteinlerin her biri, ilaç veya Lösemi hastalarında TPMT enzimi, benzer bir korelasyonla artıyor. Şu an 24
ilaçlara olan tepkimizi şekillendiren tedavileri için çok önemli birer parameter. Tiyopürin ilacının vücutta yıkımına yardımcı saatin altında bir sürede yüzlerce genin
genomik dizilimlerimizi inceliyor. Aslında olur. Bazı kişilerde TPMT enzimi yetersizliği tedavi cevabını daha uygun maliyetlerle
Çünkü; nedeniyle ilaç yeterince hızlı metabolize ölçebiliyoruz. Her ne kadar etik değerler bu
olamaz ve vücutta konsantrasyonu verilerin paylaşımını henüz düzenlemese de
Ê İlaçların parçalanması sırasında yükselip kemik iliği hasarı gibi istenmeyen kimse konudan şikayetçi görünmüyor.
proteinler belirleyici unsurlardır, yan etkilere maruz bırakabilir.
Ê İlacın emilimi ve vücutta taşınması rolü Son yıllarda epey yol kat edilmesine
üstlenirler, Genetik testlerle tedaviyi alan bireyde rağmen genler ve ilaç tedavilerinin
Ê İlaçların hedefleri ilgili protenilerdir, TPMT enzimi yetersizliği olup olmadığı faydalarının birbirleriyle olan ilişkisini
Ê Proteinler, ilaçlarla beraber moleküler belirlenerek, tedaviyi yürüten doktorun doz belirlemek ve bunların olası reçetelere
düzeyde birtakım reaksiyonlar ayarlamalarını yaparak hastanın yüksek yansımaları için çok daha fazla sayıda klinik
silsilesine girerler. miktarda ilaç nedeniyle hastanın bu yan deney gerekiyor. Ancak yine de otoimmün
etkilere maruz kalmasını önleyebilir veya veya uzun süreli tedaviye ihtiyacı olan
Örneğin kanser hastalarında bu iki şekilde farklı bir tedaviye yönelebilir. hastalıklarda (Kardiyovasküler hastalıklar,
karşımıza çıkabilir: Kanser, Alzheimer, HIV gibi) bu yöntemle
Kanser hastasının genomik yapısının ilgili Henüz mevcut tedavilere karşı genomik daha duyarlı ve hassas tedavi modelleri
terapötik maddeye tepkisi ve kanserli haritamızın tepkilerini ölçebilmek için çok uygulayabilmek mümkün.
(malign) hücrenin genomik yapısının ilaca erken. Şu an 200’ün üzerinde molekülün
olan cevabı. farmakogenomik Biyomarker’ları mevcut