Page 53 - LabMedya - 68

RÖPORTAJ / DOĞA VE ÇEVRE 53

kullanılan tansiyon ilacı olup olmadığı adrenalin tedavisi uygulanır. Daha sonra riski fazla olabilir. Aşı tedavisi genelde
sorgulanmalıdır. Bazı tansiyon ilaçları alerjik ambulans çağrılır ve en az 4 ila 6 saat 2 ile 5 arı sokmasına karşı etkinlik 100
reaksiyonun daha ciddi olmasına neden gözlem yapılır. Tedavide pozisyon önemlidir. göstermektedir. Bu nedenle arı alerjisine
olabilmektedir. Çünkü ayakta müdahale edilenlerde alerjik bağlı alerjik şok geçirenlere arıya karşı YILDA BİR
şok nedeniyle ölüm riski artmaktadır. Alerjik alerji aşısı yapılması faydalı olacaktır.
Böcek alerjilerinde, alerji testlerinin şokta antihistaminikler, nefes açıcı tedaviler,
sadece böcek sokması sonrası alerjik damardan serum tedavisi ve oksijen ARI ALERJİSİNE BAĞLI GÖRÜLEN
şok gelişenlerde yapılması gerekir. Çünkü tedavisi gerekebilir. ÖLÜMLER ALERJİ AŞISIYLA
ciddi alerjik reaksiyon riski arı sokmasına ÖNLENEBİLİR Mİ? KORKUNÇ
bağlı sadece ciltte görülen ciddi reaksiyon Acil serviste gözlem en az 4 ila 6 saat
ve büyük şişlik olanlarda düşüktür. Bu olmalıdır. Acil servisten taburcu olmadan Alerji aşısı arı sokmasıyla alerjik şok FIRTINALAR
nedenle bu durumlarda alerji testi yapılması önce, alerjik şok reaksiyonu olan hastalara gelişmiş olanlarda ilerde yeniden böyle
şart değildir. Alerji testi, arıya bağlı ciddi kendiliğinden enjekte edilebilir adrenalin reaksiyon gelişmesini önlediği için etkili bir GELİYOR
alerji gelişmeyen hastalarda tarama testi reçete edilmelidir. tedavi yöntemidir.
için de gerekli değildir. Arıya bağlı alerji
gelişmemesine rağmen alerji testlerinde arı ARI ALERJİSİ OLANLAR YANINDA • Arıya bağlı alerji aşısının, alerjik şok
hassasiyeti sıklıkla vardır. ADRENALİN ACİL İĞNESİ TAŞIRSA geçirenlerde alerji testleri ile sorumlu Yeni bir araştırma, Paris İklim Anlaşması
ÖLÜMLER ENGELLENEBİLİR Mİ? arı zehrine karşı hassasiyetin tespit uyarınca küresel ısınma 2 derecenin
Her beş kişiden birinde alerji testlerinde edilen çocuk ve yetişkinlerde yapılması altına indirilebilse bile 2100’e kadar
arıya karşı hassasiyet mevcuttur. Bunların Arı alerjisinde sadece alerjik şok gereklidir. birçok kıyı bölgesi, şiddetli fırtınalar,
sadece on kişiden birinde gelecekte arıya geçirenlerde adrenalin acil iğnesi taşımak • Ayrıca sadece cilt belirtileri olmasına yüksek gelgitler ve tehlikeli boyutta
bağlı alerjik reaksiyon riski vardır. Ailede gerekir. Bazen arı alerjisi olan kişi ve rağmen yeniden böcek sokmasına maruz dalgalarla karşı karşıya kalacak.
arı alerjisi olan birisi var diye arı alerjisi doktorun birlikte karar vermesi gerekebilir. kalma ihtimali yüksek olan veya yaşam
için test yapmaya gerek yoktur. Genellikle Böcek sokması hastalarına önceki sokma kalitesinde bozulma riski olan yetişkinler Bulgulara göre küresel sıcaklıklar
kalıtsal değildir ve belirti vermeyen reaksiyonun ciddiyetine bağlı olarak bir için de düşünülebilir. arttıkça, deniz seviyeleri de artacak. Bu
duyarlılaşma mümkündür. adrenalin oto enjektörü, antihistaminikler tek başına kıyı taşkınlarını ve erozyonu,
ve kortizondan oluşan bir acil durum kiti Sonuç olarak alerji aşısı: aynı zamanda dalgaların ve fırtınaların
Arıya bağlı alerji testi, alerji olmadan taşımaları önerilebilir. • Alerji testlerinde arıya karşı alerji verdiği hasarı da artıracak. Bulgular, kıyı
yapılması gereken durum mastositozlu saptanmış, alerjik şok gelişen çocuk taşkınlarının 100 kat artacağı anlamına
hastalarıdır. Bu hastalarda arı sokmaları, ARI ALERJİSİNE KARŞI ve yetişkinlerde, -Böcek sokmasına cilt geliyor. Uzmanlara göre insanlar
alerjik şokun en yaygın nedenidir ve NASIL ÖNLEM ALABİLİRİZ? reaksiyonu olmasına rağmen yaşam davranışlarını değiştirmek için hiçbir şey
reaksiyonlar ortaya çıkarsa daha şiddetli kalitesi bozulan yetişkin hastalarda yapmazsa küresel ısınma 2 dereceyi
olur ve potansiyel olarak ölümcüldür. Arı sokmasına karşı alerjisi olanların önerilebilir. aşabilir. Bu da senaryoların daha da
Mastositozlu hastalarda, daha önce kaçınma önlemleri alması gerekir, bunlar: • Arı sokmasına bağlı tekrarlayan kötüleşebileceğine işaret ediyor.
reaksiyon öyküsü olmasa bile böcek • Dışarıda çıplak ayakla yürümekten büyük şişlikler reaksiyonlar oluyorsa,
sokması olanlarda test gereklidir. kaçınmak, reaksiyonların boyutunu ve süresini Araştırmada dünya genelinde 7 binden
• Uzun süre dışarıda iken kol/bacakları azaltmak için alerji aşısı önerilebilir. fazla kıyı bölgesine yönelik tahminler
ARI ALERJİSİ TEŞHİSİ İÇİN HANGİ örtmek, incelendi. İncelemede 1,5 ila 5 derece
TESTLER GEREKLİDİR, HERKES • Açık havadaki çöp kutuları gibi açık Ölümcül sokma reaksiyonlarının %50’sinin arasındaki sıcaklık artışlarını hesaba
ALERJİ TESTİ YAPTIRMALI MI? yiyeceklerden uzak durmak, ilk reaksiyonla ortaya çıktığını da göz katan farklı senaryolar kullanıldı. 1,5
• Açık havada yemek yemekten/içmekten önünde bulundurduğumuzda aşı kararına derecelik ısınma senaryosunda, incelenen
Teşhiste deri testi ve kan testleri mümkün olduğunca kaçınmaktır. hastanın isteği, psikolojisi ve riskleri birlikte alanların en az yarısının bu hava
kullanılmaktadır. Bununla birlikte, kan testi • Böcek uzaklaştırıcılar böceklerin değerlendirilerek karar verilmesi, daha olaylarından her yıl etkileneceği ortaya
hassasiyeti, deri testinden daha düşüktür. sokmalarını önlemez, ancak böcek doğru bir yaklaşım olacaktır. çıktı. 2 derecelik ısınma senaryosunda
Madx Mat moleküler alerji testi ile çapraz öldürücüler etkili olabilir. da bu olaylara maruz kalacak kıyı
reaksiyon ve gerçek alerjiler ortaya • Arı alerjisi olduğunu gösteren künye, ARIYA BAĞLI ALERJİ AŞISI KAÇ bölgelerinin oranının yüzde 14 daha
çıkabilmektedir. kolye veya kimlik kartı gibi bir belirteç YAŞINDA VE NASIL YAPILIR? artacağı anlaşıldı.
kullanılabilir.
Hayır, herkes alerji testi yaptırmamalı. • Arı sokmasına bağlı alerjik şok geçiren Arıya karşı alerji aşısı 5 yaşından sonra Öte yandan bazı bölgelerin bu etkilere
Çünkü her 5 kişiden birinde zaten arıya kişilere alerji testi yapılması ve alerji başlanır. Ancak beş yaş altındaki çocuklarda daha erken maruz kalacağı ifade edildi.
karşı alerji testinde hassasiyet vardır. Bu aşısı gerekli olup olmadığını gözden aşı tedavisi düşünülebilir. Özellikle şiddetli Örneğin, 1,5 derecelik senaryoya göre,
hassasiyet, alerjiye ve ciddi reaksiyona geçirmek için bir alerji uzmanı tarafından böcek sokması reaksiyonları durumunda ve bazı kıyı bölgelerinde henüz 2070’lerde
neden olmaz. Ölümcül reaksiyonların değerlendirilmesi gerekir. çocuğun uyum gösterme olasılığı yüksek aşırı hava olaylarında 100 kat artış
yarısında da daha önceden arı sokması • Alerjik şok durumunda yapılması olduğunda düşünülmelidir. yaşanabilir.
olmayan kişilerde görülmektedir. Sonuç gereken acil eylem planı düzenlenmelidir.
olarak şikâyeti olmayan birinin arıya alerjim Cilt altına enjeksiyon şeklinde yapılır. Nature Climate Change isimli hakemli
var mı diye test yaptırmasına gerek yoktur. ARI ALERJİSİ DÜZELİR Mİ? Öncelikle ilk 6 ay haftada bir aşı uygulanıp bilimsel dergide yayımlanan araştırmanın
daha sonra aralar açılarak tedavinin 12. yazarları, bunun özellikle de Hawaii ve
ARI SOKMASINDA İLK Arı alerjisi varsa kendi kendine düzelmez. ayından sonra ayda bir tedavi yapılır. Arıya Karayipler gibi tropik bölgeler ve Kuzey
YAPILACAK TEDAVİ NEDİR? Arı alerjisi alerji uzmanlarınca alerjinin karşı alerji aşısı 1 yıldan sonra 2 ile 5 arı Amerika’nın Pasifik kıyılarının güneyi için
ciddiyeti, aşı gerekip gerekmediği sokmasına karşı etkili olmaktadır. Daha geçerli olduğunu söyledi.
Arı sokmasında büyük bir şişlik gelişmişse değerlendirilmelidir. Aşı tedavisi ile düzelme fazla arı sokması riski olan arıcılarda
antihistaminikler, ağrı kesiciler ve soğuk şansı yüksektir. daha yüksek dozda aşı tedavisi yapılabilir. Bu noktaların, deniz seviyesindeki küresel
kompresler yapılabilir. Şişlik çok büyükse, Çocuklarda aşı tedavisi yetişkinlere göre ısınma kaynaklı yükseliş karşısında en
baş ve boyun gibi belirli bölgelerde ARIYA KARŞI AŞI daha düşük dozda yapılmaktadır. savunmasız bölgeler olduğu ifade edildi.
gelişmişse kortizon tedavisi düşünülebilir. TEDAVİSİNİN FAYDASI OLUR MU? Araştırmacılar, “Tropik bölgeler, kuzeydeki
Antibiyotikler gerekli değildir. İkinci yıldan sonra 6 haftada bir ve üçüncü yüksek enlemlerden daha hassas
Arıya karşı aşı tedavisi, bal arısında yıldan sonra 8 haftada bir verilmesi tavsiye görünüyor” diye yazdı.
Arının soktuğu yer dışındaki yerlerde cilt ortalama %80, yaban arılarına %95 etkilidir. edilir. Beş yıldan daha uzun kullanımlarda
reaksiyonu varsa antihistaminikler gibi Aşı tedavisi ile alerjik şok riski %70’den, 3 ayda bir uygulanması önerilir ve herhangi Kaynak: Independent Türkçe, Science Alert,
semptomatik önlemler gerektirir. Kortizon yaklaşık %2 oranına düşmektedir. Bu bir yan etkiye ve etkide azalmaya neden Cosmos Magazine
tedavisine genelde ihtiyaç olmaz. oranlar tek arı sokmasına karşı oranlardır. olmamıştır.
Alerjik şok gelişmişse ilk olarak kas içi Fazla sayıda ve aynı anda arı sokmasının