Page 60 - LabMedya - 58

60 SORU-CEVAP www .labmedy a.c om

CORONA VİRÜSÜ

COVID-19

ATEŞ, BOĞAZDA KIZARIKLIK, NEFES DARLIĞI, SOLUNUM YETMEZLİĞİ GİBİ
BULGULARIN ÖN PLANDA OLDUĞU CORONAVIRUS; BULAŞTIĞI ZAMAN ÖLÜMCÜL
OLABİLMEKTEDİR. ÜLKEMİZDE DE PANİĞE NEDEN OLAN BU VİRÜSÜN AYRINTILARINI,
SAĞLIK BAKANLIĞI HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN ÖĞRENİYORUZ.

Coronavirus nedir? sonra 2019-nCoV hastalığının adı COVID-19 Aynı zamanda eldeki veriler, Huanan Deniz değerlendirilmektedir. Hastada diğer
Coronavirus’ler (CoV), soğuk algınlığından olarak kabul edilmiştir. Bu rehber, COVID-19, Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı solunum yolu patojenleri tespit edilse dahi
Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) etkeni, bulaşma yolları, vaka tanımları ve tanı olarak satılan vahşi hayvanları işaret koinfeksiyonların oluşabileceği dikkate
ve Ağır Akut Solunum Sendromu (Severe yöntemleri hakkında bilgi vermek; COVID- etmektedir. Hastalığın başlangıcındaki alınarak COVID-19 olası vaka tanımına uyan
Acute Respiratory Syndrome, SARS-CoV) 19vakası veya temaslısı ile karşılaşıldığında ilk kaynak olarak Huanan Deniz Ürünleri tüm hasta numuneleri COVID-19 için de
gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli izlenmesi gereken strateji ve uygulama Toptan Satış Pazarında yasadışı satılan vahşi değerlendirilmelidir.
hastalıklara neden olan büyük bir virüs şekilleri hakkında yol göstermek amacıyla hayvanlar düşünülmekle birlikte, insandan
ailesidir. hazırlanmıştır. Bu doküman ağırlıklı olarak insana ve sağlık merkezlerinde bulaşma COVID-19 sekans bilgileri yeni paylaşılmış
DSÖ önerileri doğrultusunda oluşturulmuştur. bildirilmiştir. Hastalığın damlacık yoluyla ve moleküler (PCR) testler dizayn edilmiştir.
Coronavirus’lar tek zincirli, pozitif polariteli, COVID-19’a yönelik olarak hazırlanmış olan bulaştığı düşünülmektedir. Virüs hasta Spesifik PCR testleri kurulana kadar,
zarflı RNA virüsleridir. Pozitif polariteli “COVID-19 (2019-nCoV Hastalığı) Rehberi” bireylerden öksürme, hapşırma yoluyla laboratuvarların pan-coronavirus testi ve
oldukları için RNA’ya bağımlı RNA polimeraz güncel DSÖ önerileri ve bilimsel gelişmeler ortaya saçılan damlacıklarla ve hastaların takiben sekans analizi ile konfirmasyon
enzimi içermezler, ancak genomlarında doğrultusunda güncellenmektedir. kontamine ettiği yüzeylerden (göz, ağız, burun yapmaları önerilmiştir. Konfirmasyon
bu enzimi kodlarlar. Yüzeylerinde çubuksu mukozasına temasla) bulaşabilir. özellikle pan-coronavirus testleri ile pozitif
uzantıları vardır. Bu çıkıntıların Latince’deki Coronavirus nelere sebep olabilir? 7 bulunabilecek diğer coronavirusların
“corona”, yani “taç” anlamından yola çıkılarak Coronavirusler, Coronaviridae ailesi içinde Asemptomatik kişiler solunum yolunda ekarte edilmesi açısından önemlidir.
bu virüslere Coronavirus (taçlı virüs) ismi yer alırlar. Başlıca dört türde sınıflandırılırlar: virus taşıyabilir, ancak esas bulaşma hasta Dört insan coronavirusu (HCoV) dünyada
verilmiştir. Alfa, Beta, Gama ve Delta Coronaviruslar. bireylerden olmaktadır. SARS-CoV ve endemik olarak seyretmektedir; HCoV-229E,
İnsan, yarasa, domuz, kedi, köpek, kemirgen MERS-CoV epidemiyoloji bilgisine göre 14 HCoV-NL63, HCoV-HKU1 ve HCoV-OC43,
Coronavirus’lar zoonotik olup, hayvanlardan ve kanatlılarda bulunabilmektedirler (evcil ve güne kadar inkübasyon süresi olabileceği bunlardan son ikisi betacoronavirüsdur. Ayrıca
bulaşarak insanlarda hastalık yapabilir. yabani hayvanlarda). düşünülmektedir. Yeni vaka serilerinde insanlarda zoonotik enfeksiyon yapan diğer
Detaylı araştırmalar sonucunda SARS-CoV’un inkübasyon süresi değerlendirilmektedir. iki betacoronavirüs SARS ve MERS-CoV
misk kedilerinden, MERS-CoV’un ise tek İnsanlarda Coronavirus’un neden olduğu virüsüdür.
hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı hastalık spektrumu basit soğuk algınlığından Klinik tablolar yeni tanımlanmaktadır.
ortaya çıkmıştır. Henüz insanlara bulaşmamış ağır akut solunum sendromuna (Severe Yayınlarda vaka sayıları kısıtlı ve birbirinden Sekans verisi virüsün kaynağını ve nasıl
olan ancak hayvanlarda saptanan birçok Acute Respiratory Syndrome, SARS) kadar farklı olduğu için ortalama inkübasyon yayıldığını anlayabilmek için oldukça
coronavirüs mevcuttur. değişkenlik gösterebilmektedir. İnsan ve periodu farklı bulunabilmektedir. Şu ana kadar önemlidir. DSÖ, laboratuvarların elde ettikleri
hayvanlarda çeşitli derecelerde respiratuar, yayımlanmış olan bilimsel yayınlara göre sekans verilerini ilgili platformlarda (GenBank,
Coronavirus nasıl ortaya çıkmıştır? enterik, hepatik, nefrotik ve nörolojik kabul edilen inkübasyon süresi 2-14 gün GISAID vb) paylaşmaları gerekliliğini
CCoronavirus’ların insanlarda dolaşımda tutulumlarla seyreden klinik tablolara neden arasındadır. Coronaviruslar genel olarak dış bildirmiştir.
olan alt tipleri (HCoV-229E, HCoV-OC43, olabilmektedir. ortam dayanıklılığı olmayan virüslerdir, Ancak
HCoV-NL63 ve HKU1-CoV) çoğunlukla soğuk bugün için COVID-19’un bulaştırıcılık süresi Olası durumlarda vaka takibi nasıl
algınlığına sebep olan virüslerdir. SARS- Sanger sekanslama, Illumina sekanslama ve dış ortama dayanma süresi net olarak yapılıyor?
CoV, 21. yüzyılın ilk uluslararası sağlık acil ve nanopore sekanslama kombinasyonu bilinmemektedir. Tanımlandığı anda İl Sağlık Müdürlüğü
durumu olarak 2003 yılında daha önceden ile bronkoalveoler lavaj sıvısı örneklerinde Bulaşıcı Hastalıklar Birimi bilgilendirilir.
bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmış yeni cins Coronavirus’ların (COVID-19) ilk Virüsün klinik özellikleri nedir? Vakanın yönetimi İl Sağlık Müdürlüğü
olup yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine tam genomu tespit edilmiş ve üç farklı suş Enfeksiyonun yaygın belirtileri solunum koordinasyonunda yürütülür.
neden olmuştur. Yaklaşık 10 yıl sonra tanımlanmıştır. Bu virus Coronavirus ailesinin semptomları, ateş, öksürük ve dispnedir.
Coronavirus ailesinden, daha önce insan tipik özelliklerine sahiptir ve Betacoronavirus Daha ciddi vakalarda, pnömoni, ağır akut Sağlık Kurumu:
ya da hayvanlarda varlığı gösterilmemiş 2b soyunda yer almaktadır. solunum yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği • Hastane tarafından İl Sağlık Müdürlüğü’ne
olan MERS-CoV (Middle East Respiratory ve hatta ölüm gelişebilir. Ancak eldeki veriler (İSM) olası vaka en hızlı şekilde ihbar edilir.
Syndrome Coronavirus) Eylül 2012’de COVID-19 virüsü, SARS-CoV ve MERS- doğrultusunda hastalığın şiddeti konusunda • Bildirim, Bulaşıcı Hastalıklar Bildirim
ilk defa insanlarda Suudi Arabistan’da CoV’unda içinde bulunduğu beta-coronavirus yorum yapılamamaktadır. Sistemi kapsamında U07.3 ICD 10 tanı
tanımlanmış; ancak daha sonra aslında ilk ailesi içinde yer almaktadır. Fatalite hızı kodu kullanılarak yapılır.
vakaların Nisan 2012’de Ürdün Zarqa’daki bir SARS salgınında %11 ve MERS-CoV’da Eldeki verilere göre ağır seyreden olguların • Hastaya standart, temas ve damlacık
hastanede görüldüğü ortaya çıkmıştır. SARS %35-50 arasında iken şu an için eldeki oranının ve fatalite hızının çok yüksek korunma önlemleri alındırarak, hasta tek
Coronavirus’u ile uzaktan bağlantılı olmasına veriler ile COVID-19 virüsünün fatalite hızı %2 olmadığı (yaklaşık %2) şeklinde bir izlenim kişilik odada numune sonuçları çıkana
rağmen, yaşanmış olan SARS tecrübesinden civarındadır. İlk izlenimlerde asemptomatik elde edilmiştir. Ancak, bu durum ilerleyen kadar izole edilir.
ötürü endişe oluşturmuştur. vakaların da olması nedeniyle hafif seyirli dönemde virüsün genetik yapısında ortaya • Uygun numune alınarak uygun şartlarda
olabileceği düşünülmekle birlikte izlenmeye çıkabilecek değişikliklere bağlı olarak saklanır.
31 Aralık 2019’da DSÖ Çin Ülke Ofisi, Çin’in devam edilmesi gerekmektedir. farklılaşabilir. • COVID-19 Vaka Bilgi Formu doldurulur
Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde etiyolojisi (Form İZCİ’ye de girilir).
bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirmiştir. 7 COVID-19 enfeksiyonun kaynağı nedir ve COVID-19 olası vaka tanımına uyan • Form ve numune ivedilikle İl Sağlık
Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda nasıl bulaşır? hastalarda solunum yolu numuneleri Müdürlüğü’ne ulaştırılır.
tespit edilmemiş yeni bir coronavirus Kaynağı henüz netlik kazanmamakla birlikte COVID-19 açısından HSGM Mikrobiyoloji • Olası Vaka, multidisipliner şartlara sahip
(2019-nCoV) olarak tanımlanmıştır. Daha COVID-19’ların kökeni hala araştırılmaktadır. Referans Laboratuvarlarında hastanelerde takip edilir.