Page 44 - LabMedya - 50

44 FİZİK www .labmedy a.c om

NOBEL FİZİK ÖDÜLÜ 55 YIL

SONRA İLK KEZ BİR BİLİM

KADININA VERİLDİ

2018 Nobel Fizik Ödülü, Kanadalı Strickland, ödül alan tarihteki üçüncü ilgili olarak “Bunun çılgınca olduğunu
bilim kadını Donna Strickland bilim kadını oldu. Daha önce bu ödül; kabul etmelisiniz ki benim de ilk tepkim
ile Amerikalı bilim adamı Arthur 1903 yılında Marie Curie’ye, 1963 bu oldu. Acaba gerçek mi diye kendime
Ashkin ve Fransız bilim adamı yılında ise Maria Goeppoert-Mayer’e sordum” açıklamasıyla duygularını ifade
Gerard Mourou’ya verilmişti. etti.
verildi. Donna Amerikalı bilim adamı Arthur Ashkin
Strickland, 55 yıl ve Fransız bilim adamı Gerard Mourou Nobel Fizik Ödülü’nü en son kazanan
sonra bu ödülü da aynı alanda gerçekleştirdikleri Almanya doğumlu Amerikalı bilim
alan ilk bilim çalışmalar başarılı görülerek ödülü kadını Maria Goeppert-Mayer; atom
kadını oldu. Strickland ile paylaştı. Mourou ve çekirdekleri buluşlarıyla ödüle layık
Strickland; lazerle göz cerrahisi alanında görülürken; 1963 yılında kayda
Ödül; Donna da kullanılabilecek, yüksek yoğunluklu geçen bu başarıdan 60 yıl önce ünlü
Strickland’a lazer ve çok kısa lazer atışları elde etmeyi fizikçi Marie Curie radyoaktivite ile
fiziği alanındaki başardı. ilgili buluşları neticesinde bu ödülü
çalışmaları nedeniyle kazanmıştı. Marie Curie de ödülü eşi
verildi. Strickland optik cımbız 3 bilim insanı; Nobel Fizik Ödülü ile Pierre Curie ve Antoine Henri Becquerel
adı verilen ve biyolojik sistemleri birlikte 9 milyon İsveç Kronu’nun da ile paylaşmıştı.
araştırmak için kullanılan bir (yaklaşık 6 milyon TL) sahibi oldu.
lazer tekniği geliştirdiği için ödüle Kanada’nın Waterloo Üniversitesi’nde Kaynaklar: EduLife Canada / BBC
layık görüldü. Bu sayede Donna görev yapan Doktor Strickland; ödül ile

İŞTE TÜM EVRENİN HARİTASI!

Günün birinde evrenin uzak köşelerine kullanmak kaçınılmaz. Budassi’de evren evren haritası, tahmin edebileceğiniz ışıması olan kozmik mikrodalga arkaplan
turistik amaçlarla gidebilmek mümkün haritasını logaritmik harita tekniğini gibi merkezine güneşi alıyor. Onun ışıması. En dıştaki bütün haritayı
hale gelirse yanınıza almanız gereken bir kullanarak oluşturmuş. çevresinde dünyamızla birlikte güneş çevreleyen gri halka ise kuark – gluon
şey var, harita. sisteminin diğer gezegenleri sıralanmış. plazması. Kuark - gluon plazması, evreni
Bilindiği gibi her harita belli bir Harita üzerinde Mars ve Jüpiter arasında büyük patlamadan sonraki ilk birkaç
Pablo Carlos Budassi isminde bir sanatçı ölçekte çizilir. Ölçek, haritalandırılan kalan asteroit kuşağı ve güneş sisteminin mikrosaniyede tümüyle dolduran bir
NASA teleskoplarının ve diğer uzay bölgenin harita üzerinde hangi oranda etrafını saran bir kuyruklu yıldız kümesi parçacık çorbası olarak düşünülebilir.
araçlarının çekmiş olduğu fotoğrafları bir küçültüldüğünün bir ifadesidir. 1/2 olan Oort bulutu da yer alıyor.
araya getirerek tüm evreni tek bir görsele ölçekli bir haritada resmedilmiş bölgenin Budassi’nin oluşturduğu harita bilinen
sığdırabilmeyi başardı. gerçeğin yarısı kadar küçültülerek Harita merkezinden uzaklaştıkça tüm evreni tek bir görsele sığdırmayı
çizildiği anlaşılır. Logaritmik haritalarda samanyolu galaksisinin sahip olduğu başarabildiğinden hem bilimsel hem de
Budassi’nin oluşturmuş olduğu ise daha farklı olarak sabit bir ölçekten diğer yıldızlara ve daha da ötede başta sanatsal açıdan önemli bir çalışma olarak
evren haritası alışageldiğimiz dünya bahsedilemez. Bu haritalarda ölçek bize en yakın galaksi olan Andromeda’ya görülüyor. Gelecekte gerçekleşmesi olası
haritalarından oldukça farklı. Öyle de merkezden dışa doğru azalır. Bu da ve diğer galaksilere yer verilmiş. Ölçeğin olan turistik uzay gezilerinde yanımızda
olması gerekiyor çünkü tek kelimeyle haritanın merkezindeki objelerin daha giderek büyümesiyle en dışta kalan götürmemiz gereken evren haritasının ilk
“Evren” deyip geçtiğimiz devasa hacmin büyük ölçekli yani daha detaylı çizildiği galaksileri karmaşık kozmik ağın birer taslağı da böylelikle oluşturulmuş oluyor.
içerisinde 400 milyardan fazla galaksi anlamına gelir. Devasa alanların parçası olarak ışıldayan iplikçikler
ve 300 sextilyon (3×1023) kadar yıldız çiziminde logaritmik haritalandırma halinde görüyoruz. Kaynaklar: Science Alert / Science.Mic /
olduğu tahmin ediliyor. Böylesine tekniği tercih edilir. Herkesebilimteknoloji
muazzam bir büyüklüğün haritasını Bu ışıldayan şeritleri saran ilk halka
çizebilmek için farklı bir harita tekniği Yukarıda gördüğünüz Budassi’nin evrenin en erken elektromanyetik