Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Magazin programlarında, sosyal medya bloglarında veya akşam haberlerinde ‘Hollywood’ın Mucize Zayıflama Sırrı: Ozempic’ başlığına rastladığınızı düşünüyorum. Kulağa cezbedici ve kolay gelen bu iğnenin kullanımında tedbirli olmakta fayda var. İşte, zayıflama iğneleri hakkında bilmeniz gereken tüm bilgiler.

COVİD-19 pandemisini atlattık, ama obezite pandemisi çığ gibi büyümekte. WHO 2022 verilerine göre Dünya’da her 8 kişiden biri obez (BKİ ≥ 30 kg/m²) ve 2.5 milyar yetişkin fazla kilolu (BKİ ≥ 30 kg/m²) [1]. Türkiye ise obezitede Avrupa’da 1. sırada ve maalesef ki bu yazıyı okuyan 3 kişiden biri fazla kilolu veya obez [2]. Bu verilerin büyüklüğü diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, kanser gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların temel sebebidir ve yüz milyarlarca dolarlık tıbbi maliyete sahiptir.

Ayna karşısında daha iyi görünmek, çorapları daha rahat giymek veya kilo ver zorbalığına uğrayan kişiler hızlı aksiyon almak adına en sancısız ve popüler yollara başvururlar. Şok diyetler, mide ameliyatları, kontrolsüz zayıflama ilaçları-iğneleri, akupunktur, biyorezonans gibi liste uzar durur. Popüleritesi tüm bu saydıklarımızın başında gelen ve ünlü isimlerin sihirli değnek değmişçesine forma kavuşmalarını sağladığını iddia ettikleri zayıflama iğnesi, nam-ı diğer OZEMPİC nedir?

Yakın geçmişte oral olarak alınan sibutramin (Reductil) ve orlistat (Xenical) zayıflama ilaçlarına yoğun talep olmuştu ancak sibutraminin kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkileri kanıtlanınca ilaç üretimden kaldırılmış, yerine alternatifler aranmıştı.

Danimarka firması Nova Nordisk, Tip 2 Diyabet ve obezite tedavisi amacıyla 2014 yılında liraglutid (Saxenda) ve 2021 yılında semaglutid (Ozempic ve Wegovy) için FDA onayı alarak bugün milyarlarca dolarlık bir pazara ulaşmıştır.

Bu iğnelerin TikTok’ta viral olması, Elon Musk’ın zinde kalmak için Wegovy’yi kullandığını söylemesi, Kim Kardashian’ın gala hazırlığı için Ozempic kullanarak 3 haftada 7 kilo vermesi inanılmaz ivmelenmelerini sağladı.

Temel mekanizma vücutta doğal olarak bulunan ve yemekten sonra tokluğu artıran glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) hormonu taklit ederek çalışmasıdır. Beyninizdeki iştah merkezini kontrol eder, karnınızı daha dolu hissetmenizi sağlar ve insülin salınımını arttırarak kan şekerini düşürür. Bu sayede 18 yaş üzeri obez yetişkinlerde diyet ve egzersize yardımcı olarak reçeteyle kullanılır [3].

Genellikle karın, üst kol veya uyluktan uygulanırlar, Saxenda günde 1 kez, Ozempic ise haftada 1 kez yapılır.

Doktor kontrolünde kullanılmazsa en sık yan etkiler mide yanması, bulantı, kusma ve kabızlık olmakla birlikte gebe, emziren, 75 yaş üzeri bireylerde, diyaliz hastalarında, karaciğer yetmezliğinde, gastropereziste, tiroid kanserinde ve pankreas iltihabında bu iğneler kullanılmamalıdır. Ayrıca iğneler, kan insülin salınımını arttırdığı için sizi hipoglisemiye sokarsa baş dönmesi, sinirlilik ve göz kararması yaşayabilirsiniz [4]. Bu durumda ataktan kurtulmak için küp şeker, kuru üzüm, meyve suyu tüketilebilir. Unutulmamalıdır ki Saxenda veya Ozempic insülin yerine geçemez, hastayı daha yüksek hipoglisemi komasına sokar. Yani zayıflama iğneleri muhakkak doktor ve diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır.

Tedavi en az 1 sene sürer ancak tekrar kilo alma oranı çok yüksektir. Danışanlarımdan da gözlemlediğim kadarıyla total vücut ağırlığının %10-15’ini 2-3 ay arasında vermekteler, iğneyi bıraktıklarında şiddetli direnç kilosu oluşmaktadır ve eski kan şekerine geri dönmektedirler. Bu sebeple önerim ağırlık kaybı süresince iğneyi muhakkak diyet ve egzersiz ile kombine etmektir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, hızlı ağırlık kaybında kasları korumak için haftada 3-4 kere direnç egzersizi yapılmalı ve proteinden yeterli beslenilmelidir.

Zayıflama iğnesiyle ilgili son birkaç yıldır tartışma yaratan ‘Ozempik Yüz’ görünümü ise, normalden hızlı yağ kaybı sonucu yüzde çöküntü ve derinin sarkması olarak ifade edilebilir. Çünkü elmacık kemiği etrafındaki yağı kaybetmek cildin bütünlüğünün ve dolgunluğunun bozulmasına dolayısıyla kişinin çelimsiz görünmesine yol açar.

Unutmayalım ki bu iğneler Tip 2 Diyabet hastaları ve obez kişilerde kullanımı önerilse de daha zayıf olmayı isteyen normal kilolu insanlar için tasarlanmamıştır.

Diyetisyen Yağmur CANKURT

Kaynaklar:

1. WHO. Obesity and Overweight Fact. March 1, 2024. Accessed May, 2024. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
2.  T.C.Sağlık Bakanlığı.Obezite.Erişim Tarihi Mayıs 2024. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite
3. Whitten JS. Liraglutide (Saxenda) for Weight Loss. Am Fam Physician. 2016 Jul 15;94(2):161-6. PMID: 27419334.
4. Nova Nordisk. Saxenda.Erişim Tarihi Mayıs 2024. https://www.saxenda.com/