Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Türk Eğitim Derneği (TED) tarafından 2 Nisan 2016 tarihinde günü Ankara’da düzenlenen 4. Uluslararası Eğitim Forumuna katıldım. Belki de doktora eğitimimi Japonya’da tamamladığımdan dolayı Japon bir konuşmacının gelecek olması ilgimi daha da çekti. Yaşayan en zeki insanlardan biri olarak anılan ünlü fütürist ve teorik fizikçi Michio Kaku onur konuğu olarak davet edilmişti. Radyo ve televizyonlarda yaptığı “bilim keşifleri”, bizim geleceğimiz” ve “fantastik bilim” gibi popüler bilim programlarıyla ün kazanmış Prof. Kaku, süper sicim teorisi, süper simetri ve süper yerçekimi gibi konularda makaleleri ile tanınıyor. Bay Michio, “geleceğin fiziği” adlı çalışmasıyla önümüzdeki 100 yılın, “imkansızın fiziği” adlı çalışmasıyla da önümüzdeki 500 yılın neler getireceğine dair öngörülerde bulunuyor. 

 

10. boyut

Hepimizin bildiği gibi uzayda üç boyut vardır. Uzunluk, derinlik ve genişlik. Evimdeki buzdolabının ölçüleri mesela. 700x1785x726mm. Böcekten güneşe kadar nesneleri bu üç nicelik ile ifade ediyoruz. Diyelim ki güneşin yaşını tarif etmek istersek o zaman bir niceliğe daha ihtiyacımız olacak. Zaman. Yaşadığımız dört boyutlu zamana göre nesneleri tarif ediyoruz.  Kaku’nun üzerinde çalıştığı sicim kuramı (string theory) on boyutludur. “Nambu kuramı” ise yirmi altı boyutta kendi içinde tutarlı oluyormuş. Bilimkurgu yazarları ise bizimkine benzeyen fakat başka boyutlarda bulunan “paralel evrenler” mevcut olduğunu varsayarlar. İşte bizim Kaku gibi teorik fizikçiler bunlara kafa yoradursunlar biz foruma dönelim.

 

8 yaşında bir çocuk

Kaku, Albert Einstein’ın ölümünü duyduğu sırada dördüncü sınıf öğrencisiymiş. Einstein’ın en büyük çalışmasını tamamlayamadan öldüğünü duyunca merakı uyanan 8 yaşındaki Kaku, soluğu Kaliforniya Palo Alto kütüphanesinde almış. Acaba yarım kalan bu projesi neyin nesiydi. Arar tarar ama konuya ilişkin bir kitap ve makale bulamaz. Akademik ve dili ağır az sayıda makale görür ama bunları anlaşılamaz olarak bulur. Öğretmenlerine sorar. İstediği cevapları alamaz ve kendi kendine karar verir. Kendisi gibi meslekten olmayan meraklı kişilerin kütüphaneye gittiklerinde bulabilecekleri bir kitap yazacaktı. Kısacası, kitabında bahsettiği gibi –Michio’nun küçükken okumak isteyeceği gibi- bir kitap yazacaktı. Hayallerinin peşinden giden Kaku’nun yazdığı kitaplar satış rekorları kırıyor.

 

Kibrit ve eğitim

3 bin kişilik salon doluydu. Kaku yaklaşık 1 saat konuştu. Sonraki günlerde bu konuşma ve içeriği medyada yer aldı. Konuşma sonrası bir basın toplantısı oldu. 20 kadar basın mensubu usta fizikçiye sorular sordular. Ben de bir iki soru sordum. Sonra da selfie’mi çektim. 

 

 

Çocukken yazmayı hayal ettiğiniz popüler bilim kitaplarının misyonu nedir? Eğitimdeki yeri nedir? Neden popüler bilim kitabı yazılır? Neden eğitimde 10-16 yaş arasına vurgu yapıyorsunuz? Cevaben “match” dedi. Kibrit. Yani “kıvılcım” görevi vardır, tutuşmaya hazır malzemenin bu kıvılcımla alev almasını sağlarsınız, dedi. Türk gençliği,-her şeyi hazır uzaya fırlatılmaya hazır bir roket gibi- ihtiyacı olan şey ise popüler bilimin yapacağı bir kıvılcımdır, dedi.

 

Zeka nedir?

Çok fazla soru soruldu. Benim en çok zeka ile ilgili olanı dikkatimi çekti. “Dünyanın en zeki insanları arasında gösteriliyorsunuz, zeka nedir? Sizce siz zeki misiniz?”. Genel bilinenin aksine şeyler söyledi, Kaku. Zeka denilen şey, bir takım testler sonucu ortaya çıkan zeka katsayınız yani IQ değildir. Neredeyse tüm insanların zekası aşağı yukarı aynı. Mesele zekanızla neler yaptığınızda. Veyahut zekanın malvarlığınız ve ailenizden kalan parayla da ilgisi yoktur.  Mezun olduğunuz okulla veya aldığınız eğitimle de çok bağlantısı yoktur. Peki ne o zaman? “seeing the future, desing the future”. Kaku’ya göre zeka; geleceği görebilmek, hayal etmek ve geleceği tasarlamakmış. Zeki insanlar bugüne değil, kısa vadeli değil 20 yıl, 30 yıl sonrasına göre planlar yaparmış. Daha az zekiler ise “şu an ne yapabilirim” “yarın ne yapabilirim” der dururmuş. 

 

Modern avcılar ve Facebook

Kaku, çok sayıda soruyu cevapladı. Tuvaletlerdeki likit biyopsi yapan robot doktorlardan, duyguların emoji olarak değil direkt SMS olarak gönderilmesinden, robot öğretmenlerden, robot polislerden, bulut üniversitelerden ve yapay zekadan bahsetti. Teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin insanın 100 bin yıldır aynı insan olduğunu örneklerle anlattı. Başkalarıyla ilişki kurmaya ve sosyalleşmeye ihtiyacımız var. Avcılıkla geçinen atalarımız bir ateş yakıp etrafında av hikayelerini muhabbet ederek anlatıyorlardı. Bugün bunu Facebook ile yapıyoruz. Facebook, av ateşi görevi görüyor. Günümüz insanı da istisnalar hariç palavra atarak hikayesini anlatan modern avcılar.

 

Güzellik nedir?

Kaku’ya göre güzellik nedir? Mozart gibi bir besteci için güzellik tutku uyandıran bir melodi olabilir. Picasso için romantik bir kavramın tablo olarak simgeleştirilmesi veya Shakespeare için Romeo ve Juliet olabilir. Bir fizikçi için ise güzellik simetri imiş. On boyutlu evren nasıl olup da dört boyuta düştü? Paralel evrenlerde neler oluyor? Fizikçilerin sonraki adımı en büyük “laboratuvar” olan zamanın başlangıcındaki evreni inceleyerek süper simetriyi araştırmak olacakmış. Peki, size göre güzellik nedir? Zeka nedir?

 

Kaynaklar

www.gelecegeinaniyoruz.com

Einstein’dan Ötesi, MichioKaku, 5. Basım, Mart 2016