Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Doğanın Kimyagerleri: Bitkiler Karmaşık Molekülleri Nasıl İnşa Ediyor?

Mitrafillin, “spirooksindol alkaloidleri” adı verilen ve oldukça karmaşık kimyasal yapıya sahip bir molekül ailesine ait. Bu bileşikler, özellikle tümör karşıtı ve iltihap giderici etkileriyle tanınıyor. Ancak, bitkilerin bu kadar karmaşık yapıları nasıl oluşturduğu uzun yıllardır gizemini koruyordu.

Bu gizem 2023 yılında çözülmeye başladı. UBC Okanagan’dan Dr. Thu-Thuy Dang ve ekibi, bitkilerin bir molekülü “bükerek” özgün spiro halkasını oluşturmasını sağlayan ilk enzimi keşfetti. Ekip, bu buluşun ardından çalışmalarını derinleştirerek iki yeni enzimi daha tanımladı. Bu enzimlerden biri molekülün üç boyutlu şeklini belirliyor, diğeri ise son “bükülmeyi” gerçekleştirerek mitrafillin bileşiğini tamamlıyor.

“Bu, adeta bir üretim hattındaki eksik parçaları bulmak gibi,” diyor Dr. Dang. “Doğanın bu karmaşık bileşikleri nasıl bir araya getirdiğini artık adım adım anlayabiliyoruz.”

 Laboratuvarda Sürdürülebilir İlaç Üretiminin Kapıları Aralanıyor

Mitrafillin, tropikal bölgelerde yetişen Mitragyna (kratom) ve Uncaria (kedi pençesi) gibi bitkilerde çok küçük miktarlarda bulunuyor. Bu nedenle laboratuvarda üretimi hem zor hem de maliyetli. Ancak yeni keşfedilen enzimler sayesinde bu bileşik artık laboratuvar ortamında, çevre dostu yöntemlerle üretilebilecek.

Araştırmayı yürüten doktora öğrencisi Tuan-Anh Nguyen, “Bu buluş sayesinde yüksek değerli doğal ilaç bileşiklerine ‘yeşil kimya’ yaklaşımıyla ulaşmak mümkün hale geldi. Artık doğanın kendi biyolojik araçlarını kullanarak ilaç üretimini taklit edebiliyoruz,” ifadelerini kullandı

Doğadan İlham Alan Geleceğin İlaçları

Dr. Dang, bitkilerin inanılmaz kimyasal yeteneklerine vurgu yaparak, “Bitkiler doğanın en iyi kimyagerleri. Onların moleküler araçlarını anlayabilirsek, çok daha geniş bir yelpazede tedavi edici bileşikler geliştirebiliriz,” dedi.

Araştırmacılar, bu keşfin yalnızca mitrafillin için değil, benzer yapıya sahip diğer doğal ilaç adaylarının da sentezlenmesi için temel oluşturacağını söylüyor. Bu gelişme hem sürdürülebilir ilaç üretimi hem de yeni kanser tedavilerinin tasarlanması açısından çığır açıcı bir adım olarak değerlendiriliyor.

Yazar: Saliha Kaygısız

REFERANSLAR:

 1. Larissa C Laforest, Tuan-Anh M Nguyen, Gabriel Oliveira Matsumoto, Pavithra Ramachandria, Andre Chanderbali, Siva Rama Raju Kanumuri, Abhisheak Sharma, Christopher R McCurdy, Thu-Thuy T Dang, Satya Swathi Nadakuduti. A chromosome-level Mitragyna parvifolia genome unveils spirooxindole alkaloid diversification and mitraphylline biosynthesis. The Plant Cell, 2025; 37 (9) DOI: 10.1093/plcell/koaf207

2. University of British Columbia Okanagan campus. (2025, October 10). Scientists unlock nature’s secret to a cancer-fighting molecule. ScienceDaily. Retrieved November 2, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/10/251009033206.htm