Page 14 - LabMedya - 89

14 BILIM

ÖLÜM SIRASINDA

BEYİNDE NELER OLUYOR?

Nörolog Jimo Borjigin bunu neredeyse 10 yıl önce "Serotonin miktarı 60 katına çıktı, kendinizi iyi hissetmenizi sağlayan beyin aktivitesi, neden bazı kişilerin ölüm eşiğinde bu
"tamamen kaza" ile fark etmiş. BBC Haber Mundo'ya Ölmek sopamın kimyasalı ya büyük ölçüde arttı, yaklaşık 40 ila 60 katına kadar yoğun deneyimler yaşadığını açıklayabilir mi?
konuşan Borjigin, "Farelerin üzerinde deney yapıyor- çıktı. Uyarıcı norepinefrin de yaklaşık 100 katına çıktı." Borjigin hay- "Evet, bence açıklıyor," diyor Dr. Borjigin.
duk ve ameliyattan sonra beyinlerinde gerçekleşen hayatın temel vanlar hayattayken kimyasalları bu seviyelerde görmenin imkansız
nörokimyasal salgıları izliyorduk" diyor. unsurlarından olduğunu söyledi. "Kalp durmasını atlatıp hayatta kalan kişilerin en az
yüzde 20 ila 25'i beyaz bir ışık gördüklerini, bir şey
Birden bire, iki fare ölmüş. Borjigin de farelerin beyin- biri olsa da Ekip 2015 yılında ölmekte olan farelerin beyinlerine dair bir baş- gördüklerini bildiriyorlar, bu da görme merkezinin
lerindeki ölüm sürecini gözlemleme imkanı bulmuş. ölürken beyinde ka araştırma yayımladı. "İki vakada da hayvanların yüzde yüzü etkinleştiğini ima ediyor."

"Bir farenin beyninde devasa miktarda serotonin salı- neler olduğu olağanüstü büyük çalışan beyin etkinliği gösterdi," diyor Borjigin. Vantilatörleri kapatıldıktan sonra yüksek beyin akti-
Beynin yüksek aktivitede, olağanüstü aktif bir durumda olduğunu
nımı oldu. O fare halüsinasyon mu görüyordu?" Duygu hakkında gördüklerini anlatıyor. vitesi gözlemlenen iki hasta ile ilgili de Dr. Borjigin,
düzenleyici serotonin kimyasalını görmek, Borjigin'de bilinçli görmeyi destekleyen görme merkezlerinde
merak uyandırmış. neredeyse hiçbir GAMA DALGALARI yoğun etkinleşme görüldüğünü, "bunun da bu görsel
"Bunun bir açıklaması olması gerektiğini düşünerek şey bilmiyoruz. Ekip 2023'te de, komada ve yaşam destek cihazına bağlı dört hastaya deneyimle bağlantılı olabileceğini" söylüyor.
haftasonu literatür araştırması yapmaya başladım. odaklandıkları araştırmayı yayımladı. Bu dört kişi ölüyorlardı. Dok- YENI BIR ANLAYIŞ
Ölüm süreci hakkında ne kadar az şey bildiğimizi torları ile aileleri bir araya gelerek bu kişilerin yardım edilemeyecek
görünce şaşırdım." durumda olduklarına karar verdiler. Dr. Borjigin insanlar üzerindeki araştırmasının çok
küçük çaplı olduğunu ve ölürken beyinde ne olduğuna
Michigan Üniversitesi'nde moleküler ve bütünleştirici Akrabaların izniyle hastaları hayatta tutan vantilatörler kapatıldı. dair daha fazla araştırma gerektiğini kabul ediyor.
fizyoloji ve nöroloji doçenti Dr. Borjigin bun olaydan Araştırmacılar bu noktada iki hastanın beyninin çok aktif olduğunu Ancak bu alanda 10 yılı aşkın süredir araştırma yap-
sonra kendisini, ölürken beyinde ne olduğunu araş- gözlemledi. Hastalarda en hızlı beyin dalgaları olan gama dalgaları tıktan sonra Dr. Borjigin için şu çok net: "Kalp durması
tırmaya adamış. Bu süreçte keşfettiklerinin şimdiye da tespit edildi. Gama dalgaları, karmaşık bilgi işlenmesi ve hafıza sırasında bence beyin hipoaktif değil, hiperaktif."
kadar varsayılanlardan farklı olduğunu söylüyor. ile ilişkili. Bir hastanın beyninin her iki tarafındaki temporal loblarda
da yüksek aktivite oluştu. Peki beyin oksijen almadığını fark ettiğinde ne oluyor?
ÖLÜMÜN TANIMI Araştırmacı "Bunu anlamaya çalışıyoruz. Yani litera-
Dr. Borjigin sağ temporoparyetal birleşim noktasının empati için çok türde çok az bilgi var. Aslında, hiçbir şey bilinmiyor,"
Uzun yıllar kalp atışı olmayan kişilerin klinik olarak önemli olmasıyla bilindiğini söylüyor: "Kalp durmasını atlatan ya da diyor.
öldüğü kabul edildi. Ancak Borjigin "Bunun adı kalp ölümden dönen birçok hasta bunun kendilerini daha iyi biri haline
durması, beyin durmasından bahsedilmiyor" diyor. getirdiğini, sonrasında başkalarına karşı empati duyabildiklerini Kış uykusundan bahseden Dr. Borjigin şu hipotezini
söylüyor." paylaşıyor: Hayvanlar olarak, en azından fareler ve
Beynin çalışmak için çok fazla oksijene ihtiyacı var. insanlar olarak, oksijen eksikliğiyle başa çıkan içsel
Kalp kan pompalamayınca beyne de oksijen ulaşmı- ÖLÜME YAKIN DENEYIMLER bir mekanizmamız var. "Şimdiye kadar beynin kalp
yor. "Yani tüm yüzeysel belirteçlere göre beyin artık durmasının masum seyircisi olduğunu düşündük: kalp
çalışmıyor, ya da en azından beyin hiperaktif değil, Ölüme yakın deneyimler yaşayan bazı kişiler hayatlarının film şeridi durduğunda, beyin de ölüveriyor. Güncel düşünce bu
hipoaktif," diye açıklıyor Borjigin. gibi gözlerinin önünden geçtiğini ya da kilit bazı anları hatırladıklarını yönde: beyin başa çıkamıyor ve ölüyor."
söylüyorlar.
Ancak Borjigin'in ekibinin araştırmaları, farklı bir şey Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/articles/c0e-
gösteriyor. 2013'te fareler üzerinde yaptıkları bir araş- Birçok kişi yoğun bir ışık gördüklerini söylerken bazıları da vücutla- ge9n4d8vo
tırmada hayvanların kalbi durduktan sonra birkaç rının dışına çıkmış gibi hissettiklerini ve o anı dışarıdan izlediklerini
nörotransmitterde yoğun faaliyet gözlemlemişler. anlatıyorlar. Dr. Borjigin'in araştırmalarında gözlemlediği yüksek