Page 10 - LabMedya - 89

10 KIMYA

IŞIKLA TETİKLENEN

YENİ İLAÇ SENTEZ YÖNTEMİ

A ARRGGEE,, KKAALLİİTTEE KKOONNTTRROOLL
V VEE ÜÜRREETTİİMM AALLAANNLLAARRIINNDDAA FOTO-REDOKS KATALİZİ İLE HASSAS
Ü ÜSSTTÜÜNN AANNAALLİİZZ PPEERRFFOORRMMAANNSSII KİMYASAL DÖNÜŞÜMLER
v vee GGÜÜVVEENNİİLLİİRR SSOONNUUÇÇLLAARR

P PAARRTTİİKKÜÜLL BBOOYYUUTT VVEE ŞŞEEKKİİLL AANNAALLİİZZLLEERRİİ

Son yıllarda kimya dünyasında yükselen bir yıldız entegrasyonudur. Sürekli akış reaktörlerinde ışıkla te-
S SEEMM GGÖÖRRÜÜNNTTÜÜLLEEMMEE MMIICCRROO--CCTT GGÖÖRRÜÜNNTTÜÜLLEEMMEE olan foto-redoks katalizi, ilaç sentezinde çığır aça- tiklenen reaksiyonlar, laboratuvar ortamından üretim
cak gelişmelere zemin hazırlıyor. Özellikle 2024 ve ölçeğine çok daha hızlı taşınabiliyor. Bu sayede pilot
2025 yıllarında yayımlanan akademik makaleler, ışık ölçekli üretim için yüksek verimli, güvenli ve modüler
enerjisini kullanarak organik bileşikleri düşük enerjili, bir sentez ortamı oluşuyor.
kontrollü ve seçici şekilde dönüştürmenin artık çok
daha etkili hale geldiğini gösteriyor. Bu yeni metodo-
loji, klasik kimyasal reaksiyonlara göre daha çevre
dostu, daha düşük sıcaklık gerektiren ve çok daha
seçici sonuçlar sunan bir sentez yaklaşımıdır.
Foto-redoks katalizi, görünür ışıkla aktive edilen bir
katalizör yardımıyla, elektron transfer reaksiyonlarını
başlatan bir süreçtir. Bu süreçte, fotonlar, genellikle
metal bazlı (örn. iridyum, rutenyum) veya organik
Y YÜÜZZEEYY AALLAANNII,, PPOORROOZZİİTTEE VVEE YYOOĞĞUUNNLLUUKK AANNAALLİİZZLLEERRİİ katalizörlerle etkileşerek geçici olarak yüksek enerjili
ara türler (radikaller) oluşturur. Bu türler daha sonra
hedef moleküllerle etkileşerek, karbon-karbon veya
karbon-heteroatom bağlarının çok daha kontrollü bir
şekilde kurulmasına olanak tanır.
Pfizer, Bristol Myers Squibb ve Merck gibi büyük ilaç
firmaları bu yöntemi yeni nesil ilaç bileşiklerinin sen-
tezinde aktif olarak kullanmaya başlamıştır. Örneğin,
2024 yılında yayımlanan bir çalışmada, Bristol Myers
Squibb araştırmacıları, kompleks bir antikanser bileşi- Yeşil kimya prensiplerine tamamen uyumlu olan bu
S STTAABBİİLLİİTTEE vvee RRAAFF ÖÖMMRRÜÜ AANNAALLİİZZLLEERRİİ ğinin 7 basamaklı klasik sentezini, foto-redoks kataliz teknoloji, gelecekte daha az toksik çözücülerle, daha
ile sadece 3 basamakta gerçekleştirmeyi başardı. Bu kısa reaksiyon süreleriyle ve daha az yan ürünle sen-
gelişme sadece zaman ve maliyet avantajı değil, aynı tez yapılmasının önünü açıyor. Özellikle heterosiklik
ayrıca: zamanda daha yüksek saflık ve daha az atık ile sentez bileşikler, amin türevleri ve peptidomimetik yapıların
yapılmasını sağladı. sentezinde devrimsel bir etki yaratması bekleniyor.
K KRRİİSSTTAALLLLEEŞŞMMEE AANNAALLİİZZLLEERRİİ
A AEERROOSSOOLL VVEE SSPPRREEYY AANNAALLİİZZLLEERRİİ Dahası, foto-redoks katalizi ile gerçekleştirilen tepki- Bu gelişmeler ışığında, foto-redoks katalizi, önümüz-
B BİİYYOOGGÜÜVVEENNLLİİKK KKAABBİİNNLLEERRİİ -- FFİİLLTTRREE TTEESSTT SSİİSSTTEEMMLLEERRİİ meler genellikle oda sıcaklığında ve düşük basınçta deki 5 yıl içinde ilaç keşfi ve üretim süreçlerinde stan-
yürütülebilir. Bu durum, reaktiflerin stabil kalmasını dartlaşması beklenen temel teknolojilerden biri olarak
sağlar ve hassas farmasötik yapıların zarar görmeden değerlendiriliyor.
A ATTSS EElleekkttrroonniikk SSeerrvviiss TTiiccaarreett LLttdd.. ŞŞttii.. sentezlenmesini mümkün kılar. Ayrıca, optik izomer Kaynaklar:
seçiciliği gereken ilaç molekülleri için bu yöntem,
Yaşam Caddesi 7/17 Söğütözü Ankara enantiyomer seçici dönüşümler açısından büyük
T: +90.312.219 22 19
www.atselektronik.com.tr avantaj sağlar. • MacMillan, D. et al. (2024). Visible-light photoredox
sales@atselektronik.com.tr catalysis in organic chemistry. Science.
Bir başka dikkate değer gelişme de flow chemistry • Bristol Myers Squibb R&D Pipeline Report 2025.
(akış kimyası) sistemleriyle foto-redoks katalizinin • Royal Society of Chemistry – Chemical Science, 2024.